به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری خبرآنی، نشست خبری «دستاوردهای بنیاد ملی نخبگان در سالی که گذشت و برنامه‌های این بنیاد در سال آینده» با حضور دکتر خدایگان، قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان و جمعی از معاونان و مدیران این بنیاد برگزار شد.
خدایگان با اشاره به بیستمین سال تأسیس بنیاد ملی نخبگان گفت: امسال بنیاد با نگاه تحولی و با شعار «دانایی، توانایی، مانایی» برنامه‌های متنوعی را تدوین و پیگیری کرده است. مأموریت‌های اصلی بنیاد در سه دسته کلی شناسایی، توانمندسازی، توسعه اثرگذاری و شبکه‌سازی، جذب و نگهداشت نخبگان و همچنین تکریم و الگوسازی از نخبگان تعریف شده است.
وی خاطرنشان کرد: در چارچوب این مأموریت‌ها، بنیاد ملی نخبگان هرم نخبگی را طراحی کرده که شامل لایه‌های مختلف از دانش‌آموزان، دانشجویان، دانش‌آموختگان تا سرآمدان و نخبگان است و متناسب با هر لایه، طرح‌ها و برنامه‌های متنوعی اجرا می‌شود.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان درباره طرح‌های شاخص بنیاد گفت: یکی از طرح‌های مهم، طرح «شهاب» است که با هدف شناسایی و هدایت استعدادهای برتر دانش‌آموزی به‌صورت مشترک با وزارت آموزش و پرورش اجرا می‌شود. در این طرح، معلمان در طول سال تحصیلی عملکرد دانش‌آموزان را زیر نظر می‌گیرند و ارزیابی‌های خود را در سامانه‌ای ثبت می‌کنند تا استعدادها به‌صورت نامحسوس شناسایی شوند. امسال چهار میلیون و 233 هزار دانش‌آموز پایه‌های چهارم، پنجم و ششم در 720 منطقه کشور تحت پوشش این طرح قرار گرفتند.
وی افزود: طرح دیگر، طرح «شهید وزوایی» است که تمرکز آن بر شناسایی و حمایت از دانشجویان برتر است. این طرح پس از بررسی و نظرسنجی از جامعه نخبگان و احیای آن توسط بنیاد، مورد استقبال جدی قرار گرفت. در قالب این طرح، دانشجویان ممتاز همچون برگزیدگان المپیادها، نفرات برتر کنکور و دانشجویان با سوابق تحصیلی درخشان شناسایی و مورد حمایت قرار می‌گیرند. حمایت‌ها در قالب بسته‌های آموزشی، پژوهشی و فناورانه ارائه می‌شود که به‌طور میانگین برای دانشجویان کارشناسی 40 میلیون تومان، کارشناسی‌ارشد 55 میلیون تومان و دکتری 70 میلیون تومان در نظر گرفته شده است. طی یک سال گذشته دو هزار و 472 نفر از دانشجویان برتر تحت پوشش این طرح قرار گرفتند.
خدایگان در ادامه به معرفی طرح «پژوهشیار» پرداخت و گفت: این طرح امسال برای نخستین بار طراحی و اجرا شد و هدف آن حمایت از پژوهش‌های علمی و کاربردی دانشجویان و نخبگان است.
وی تأکید کرد: بنیاد ملی نخبگان در سال آینده نیز با رویکردی تحولی به دنبال تقویت برنامه‌های شناسایی و توانمندسازی نخبگان در همه سطوح خواهد بود و تلاش می‌کنیم از طریق این اقدامات، پیوند مؤثری میان استعدادهای برتر و نیازهای واقعی کشور برقرار شود.
وی با اشاره به طرح «پژوهشیار» گفت: هدف از طراحی این طرح، رفع یکی از چالش‌های جدی دانشجویان دکتری در کشور بود. برخلاف بسیاری از کشورهای پیشرفته که دانشجویان دکتری در قالب پژوهانه یا حقوق ماهیانه تأمین مالی می‌شوند و می‌توانند تمام وقت خود را به پژوهش اختصاص دهند، در ایران چنین امکانی وجود نداشت. از آنجا که اغلب دانشجویان دکتری در بازه سنی 27 تا 35 سال قرار دارند و معمولاً در این مقطع در فکر ازدواج و تشکیل خانواده هستند، نبود حمایت مالی کافی، تمرکز کامل آنان بر پژوهش‌های عمیق را دشوار می‌کرد.
