پایگاه خبری خبر آنی- گروه استان‌ها: در دل کوه‌های سترگ زاگرس، جایی که مه صبحگاهی بر شانه‌های بلوط‌های کهنسال می‌نشیند و بوی خاک باران‌خورده، یادآور آرامش هزاران ساله طبیعت است، صدای تبر و داغ شعله‌های کوره‌های زغال‌گیری، زخمی عمیق بر تن زمین برجای گذاشته است.
بلوط، درختی که قرن‌هاست پناهگاه پرندگان و سایه‌بان مردم زاگرس بوده، امروز زیر تیغ بی‌رحم سودجویان به خاک می‌افتد تا به زغالی سیاه در بساط بازار بدل شود.
درختانی که روزگاری سپر خاک در برابر فرسایش و نگهبان آب و زندگی بودند، حالا در معرض نابودی خاموش قرار گرفته‌اند.
استمرار قاچاق زغال چوب در سراسر لرستان
نگاهی به اخبار ماه‌های گذشته نشان می‌دهد که قاچاق زغال بلوط در لرستان روندی مستمر داشته است و به رغم برخوردها همچنان ادامه دارد.
از تیرماه امسال تاکنون، مأموران انتظامی و یگان حفاظت منابع طبیعی در چندین عملیات موفق به کشف مقادیر قابل توجهی زغال چوب غیرمجاز در محورهای مواصلاتی و مناطق جنگلی شهرستان پلدختر شده‌اند؛ منطقه‌ای که به‌دلیل گستردگی جنگل‌های بلوط، همواره از کانون‌های اصلی فعالیت سودجویان بوده است.
در تیرماه، مأموران پاسگاه انتظامی «میانکوه شرقی» پلدختر در جریان گشت‌زنی‌های مستمر خود به یک دستگاه وانت نیسان مشکوک شدند. با توقف خودرو و انجام بازرسی، ۷۲۰ کیلوگرم زغال چوب حاصل از قطع غیرقانونی درختان جنگلی کشف و ضبط شد و راننده خودرو نیز به عنوان متهم پرونده به مراجع قضایی معرفی گردید.
سرهنگ شاپور گراوند، فرمانده انتظامی پلدختر، در آن زمان تأکید کرد: «منابع طبیعی متعلق به همه انسان‌هاست و حفاظت از آن وظیفه‌ای همگانی است. پلیس با هرگونه اقدام علیه محیط‌زیست و جنگل‌های زاگرس به‌شدت برخورد خواهد کرد.»
در مردادماه امسال نیز مأموران کلانتری ۱۲ شهرستان دورود موفق به کشف یک محموله دیگر از زغال قاچاق شدند. بر اساس گزارش‌های رسمی، در بازرسی از یک دستگاه وانت مشکوک، ۵۰۰ کیلوگرم زغال چوب غیرمجاز کشف و یک نفر در این رابطه بازداشت شد.
سرهنگ مجتبی نوریان، فرمانده انتظامی دورود، با اشاره به عزم جدی پلیس در مقابله با تخریب جنگل‌ها تأکید کرد که پس از تشکیل پرونده، متهم به مراجع قضایی معرفی شده و محموله کشف‌شده نیز به اداره منابع طبیعی تحویل شد.
ماه بعد، یعنی شهریورماه، مأموران انتظامی شهرستان پلدختر بار دیگر در یکی از محورهای روستایی موفق به کشف ۳۰۰ کیلوگرم زغال چوب فاقد مجوز شدند. به گفته سرهنگ گراوند، در این عملیات ۱۵ کیسه زغال قاچاق از یک وانت نیسان کشف و ضبط شد و راننده متخلف پس از دستگیری به مراجع قضایی تحویل داده شد.
بر اساس تحلیل کارشناسان منابع طبیعی، این کشفیات صرفاً بخشی از فعالیت‌های پنهان سودجویان است که در قالب کارگاه‌های کوچک و کوره‌های موقتی در دل جنگل‌ها فعالیت می‌کنند.
گرچه میزان زغال‌های کشف‌شده در هر عملیات چندصد کیلوگرم است، اما در مجموع، ده‌ها و صدها اصله درخت بلوط برای تهیه هر محموله از بین می‌رود و همین امر خسارتی جبران‌ناپذیر به بافت اکولوژیکی زاگرس وارد می‌سازد.
