به گزارش خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری خبرآنی، معادن زغال‌سنگ ایران در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌برانگیزترین حوزه‌های معدنی کشور بدل شده‌اند. از یک‌سو این معادن نقشی مهم در تأمین انرژی، تولید فولاد و اشتغال ایفا می‌کنند و از سوی دیگر، آمار بالای حوادث، تلفات انسانی و بهره‌برداری‌های غیراصولی نگرانی‌های جدی اجتماعی و اقتصادی پدید آورده است. تکرار حوادث تلخی همچون انفجارهای معدنجو باعث شد مجلس شورای اسلامی در سال 1403 طرحی را با عنوان «توسعه بهره‌برداری و ارتقای ایمنی معادن زغال‌سنگ» در دستور کار قرار دهد.
براساس سند منتشرشده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس طرح «توسعه بهره برداری و ارتقای ایمنی معادن زغال سنگ» در جهت پوشش نقاط آسیب زای ایمنی معادن زغال سنگ کشور و همچنین توسعه و تسهیل بهره برداری از این معادن دارای نقاط قوت قابل توجهی است. ازاین رو پیشنهاد می شود با کلیات طرح موافقت شده و برخی مواد طرح با رفع ایرادها و انجام اصلاحات مورد نیاز، تقویت شوند.
به گفته طراحان، تمرکز طرح بر سه محور است:
ارتقای ایمنی و کاهش حوادث شغلی در معادن زغال‌سنگ.
افزایش بهره‌وری و مکانیزاسیون فرآیند استخراج.
ایجاد سازوکارهای مالی، حمایتی و نظارتی برای توسعه پایدار این بخش.
چرا زغال‌سنگ تا این اندازه مهم است؟
زغال‌سنگ همچنان منبعی کلیدی در زنجیره انرژی و صنعت ایران است. از تولید برق حرارتی گرفته تا استفاده در صنعت فولاد و کک‌سازی، جایگاه این ماده معدنی انکارناپذیر است. با این حال، حجم تولید سالانه کشور بسیار کمتر از ظرفیت واقعی ذخایر بوده و در مقایسه با کشورهای معدنی جهان عقب‌ماندگی آشکار دارد.
از سوی دیگر، وضعیت ایمنی نگران‌کننده است:
ایران از نظر آمار حوادث و تلفات کارگری در معادن زغال‌سنگ رتبه‌ای بالاتر از میانگین جهانی دارد.
بسیاری از معادن کوچک و متوسط فاقد سیستم‌های تهویه، هشداردهنده و آموزش‌های ایمنی کافی هستند.
نبود سازوکار نظارتی یکپارچه و کمبود بودجه‌های ایمنی نیز مشکلات را تشدید کرده است.
مطابق متن طرح، مجموعه‌ای از الزامات تازه برای وزارت صمت و سایر نهادها تعریف شده است:
تشکیل سامانه جامع ایمنی معادن برای رصد برخط فعالیت‌ها و حوادث.
تدوین آیین‌نامه‌های تخصصی جدید در حوزه ایمنی زغال‌سنگ ظرف سه ماه.
تقویت نظارت فنی و حضور مسئول ایمنی دارای صلاحیت حرفه‌ای در هر معدن.
ایجاد پایگاه‌های امداد و نجات منطقه‌ای متناسب با پراکندگی معادن.
حمایت‌های مالیاتی و اعتباری از بهره‌برداران در صورت سرمایه‌گذاری در مکانیزاسیون و ارتقای فناوری.
تشویق به کاهش وابستگی انرژی صنایع فولاد به برق از طریق استفاده از گاز سنتزی تولیدشده از زغال‌سنگ.
با وجود نقاط قوت، کارشناسان مرکز پژوهش‌ها هشدار داده‌اند که:
برخی مواد طرح بار مالی سنگینی بر دولت تحمیل می‌کند و منابع مشخصی برای آن در نظر گرفته نشده است.
ابهام در مرجع نظارت و اجرای برخی مواد می‌تواند اجرای طرح را با اختلال مواجه سازد.
خطر آن وجود دارد که در صورت اعمال همزمان جرائم و پاداش‌ها، برخی معادن کوچک به تعطیلی کشیده شوند و پیامدهای اجتماعی همچون بیکاری کارگران افزایش یابد.
همچنین، زمان‌بندی اجرای برخی بندها واقع‌بینانه نیست و نیازمند بازنگری است.
فرصت یا تهدید؟
اگر این طرح به تصویب نهایی برسد و با اصلاحات کارشناسی همراه شود، می‌تواند نخستین قانون اختصاصی در حوزه معادن زغال‌سنگ ایران باشد. چنین اقدامی از منظر حکمرانی معدن یک تحول به شمار می‌آید؛ چراکه علاوه بر ایمنی، می‌تواند زمینه‌ساز افزایش تولید، ارتقای کیفیت کنسانتره، کاهش واردات کک و حتی بهبود جایگاه ایران در زنجیره جهانی زغال‌سنگ شود.
اما در صورت بی‌توجهی به منابع مالی، ظرفیت‌های واقعی معادن و شرایط اجتماعی کارگران، این طرح ممکن است به قانونی پر از تکلیف اما فاقد ضمانت اجرا تبدیل گردد.
ورود مجلس به موضوع ایمنی و توسعه معادن زغال‌سنگ پاسخی به مطالبه عمومی برای پایان دادن به مرگ‌های خاموش در این صنعت است. با این حال، مسیر پیش‌رو نیازمند دقت در طراحی سازوکارهای اجرایی، توجه به منابع مالی پایدار و مشارکت جدی ذی‌نفعان ـ از کارگران و بهره‌برداران تا انجمن‌های تخصصی ـ خواهد بود.
انتهای پیام/