خدایگان افزود: در طرح پژوهشیار تلاش کردیم دانشجویان تمام‌وقت دکتری با پتانسیل علمی بالا را شناسایی کرده و برای آنان حقوق ماهیانه 15 میلیون تومان در نظر بگیریم. هدف این طرح ایجاد تمرکز بر پژوهش اصیل و عمیق است و خروجی آن می‌تواند به سایر بخش‌های کشور نیز سرریز شود. این طرح در سال جاری به‌صورت آزمایشی آغاز شده و در صورت موفقیت، توسعه خواهد یافت.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان در ادامه به تشریح طرح «شهید احمدی روشن» پرداخت و گفت: این طرح با هدف توانمندسازی دانشجویان برای حل مسائل واقعی کشور در قالب هسته‌های حل مسئله و شبکه‌سازی علمی طراحی شده است. در این چارچوب، دانشجویان توانمند شناسایی شده و با هدایت اساتید برجسته در قالب حلقه‌های علمی به حل مسائل استان‌ها و صنایع می‌پردازند.
وی تصریح کرد: این طرح با رویکرد استانی اجرا می‌شود تا عدالت در توزیع فرصت‌ها رعایت شود. تاکنون 1562 دانشجو در 250 هسته حل مسئله مشارکت داشته‌اند و برای اجرای این طرح، 137 میلیارد و 500 میلیون تومان اختصاص یافته است.
خدایگان با اشاره به سابقه موفق اجرای این طرح در برخی استان‌ها گفت: در سفر اخیر به فارس، نمونه‌هایی از کارخانه‌ها و خطوط تولید معرفی شدند که ریشه در طرح شهید احمدی روشن داشتند؛ جایی که دانشجویان ابتدا مسئله‌ای صنعتی را حل کرده و در ادامه محصولی تولید کردند که به ایجاد شرکت و راه‌اندازی خط تولید منجر شد.
وی خاطرنشان کرد: تقویت روحیه کار گروهی و مسئله‌محوری از اهداف اصلی بنیاد ملی نخبگان است، چراکه این مهارت‌ها در نظام آموزشی کشور به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است. طرح احمدی روشن با پرچمداری این هدف، بستر جدی برای تحقق آن فراهم کرده است.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان در بخش دیگری از سخنانش به طرح «حمایت از جذب استعدادهای برتر در رشته‌های اولویت‌دار» اشاره کرد و افزود: در این طرح، افرادی که تمایل به تحصیل در رشته‌های خاص و راهبردی کشور دارند، از دوره کارشناسی تا دکتری و حتی پس از آن مورد حمایت قرار می‌گیرند. این حمایت‌ها به‌ویژه در مسیر جذب به‌عنوان عضو هیئت‌علمی در دانشگاه‌ها یا فعالیت به‌عنوان پژوهشگر در مراکز تحقیقاتی ادامه می‌یابد.
وی افزود: در حال حاضر حدود 10 رشته اولویت‌دار مشخص شده‌اند که به دلایل مختلف برای کشور اهمیت استراتژیک دارند و بنیاد ملی نخبگان حمایت مستمر خود را بر این حوزه‌ها متمرکز کرده است.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان، در ادامه نشست خبری خود به معرفی طرح‌های دیگر بنیاد پرداخت و گفت: یکی از برنامه‌های مهم، «طرح شهید چمران» است که با هدف حمایت از دانش‌آموختگان دوره دکتری طراحی شده است. در این طرح، فارغ‌التحصیلان دکتری که از برترین پژوهشگران کشور محسوب می‌شوند، تا زمان یافتن شغل مناسب تحت پوشش قرار می‌گیرند تا ضمن حفظ پویایی علمی، آماده ورود به دانشگاه یا مراکز پژوهشی به‌عنوان استاد یا محقق شوند. به گفته وی، در یک سال گذشته حدود 60 نفر از طریق این طرح مورد حمایت قرار گرفته‌اند.
وی در ادامه افزود: «طرح شهید صیاد شیرازی» نیز یکی از محبوب‌ترین طرح‌های بنیاد است که به موضوع نظام وظیفه نخبگان می‌پردازد. بر اساس این طرح، نخبگان مشمول خدمت سربازی در قالب تخصصی و متناسب با رشته خود به نیروهای مسلح معرفی می‌شوند تا علاوه بر گذراندن خدمت، به حل مسائل و مشکلات کشور نیز کمک کنند.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان سپس به «طرح هیئت‌های اندیشه‌ورزی» اشاره کرد و گفت: این طرح نیز با رویکرد شبکه‌سازی و حل مسئله در قالب تفکر جمعی اجرا می‌شود. در این چارچوب، نخبگان در قالب هیئت‌هایی گرد هم آمده و ضمن تبادل نظر، راهکارهای علمی و تخصصی برای مسائل کشور ارائه می‌کنند. خدایگان خاطرنشان کرد: در سال گذشته 52 هیئت اندیشه‌ورز توسط بنیاد مورد حمایت قرار گرفت.