در بررسی‌های یگان حفاظت مشخص شده که مسیرهای دسترسی روستاهای حاشیه زاگرس، از مسیرهای اصلی انتقال زغال غیرمجاز به خرم‌آباد و سایر شهرهای استان است.
مأموران انتظامی و یگان حفاظت منابع طبیعی و محیط زیست لرستان با افزایش ایستگاه‌های بازرسی و کنترل جاده‌ها، تلاش دارند تا زنجیره انتقال و عرضه زغال‌های قاچاق را در مبدأ قطع کنند.
به نظر می‌رسد برخوردهای انتظامی زمانی اثربخش‌تر خواهد بود که با آموزش، فرهنگ‌سازی و ارائه راهکارهای معیشتی جایگزین برای روستاییان همراه شود؛ چرا که بخشی از عاملان این تخلفات از سر نیاز اقتصادی به چنین فعالیت‌هایی روی می‌آورند.
اجرای طرح مقابله با زغال‌گیری از جنگل‌های بلوط در خرم‌آباد
در راستای صیانت از جنگل‌های زاگرس و مقابله با قاچاق فرآورده‌های چوبی، طرح جمع‌آوری زغال‌های حاصل از درختان بلوط در سطح شهر خرم‌آباد با همکاری یگان حفاظت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان و نیروی انتظامی به اجرا درآمد.
بر اساس اعلام اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، این طرح با هدف برخورد قاطع با متخلفان و جلوگیری از عرضه زغال‌های غیرمجاز در بازار انجام گرفت.
طی اجرای این عملیات، مقادیر قابل‌توجهی زغال حاصل از قطع غیرقانونی درختان جنگلی کشف و جمع‌آوری شد و تعدادی از عاملان تهیه و فروش این زغال‌ها شناسایی و به مراجع قضایی معرفی شدند.
سرهنگ امیری، فرمانده یگان حفاظت اداره‌کل منابع طبیعی استان لرستان، در گفت‌وگویی با سرویس‌خبری مهر اظهار داشت: حفاظت از جنگل‌های بلوط زاگرس وظیفه‌ای همگانی است. هرگونه تخریب، قطع یا برداشت غیرمجاز از این منابع طبیعی ارزشمند، پیگرد قانونی دارد و یگان حفاظت با همکاری سایر دستگاه‌های مرتبط، با جدیت با پدیده قاچاق چوب و زغال برخورد خواهد کرد.
مشارکت مردم در حفاظت از جنگل‌ها؛ گزارش به سامانه‌های ۱۵۰۴ و ۱۳۹
وی افزود: مردم به عنوان ناظران همیشگی منابع طبیعی، نقش مهمی در حفظ و نگهداری از جنگل‌ها دارند. از شهروندان انتظار می‌رود در صورت مشاهده هرگونه فعالیت مشکوک در زمینه تهیه، حمل یا فروش زغال غیرمجاز، موضوع را از طریق سامانه‌های شبانه‌روزی ۱۵۰۴ و ۱۳۹ به یگان حفاظت اطلاع دهند.
بخش قابل توجهی از کشفیات مربوط به زغال‌گیری غیرمجاز با گزارش‌های مردمی انجام گرفته است
این مقام مسئول با اشاره به نقش بازدارنده حضور مردم گفت: بخش قابل توجهی از کشفیات مربوط به زغال‌گیری غیرمجاز با گزارش‌های مردمی انجام گرفته است. همکاری مردم و نهادهای نظارتی، پایه اصلی موفقیت در حفظ منابع طبیعی به شمار می‌رود.
مدیرکل منابع طبیعی لرستان: حفاظت از بلوط اولویت نخست ماست
شیرزاد نجفی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان هم ضمن قدردانی از همکاری نیروی انتظامی و دستگاه قضایی در اجرای این طرح، گفت: اجرای چنین برنامه‌هایی از اولویت‌های اصلی اداره‌کل منابع طبیعی است. حفظ و تداوم حیات جنگل‌های ارزشمند بلوط در گرو برخورد جدی با متخلفان و فرهنگ‌سازی میان مردم است. این طرح‌ها به صورت مستمر در سطح استان ادامه خواهد داشت.
