عبدالبصیر سالنگی والی یا استاندار ولایت فراه افغانستان، با چهره کلیشه‌ای که ایرانیان از افغان‌ها می‌شناسند، تفاوت زیادی دارد. او یکی از قوماندانان و فرماندهان احمد شاه مسعود بود که به واسطه سال‌های حضور در سنگرهای جهاد مقاومت افغانستان، به عنوان ژنرالی ملقب شده و البته بارها از مرگ و ترور گریخته است.
یک بار تیرماه سال 90 زمانی که انتحارکننده‌ای به قصد کشتن او، خود را منفجر ساخت اما او زنده ماند. یک ماه بعد 5 تروریست به ساختمان محل کار سالنگی در شهر چاریکار حمله کردند و با وجود اینکه یکی از حمله کنندگان خود را منفجر کرد، آسیبی به او نرسید. یک بار در سال 96 هدف حمله موشکی طالبان قرار گرفت اما جان به در برد. آخرین بار آن نیز اردیبهشت همین امسال بود که نیروهای طالبان بخش‌هایی از مرکز شهر فراه را تصرف کرد و شهر تحت مسئولیت او در آستانه سقوط قرار گرفت.
در پوشش و صحبت‌های سالنگی اما نشانی از این همه جنگ و خشونت نیست. چنان که در هر جلسه با کت و شلوار تازه‌ای حضور می‌یابد و بسیار آرام و ملایم سخن می‌گوید. شمرده شمرده تا معنای واژه‌هایش دریافته شود.
با او سه هفته پیش و زمانی که میهمان استانداری خراسان جنوبی بود، گفت‌وگو کردیم. زمانی که به دعوت استان هم‌مرز با ولایتِ او، به ایران آمد تا بر اساس برنامه‌های رسمی و اعلام شده، مشکلات بازرگانی میان ایران و افغانستان که در مرزهای مشترک فراه و خراسان جنوبی بود را حل و فصل کرده و به عبارت دقیق تر تسهیل کند. او در خلال آن سفر از مرز ماهیرود نیز بازدید کرد. مرزی در مسیر بادهای 120 روزه سیستان و بلوچستان که به رغم بدی آب و هوایش، به کریدور بازرگانی ایران و همسایه شرقی اش بدل شده است. مرزی که سه هفته پیش مملو بود از خودروهای سنگین که با پلاک و بی پلاک، عمده بارشان سیمان و آهن بود. آن گونه که در اخبار آمده است از سه روز پیش ممنوعیت صادرات نفت، سیمان، آهن‌آلات، کاشی و سرامیک به افغانستان از بندر «ابونصر فراهی» و مرز ماهیرود، سبب شده شماری از تجار ولایت فراه به این تصمیم دولت کابل اعتراض کنند. هرچند که گمرک ایران اعلام کرده است امکان صدور دیگر کالاها از همین مرز نیز مانعی ندارد و گمرک افغانستان هم اعلام کرده کالاهای یاد شده می‌توانند به عنوان جایگزین از بندر دوغارون و میلک استفاده کنند.
علاوه بر حجم مبادلات بازرگانی ایران و افغانستان از مرز ماهیرود، وضعیت حضور داعش در ولایت هم مرز ایران محل سؤال ما از والی فراه بود که پاسخ‌های او را در زیر می‌خوانید...
** روابط سیاسی و بازرگانی ایران و افغانستان را چگونه می‌بینید؟
سلام بر شما و کسانی که صدای ما را از طریق شما می‌شنوند؛ جمهوری اسلامی افغانستان دوست، برادر، همسایه و هم‌دین جمهوری اسلامی ایران است. ایران، خانه دوم افغان‌ها بوده و مرز میان دو کشور، فقط یک خط سیاسی است. جمهوری اسلامی ایران در 40 سال گذشته و در دوران جهاد افغانستان به ما کمک‌های زیادی کرده است. در زمان مقاومت ما در مقابل گروه‌های تروریستی القاعده و طالبان به ما کمک کردند. به این لحاظ فکر مشترک داریم و هیچ مانعی در روابط سیاسی و بازرگانی نمی‌بینیم. روابط سیاسی ما و روابط بازرگانی ما خوب‌تر است.
** رفت و آمدها و تجارت مرزی میان استان‌های هم‌مرز با ایران در حال حاضر در چه وضعیتی است؟ چه کالاهایی مورد تبادل قرار می‌گیرند و حجم ارزی این مبادلات در چه سطح است؟
از هشت سال به این طرف از مرز «ماهیرود» ولایت «فراه» کالا تبادل می‌شود. بر اساس آمار و گزارش‌ها سالانه 3 تا 4 میلیارد دلار کالا فقط از این مرز منتقل می‌شود. این کالاها، فقط کالاهای مورد نیاز فراه نیست؛ فراه راه ترانزیت این کالاهاست. از فراه به مرکز افغانستان رفته و از آنجا به استان‌های دیگر می‌رود. تجارت سنگینی است چون کالاهای ایران با کیفیت است. عمده واردات آهن، سیمان و سوخت است و ما با توجه به بازار و نیازهای افغانستان کوشش می‌کنیم گسترش پیدا کند. نیازمندی اصلی مردم افغانستان از نیمروز گرفته تا دوغارون عمدتاً مواد سوختی است. در سفری که به ایران و خراسان جنوبی از مرز ماهیرود بازدید کردیم، ظرفیت‌های ایجاد شده، جای بسیار خرسندی بود ولی متأسفانه جمهوری اسلامی افغانستان نتوانسته مشکلات امنیتی را حل و فصل کند. اما امیدواریم ظرفیت بازرگانی را بالا ببریم. روزانه 150-160 ماشین سنگین از مرز وارد افغانستان می‌شود. پیشنهاد ما این است که به روزانه 300 تا 400 ماشین برسد، چرا که این ظرفیت در افغانستان وجود دارد. در همین سفر از تجار ایرانی تقاضا کردیم درخواست تجار افغان برای فروش کالاهای بی کیفیت و ارزان را نپذیرند. کالاهایی گران‌تر اما باکیفیت‌تر بدهند. برخی تجار کالاهای بی کیفیت از چین سفارش دادند و بازارشان خراب شد. امروز داروهایی از پاکستان می‌آید که بی کیفیت یا تاریخ گذشته هستند؛ نوشابه‌هایی وارد می‌شود که بی کیفیت است و بازارشان خراب شده. امیدوار هستیم کشور دوست تقاضای طرف افغان برای دارو یا نوشابه بی کیفیت را نپذیرد. در بازار‌های افغانستان مردمی هستند که مارک را می‌بینند؛ تاریخ مصرف را می‌بینند؛ مقایسه می‌کنند با کالاهای دیگر بعد خرید می‌کنند. در گفت‌وگو با برادران جمهوری اسلامی گفتم ساده و آرام و نرم مشکلات را حل کنیم. ساده سازی کنیم تا کالاهای مورد نیاز اعم از مواد ساختمانی، پوشیدنی (پوشاک) و مواد خوراکی به افغانستان بیاید.