وی با تأکید بر اهمیت مأموریت «جذب و نگهداشت نخبگان» اظهار کرد: با توجه به شرایط کشور، اولویت نخست بنیاد، حفظ نخبگان داخلی است و بازگشت نخبگان ایرانی مقیم خارج در اولویت بعدی قرار دارد. به گفته او، مسئله معیشت به‌ویژه در دو محور اصلی «اشتغال» و «مسکن» از مهم‌ترین دغدغه‌های نخبگان است و بنیاد در این حوزه‌ها برنامه‌های متعددی را طراحی کرده است.
خدایگان تصریح کرد: یکی از طرح‌های شاخص در حوزه اشتغال، «طرح شهید موسوی» یا همان جذب در دستگاه‌های اجرایی است. تاکنون سه فراخوان برای این طرح برگزار شده و در مجموع 37 هزار و 987 نفر متقاضی ثبت‌نام کرده‌اند. پس از برگزاری مراحل مختلف از جمله کانون‌های ارزیابی، حدود هزار نفر به دستگاه‌های اجرایی معرفی شدند. وی همچنین خبر داد که مقدمات فراخوان چهارم نیز در دست آماده‌سازی است.
وی ادامه داد: «طرح شهید شهریاری» یا همان طرح «جهت»، ویژه جذب اعضای هیئت‌علمی توانمند در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی است. طی حدود 10 سال گذشته، 14 هزار متقاضی برای این طرح ثبت‌نام کرده‌اند که از میان آنها یک‌هزار و 97 نفر جذب دانشگاه‌ها شدند. به گفته خدایگان، تنها در یک سال گذشته 256 نفر از طریق این طرح وارد دانشگاه‌ها و مراکز علمی شدند.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان تأکید کرد: حدود 35 درصد از جذب‌شدگان در این طرح فارغ‌التحصیل خارج از کشور و 65 درصد از داخل کشور بوده‌اند. این امر نشان‌دهنده ترکیب متوازن در بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی داخل و خارج کشور است.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان، در ادامه نشست خبری خود با اشاره به جزئیات «طرح جهت» گفت: بزرگوارانی که از طریق این طرح جذب شدند، عمدتاً در دانشگاه‌های تراز اول کشور مشغول به کار شده‌اند و حدود 200 نفر از آنان نیز فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های مطرح جهان هستند؛ تنها 10 نفر از دانشگاه استنفورد از طریق این طرح جذب دانشگاه‌های کشور شده‌اند.
وی افزود: امسال برای نخستین بار فراخوان طرح «جهت» به‌صورت رسمی برگزار شد. از 15 تا 31 اردیبهشت 1404، در مدت دو هفته نخستین فراخوان سال جاری انجام شد که طی آن 266 نفر متقاضی ثبت‌نام کردند؛ رقمی که معمولاً در طول یک سال به آن دست می‌یافتیم. خوشبختانه تاکنون 1680 پرونده بررسی و نتیجه آن اعلام شده است و تلاش داریم تا شهریورماه و پیش از فراخوان دوم، به همه پرونده‌ها رسیدگی کنیم.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان درباره چالش‌های این طرح توضیح داد: یکی از مسائل مهم در زمینه جذب اعضای هیئت‌علمی، تأمین ردیف‌های استخدامی بود. آخرین بار در سال 1399 توانستیم 250 ردیف استخدامی از سازمان اداری و استخدامی کشور دریافت کنیم که در سال‌های اخیر مورد استفاده قرار گرفت. اما با پیگیری‌های مداوم و حمایت سازمان برنامه و بودجه، موفق شدیم مجدداً 170 ردیف استخدامی دیگر را اخذ کنیم که برای متقاضیان طرح «جهت» بسیار راهگشا خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس مصوبه جدید، مقرر شد از این پس 20 درصد از ظرفیت استخدامی وزارت علوم و وزارت بهداشت به جذب نخبگان از طریق طرح «جهت» اختصاص یابد. این موضوع خبر بسیار خوبی برای متقاضیان این طرح محسوب می‌شود.
