پایگاه خبری خبر آنی؛ گروه جامعه: هشتم مهر ماه، مصادف با روز جهانی «زیستگاه» که هر سال در نخستین دوشنبه ماه اکتبر به ابتکار سازمان ملل متحد برگزار می‌شود، فرصتی است برای بازاندیشی در مورد کیفیت سکونتگاه‌های انسانی و مسئولیت مشترک ما در قبال زمین به‌عنوان خانه مشترک بشر است.
شعار امسال این روز با عنوان «پاسخ به بحران شهری» بر ضرورت مواجهه فوری با چالش‌های گسترده‌ای چون تغییرات اقلیمی، رشد شتابان جمعیت شهری، مهاجرت‌های اجباری و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی تأکید دارد.
بر اساس آمارهای سازمان ملل، امروز بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند و حدود ۱.۱ میلیارد نفر در محلات فقیرنشین شهری ساکن‌اند؛ رقمی که احتمالاً در سه دهه آینده به دو میلیارد نفر خواهد رسید.
این روند نشان می‌دهد که بدون برنامه‌ریزی پایدار، شهرها بیش از هر زمان دیگری در معرض بحران‌های اجتماعی، زیست‌محیطی و زیرساختی قرار خواهند گرفت.
وحید خیرآبادی سرپرست دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره اهداف نام گذاری این روز گفت: هدف اصلی این است که مردم و مسئولان در سراسر جهان درباره وضعیت زیستگاه‌ها (مکان‌های زندگی انسان‌ها) تأمل کنند و اهمیت تأمین مسکن مناسب و توسعه پایدار در شهرها را برجسته کنند.این روز فرصتی برای تأکید بر حق اساسی همه انسان‌ها به مسکن شایسته و مناسب است.
وی ادامه داد: این روز اغلب به عنوان آغاز «مهر شهری» (Urban October) مطرح می‌شود، یعنی فعالیت‌ها و همایش‌های مرتبط با شهرها و زیستگاه انسانی در تمام ماه اکتبر برگزار می‌شود. برای سال ۲۰۲۵، روز جهانی زیستگاه در ۶ اکتبر برگزار خواهد شد و موضوع آن «پاسخ به بحران شهری» (Urban crisis response) است؛ تمرکز بر بحران‌های شهری مانند تغییرات اقلیمی، جابه‌جایی انسانی، نابرابری‌ها و راهکارهای پایدار برای شهرها.
خیرآبادی بر ضرورت یادآوری این روز تاکید کرد و گفت: این روز یادآور اهمیت حق همگان به مسکن شایسته و توسعه پایدار شهری است. موضوع سال ۲۰۲۵ «پاسخ به بحران شهری» تعیین شده که برای ایران نیز با توجه به چالش‌های زیست‌محیطی و شهری اهمیت ویژه‌ای دارد.
پیشینه و اهمیت جهانی
سرپرست دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست ضمن بیان اهمیت این روز گفت: روز جهانی زیستگاه از سال ۱۹۸۶ بنیان گذاشته شد تا توجه جهانیان به وضعیت سکونتگاه‌های انسانی جلب شود. این روز، آغازگر «ماه شهری» (Urban October) است و فرصتی برای طرح موضوعاتی همچون عدالت شهری، مسکن، تغییرات اقلیمی و حکمرانی پایدار در شهرها محسوب می‌شود.
چالش‌های شهری و زیست‌محیطی در ایران
خیرآبادی اظهار کرد: ایران نیز مانند بسیاری از کشورها با مشکلاتی همچون گسترش حاشیه‌نشینی، کمبود مسکن استاندارد، فشار بر منابع طبیعی، بحران آب، آلودگی هوا و تغییر کاربری اراضی روبه‌رو است. رشد سریع جمعیت شهری و مهاجرت از روستاها، فشار مضاعفی بر شهرها وارد کرده است.
اقدامات ایران در حوزه سکونتگاه‌ها
وی از اقدامات مهم ایران جهت حفظ زیستگاه ها نام برد که عبارتند از:
پیوستن جمهوری اسلامی ایران به برنامه‌های بین‌المللی مرتبط با اسکان بشر و همکاری با UN-Habitat.
اجرای طرح‌های ملی در زمینه بازآفرینی شهری و بهسازی بافت‌های فرسوده.
توسعه پروژه‌های مسکن اجتماعی و حمایتی برای اقشار کم‌درآمد.
تأکید بر حفاظت از محیط زیست شهری و لزوم کاهش آلودگی‌ها و توسعه فضاهای سبز.
خیرآبادی در پایان خاطرنشان کرد: روز جهانی زیستگاه امسال در شرایطی برگزار می‌شود که ایران و بسیاری از کشورهای جهان با بحران‌های مشترک شهری و زیست‌محیطی روبه‌رو هستند.تحقق شعار «پاسخ به بحران شهری» در ایران، نیازمند همکاری میان دستگاه‌های اجرایی، نهادهای علمی و مشارکت مردم است تا سکونتگاه‌های پایدار و زیستگاه‌های انسانی سالم برای نسل‌های فعلی و آینده فراهم شود.
گفتنی است؛ روز جهانی زیستگاه تنها یک مناسبت نمادین نیست؛ بلکه زنگ هشداری است برای همه دولت‌ها، نهادها و شهروندان. این روز به ما یادآوری می‌کند که زمین، خانه مشترک ماست و بقای آن در گرو مسئولیت‌پذیری ماست. اگر امروز برای زیستگاه‌ها اقدام نکنیم، فردا نه فقط محیط زیست، بلکه امنیت، عدالت اجتماعی و حتی آینده نسل‌ها به خطر خواهد افتاد.
گرامیداشت «روز جهانی زیستگاه» فرصتی است برای بازنگری در سیاست‌های شهری کشور، توجه به عدالت در دسترسی به خدمات شهری، استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت بحران، و تقویت تاب‌آوری شهری در برابر تغییرات اقلیمی که از ضرورت‌های اصلی است.