** اواخر سال گذشته گفته شد که طالبان با حمله به مناطقی در مرز افغانستان و ایران این مناطق را به تصرف خود درآورده است، عاقبت آن درگیری‌ها چه شد و مرزهای دو کشور از حیث امنیتی در چه وضعیتی قرار دارد؟ از آن زمان وضعیت استقرار طالبان در ایالت فراه چه تغییری کرده است؟
طالبان در فراه در چهار شهرستان ما حضور فیزیکی دارند و نیروهای امنیتی ما به آنها حمله می‌کنند. ما داخل یک جنگ هستیم. اینها در پاکستان و کشورهای دیگر آموزش می‌بینند و حکومت سعودی آنها را حمایت می‌کند و رهبری این گروه هم در پاکستان است. در مکتب‌های آنجا تعلیم و آموزش می‌بینند. الحمدالله در مرزهای ایران و افغانستان امنیت حاکم است. سرحد ما با سرحد ایران در تماس هستند و هر جا مشکلی دیدند، با تفاهم خود حل می‌کنند.
** از سال قبل که سیطره داعش در عراق پایان یافت، این گروه تروریستی به دنبال جغرافیای جدید بود و به سمت افغانستان رفت. آیا داعش در فراه جاپایی پیدا کرده؟
خیر؛ گروه‌های القاعده و گروه طالبان داخل فراه هستند، اما گروه داعش در ولایت کنر، نورستان، جلال‌آباد، بدخشان، فاریاب، قندز و بخلان هستند. زمانی هم در زابل بودند. حضور داعش فعلاً در فراه کم است اما در فکر اثرگذاری هستند. دنبال این هستند که مناطقی برایشان خالی و جابه‌جا شوند. در پشت قضیه طالبان، القاعده وجود دارد اما به هر حال طالبان گروه‌های افغان هستند و بین مردم نفوذ و از خانه‌های آنان استفاده کردند. اما داعش بیگانه است و فعلاً جایی بین مردم ندارد.
** توافقنامه جامع بین ایران و افغانستان که شامل موضوعاتی در زمینه مسائل تجارت، ترانزیت، انرژی، محیط زیست، فرهنگی، حقوقی و انرژی و امنیتی در آستانه نهایی شدن است، امضای نهایی این توافقنامه را تا چه حد در توسعه استان‌های هم‌مرز افغانستان با ایران یعنی (هرات، فراه و نیمروز) مؤثر می‌دانید؟ آیا صرف وجود این توافقنامه خواهد توانست به اختلافات دو کشور در موضوع حوضه آبریز هیرمند و تأمین حقابه ایران از این رود پایان دهد؟
الحمدالله بدون این توافقنامه هم به ابتکار والیان (استانداران) دو طرف روابط سیاسی و بازرگانی خوب است. اگر آن پیمان امضا شود، برای هر دو طرف خوب‌تر و بهتر می‌شود. هر نوع پیمانی بسته شود، به نفع دو ملت هست.
** آیا صرف وجود این توافقنامه خواهد توانست به اختلافات دو کشور در موضوع حوضه آبریز هیرمند و تأمین حقابه ایران از این رود پایان دهد؟
شما وضعیت آب و هوا را می‌بینید، خشکسالی هست، مشکلات هست، درباره حقابه و آب، دو حکومت مرکزی مذاکره دارند و دنبال حل آن هستند. تهران و کابل در این باره صحبت می‌کنند و امیدوارم به نتیجه منجر شود.
** با وجود قرابت‌های فرهنگی و تاریخی دو کشور چرا روابط ایران و افغانستان و سطح همکاری‌هایشان در حد مورد انتظار نیست، چه موانعی در دو طرف رابطه وجود داشته است؟
موانعی نیست؛ ما در حالت جنگیم. گاهی جنگ نزدیک مرز ایران آمده بود. ایران نیز مشکلات خودش را دارد. داعش بر ضد ایران و مذهب تشیع در ایران است. با این همه جمهوری اسلامی کمک زیادی کرد تا مشکلات مردم افغانستان را کم کند.
** آرزویتان برای افغانستان چیست؟
آرزوی ما این است افغانستان آرام و آزاد بتواند عضو عادی جامعه بین‌المللی باشد و رابطه خوبی با همسایه‌ها داشته باشد.
منبع: روزنامه ایران