خدایگان در ادامه از طراحی «طرح جذب خصوصی» خبر داد و گفت: این طرح مراحل نهایی تدوین را طی می‌کند و به زودی ابلاغ خواهد شد. پیش‌بینی ما این است که طرح جذب خصوصی با استقبال گسترده‌ای مواجه شود، به‌گونه‌ای که حتی بتواند دو طرح قبلی را نیز تحت پوشش قرار دهد. چرا که بسیاری از شرکت‌های بزرگ کشور، چه دانش‌بنیان و چه غیردانش‌بنیان، علاقه‌مندند نیروی انسانی متخصص خود را از طریق بنیاد ملی نخبگان جذب کنند.
وی با اشاره به اهداف این طرح گفت: در طرح جذب خصوصی، بنیاد از یک‌سو استعدادهای برتر کشور را شناسایی کرده و از سوی دیگر نیاز صنایع مختلف را دریافت می‌کند تا به‌عنوان حلقه واسط عمل کند. بدین ترتیب، فارغ‌التحصیلان نخبه در رشته‌های گوناگون می‌توانند وارد شرکت‌ها شوند، مسائل صنعتی واقعی را حل کنند و خودشان منشأ اثر در اقتصاد و صنعت کشور باشند.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان افزود: نکته مهم دیگر این است که طبق ابلاغ معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، شرکت‌هایی که از طریق این طرح اقدام به جذب نخبگان کنند، می‌توانند از مزایای اعتبار مالیاتی بهره‌مند شوند. این موضوع به‌ویژه برای شرکت‌های خصوصی کوچک و متوسط جذابیت بالایی دارد.
وی در ادامه به «طرح همیار صنعت» اشاره کرد و گفت: این طرح به‌صورت استانی اجرا می‌شود و صنایع مختلف می‌توانند مسائل خود را در قالب قراردادهایی با بنیاد ملی نخبگان مطرح کنند. یکی از امتیازات این طرح نیز امکان استفاده از اعتبار مالیاتی برای حمایت از همکاری‌های صنعت و دانشگاه است.
وی اظهار داشت: بر اساس یکی از برنامه‌های بنیاد، تیم‌هایی متشکل از متخصصان در قالب کارگروه‌های مشخص و با نظارت دستگاه‌های مرتبط تشکیل می‌شوند تا چالش‌ها و مسائل موجود در صنعت را شناسایی و در قالب پروپوزال‌های مشخص حل‌وفصل کنند. بودجه این پروژه‌ها می‌تواند از طریق «اعتبار مالیاتی» تأمین شود.
وی افزود: طرح «مرحوم کاظمی آشتیانی» ویژه استادان جوان دانشگاه، که کمتر از 5 سال از استخدامشان گذشته باشد، یکی از برنامه‌های حمایتی بنیاد است. این طرح به‌نوعی «گرنت بدو استخدام» محسوب می‌شود و پیش‌تر مبلغ 100 میلیون تومان به مشمولان پرداخت می‌شد که با مساعدت دکتر افشین، از ابتدای سال 1403 این مبلغ به 300 میلیون تومان افزایش یافته است تا استادان تازه‌کار بتوانند آزمایشگاه‌های خود را تجهیز کرده و فعالیت پژوهشی خود را تقویت کنند.
خدایگان خاطرنشان کرد: تاکنون 148 نفر مشمول این طرح شده‌اند و این عدد در سال‌های 1403 و 1404 نیز ادامه یافته است. معیارها و شاخص‌های مصوب هر طرح—including سوابق تحصیلی، پژوهشی، فناوری، اثرگذاری و برگزیدگی‌های علمی—به‌صورت جزئی در شیوه‌نامه‌های مربوطه در دسترس قرار دارد.
وی با اشاره به معضل مسکن نخبگان تأکید کرد: مسکن یک چالش عمومی است اما در برخی استان‌ها، به‌ویژه تهران، به یک «ابرچالش» برای جامعه نخبگانی تبدیل شده است. از ابتدای دولت چهاردهم، «کمیته مسکن نخبگان» در بنیاد تشکیل شده و با برگزاری جلسات هفتگی با دستگاه‌های مختلف، مدل‌های متنوعی برای اجرای این طرح در سراسر کشور پیگیری شده است.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان تصریح کرد: در یک سال گذشته، 2815 نخبه در آستانه دریافت زمین یا واحد مسکونی قرار گرفته‌اند که جامعه هدف اصلی این طرح اعضای هیئت علمی جوان در 5 سال اول اشتغال هستند. آمارهای ما نشان می‌دهد که 550 نفر از این افراد در کل کشور و 1200 نفر در تهران شناسایی شده‌اند.