نجفی افزود: قطع یک درخت بلوط، تنها از بین رفتن یک درخت نیست؛ بلکه حذف یک زیست‌بوم کوچک و بخشی از حیات زاگرس است. تلاش ما بر این است که با بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانونی، حمایتی و مردمی، روند تخریب را متوقف و پوشش سبز استان را افزایش دهیم.
خرید و فروش زغال جنگلی، خیانت به میراث زاگرس است
وی با تأکید بر ضرورت صیانت از جنگل‌های زاگرس و مقابله جدی با پدیده قاچاق چوب و تولید زغال غیرمجاز، گفت: جنگل‌های بلوط، میراث مشترک تمام مردم لرستان و ایران هستند و هرگونه خرید، فروش، حمل یا تولید محصولات جنگلی بدون مجوز، تخلف و جرم محسوب می‌شود. از شهروندان طبیعت‌دوست استان انتظار داریم از خرید زغال‌های حاصل از درختان بلوط خودداری کنند؛ چرا که این اقدام، به‌صورت مستقیم به تخریب جنگل و نابودی محیط‌زیست منجر می‌شود.
بر اساس ماده ۴۲ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، خرید، فروش، تولید یا حمل زغال و قطعات چوبی در اراضی ملی بدون دریافت مجوز از اداره‌کل منابع طبیعی، جرم محسوب می‌شود
نجفی با اشاره به آمادگی کامل نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی افزود: مأموران ما به‌صورت شبانه‌روزی در حال رصد و پایش عرصه‌های جنگلی هستند و در صورت مشاهده هرگونه اقدام مشکوک، بلافاصله وارد عمل می‌شوند. بر اساس ماده ۴۲ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، خرید، فروش، تولید یا حمل زغال و قطعات چوبی در اراضی ملی بدون دریافت مجوز از اداره‌کل منابع طبیعی، جرم محسوب می‌شود و با متخلفان برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.
وی با بیان اینکه حفظ منابع طبیعی بدون همکاری مردم امکان‌پذیر نیست، ادامه داد: از مردم شریف لرستان درخواست می‌کنیم با پرهیز از خرید و مصرف زغال‌های غیرمجاز، همیار منابع طبیعی باشند. همچنین در صورت مشاهده هرگونه فعالیت مشکوک در زمینه قاچاق چوب، زغال یا قطع درختان جنگلی، مراتب را از طریق سامانه‌های شبانه‌روزی ۱۵۰۴ و ۱۳۹ اطلاع دهند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن پیگیری شود.
مدیرکل منابع طبیعی استان گفت: صیانت از جنگل‌های بلوط، فقط وظیفه یک نهاد نیست؛ مسئولیتی انسانی و اخلاقی است که بر دوش همه ما سنگینی می‌کند. اگر امروز در برابر زغال‌گیری و قطع درختان سکوت کنیم، فردا باید شاهد بیابان شدن زاگرس و از دست رفتن ریشه‌های حیات در لرستان باشیم.
بهره‌برداری از پاسگاه حفاظتی سپیددشت برای تقویت حضور میدانی نیروها
در همین راستا، مدیرکل منابع طبیعی استان پیش از این از افتتاح و بهره‌برداری پاسگاه حفاظتی سپیددشت شهرستان خرم‌آباد خبر داده و گفته بود: «این پاسگاه با اعتباری بالغ بر سه میلیارد تومان احداث و تجهیز شده است و هدف از ایجاد آن، تقویت حفاظت از عرصه‌های ملی، پیشگیری از تخریب و تصرف اراضی، مقابله با قاچاق چوب و زغال و افزایش حضور میدانی نیروهای یگان حفاظت در منطقه است.»
همزمان با اجرای طرح‌های حفاظتی در سطح شهر، مأموران بخش مرکزی شمالی شهرستان خرم‌آباد و بخش بیرانشهر نیز روز گذشته موفق به کشف یک کوره تهیه زغال از درختان جنگلی شدند.
بر اساس گزارش‌های مردمی و بررسی‌های میدانی نیروهای یگان حفاظت، این کوره در منطقه‌ای در حاشیه شهر شناسایی شد.
فرد متخلف که اقدام به تهیه زغال از چوب‌های قطع‌شده کرده بود، جهت بازجویی به اداره منابع طبیعی شهرستان خرم‌آباد احضار و ادوات مورد استفاده از جمله بشکه و سایر مقطوعات جنگلی ضبط شد.
این اقدام نشان‌دهنده اهمیت گزارش‌های مردمی و نظارت دقیق نیروهای محلی در کشف فعالیت‌های غیرقانونی است.
جنگل‌های بلوط؛ میراث زاگرس برای نسل‌های آینده
جنگل‌های بلوط زاگرس نه‌تنها نقش حیاتی در تعدیل دما، جلوگیری از فرسایش خاک و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی دارند، بلکه زیستگاه گونه‌های نادری از جانوران و پرندگان ایران هستند.
قطع درختان بلوط برای تهیه زغال، از چالش‌های جدی زیست‌محیطی در این مناطق محسوب می‌شود.
بر اساس آمارهای اداره‌کل منابع طبیعی، هر کوره زغال‌گیری می‌تواند ده‌ها اصله درخت را نابود کند. این روند در صورت کنترل‌نشدن، تعادل اکولوژیکی منطقه را به خطر می‌اندازد.
کارشناسان محیط زیست معتقدند که برای مقابله ریشه‌ای با پدیده زغال‌گیری، آگاهی‌بخشی و آموزش عمومی به مردم محلی ضروری است.
ایجاد اشتغال پایدار در حوزه صنایع‌دستی و گردشگری و حمایت از طرح‌های معیشت جایگزین برای جوامع روستایی می‌تواند وابستگی اقتصادی به جنگل را کاهش دهد.
در همین زمینه، اداره‌کل منابع طبیعی لرستان اعلام کرده است که برنامه‌هایی برای آموزش جوامع محلی و تشویق به حفاظت داوطلبانه از جنگل‌ها در دست اجرا دارد. این برنامه‌ها با مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد، شوراهای روستایی و دهیاری‌ها پیگیری خواهد شد.
پاسداری از بلوط، پاسداری از حیات
جنگل‌های بلوط زاگرس، تنها مجموعه‌ای از درختان نیستند؛ آن‌ها شریان‌های زنده‌ای‌اند که در سکوت کوه‌ها نفس می‌کشند و قرن‌هاست حافظ خاک، آب و زندگی مردم این دیارند. هر درخت بلوط، تکیه‌گاه تاریخ و هویت زاگرس است، و هر تبر که بر تنه‌اش می‌نشیند، زخمی است بر پیکر آینده.
در سال‌های اخیر، با تلاش نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی، پلیس و همراهی مردم آگاه لرستان، گام‌های مهمی برای مقابله با قاچاق چوب و زغال برداشته شده است.
از اجرای طرح جمع‌آوری زغال‌های غیرمجاز در خرم‌آباد تا احداث پاسگاه‌های حفاظتی و کشفیات کوره‌های زغال‌گیری در حاشیه شهرها و روستاها، همه نشان از اراده دستگاه‌های اجرایی برای صیانت از جنگل‌های بلوط دارد.
بدون همکاری عمومی، هیچ قانونی توان نجات زاگرس را ندارد
اما آنچه در این مسیر سرنوشت‌ساز اهمیت بیشتری دارد، نقش «مردم» است؛ مردمی که با گزارش تخلفات، پرهیز از خرید زغال‌های جنگلی و مشارکت در طرح‌های حفاظتی، می‌توانند بزرگترین همیاران طبیعت باشند.
بدون همکاری عمومی، هیچ قانونی توان نجات زاگرس را ندارد؛ امروز، هر کیسه زغال قاچاق، نشانه‌ای از بی‌توجهی به آینده فرزندان این سرزمین است. اگر زاگرس بماند، زندگی می‌ماند؛ اگر بلوط‌ها از میان بروند، نفس زمین در غرب ایران خاموش خواهد شد.
زاگرس برای ماندن به همت بلند، دل‌های مهربان و اراده‌ای جمعی نیاز دارد؛ اراده‌ای که بتواند شعله‌های کوره‌های زغال را به روشنایی امید بدل کند.