وی ادامه داد: با دستور مستقیم معاون اول رئیس‌جمهور و در چارچوب اجرایی‌سازی ماده 8 مصوبه هیئت وزیران درباره حمایت از نخبگان در حوزه مسکن، جلسات مشترکی با وزارت علوم، وزارت بهداشت، وزارت راه و شهرسازی و بانک مرکزی برگزار شده است. این مصوبه ظرفیت قانونی ارزشمندی را برای خانه‌دار شدن نخبگان ایجاد کرده و به‌نوعی خلأ حضور نخبگان در طرح «نهضت ملی مسکن» را جبران می‌کند.
خدایگان بیان کرد: همکاری استانداران برخی استان‌ها برای تحقق عدد 2815 نفر بسیار مؤثر بوده، اما استان تهران همچنان نیازمند حمایت جدی وزارتخانه‌ها، روسای دانشگاه‌ها، وزارت راه و شهرسازی و بانک مرکزی است. باید این چالش را به مسائل کوچک‌تر تقسیم کرد و گام‌به‌گام برای حل آن پیش رفت.
وی در پایان گفت: یکی از مأموریت‌های مهم بنیاد، «الگوسازی» در جامعه است و داشتن الگوهای موفق برای تقویت روحیه رشد در نسل نوجوان و جوان اهمیت ویژه دارد.
وی با بیان اینکه یکی از مأموریت‌های مهم بنیاد، اتصال نخبگان به صنعت از طریق کارگروه‌های تخصصی است، گفت: تیم‌هایی متشکل از نخبگان و تحت نظارت دستگاه‌های مرتبط، مأمور شناسایی چالش‌های صنعتی و ارائه راه‌حل در قالب پروپوزال می‌شوند و تأمین بودجه این همکاری‌ها می‌تواند از طریق اعتبار مالیاتی انجام گیرد.
وی با اشاره به برنامه‌های پیوند صنعت و نخبگان گفت: در این طرح، کارگروه‌های تخصصی با حضور نخبگان و تحت نظارت دستگاه‌های مرتبط تشکیل می‌شوند تا چالش‌ها و مشکلات موجود در صنعت را شناسایی و در قالب پروپوزال‌های مشخص حل کنند. تأمین بودجه این پروژه‌ها می‌تواند از محل «اعتبار مالیاتی» انجام گیرد.
وی افزود: طرح «مرحوم کاظمی آشتیانی» ویژه اعضای هیئت‌علمی جوان است که کمتر از پنج سال از استخدام آنان در دانشگاه گذشته باشد و به‌نوعی «گرنت بدو استخدام» محسوب می‌شود. پیش‌تر این گرنت 100 میلیون تومان بود که با مساعدت دکتر افشین، از ابتدای سال 1403 به 300 میلیون تومان افزایش یافته است. این کمک مالی به استادان تازه‌کار امکان می‌دهد تا آزمایشگاه‌های خود را تجهیز و فعالیت‌های پژوهشی‌شان را تقویت کنند. تاکنون 148 نفر مشمول این طرح شده‌اند.
خدایگان خاطرنشان کرد: تمام طرح‌های بنیاد بر اساس شاخص‌ها و معیارهای مصوب اجرا می‌شوند که شامل سوابق تحصیلی، پژوهشی، فناوری، اثرگذاری و برگزیدگی‌های علمی است و جزئیات آنها در شیوه‌نامه‌های مربوطه درج شده است.
وی با اشاره به چالش جدی مسکن برای نخبگان گفت: در شهرهایی مانند تهران، مسکن برای جامعه نخبگانی به «ابرچالش» تبدیل شده است. از ابتدای دولت چهاردهم، «کمیته مسکن نخبگان» در بنیاد تشکیل و جلسات منظم هفتگی با دستگاه‌های اجرایی برگزار شده است. نتیجه این اقدامات، قرارگیری 2815 نخبه در آستانه دریافت زمین یا واحد مسکونی در یک سال گذشته بوده است. جامعه هدف این طرح، اعضای هیئت‌علمی جوان در پنج سال اول اشتغال هستند که توان مالی محدودی برای ورود به بازار مسکن دارند.
وی ادامه داد: بررسی‌ها نشان داده است که 550 عضو هیئت‌علمی جوان در کشور و 1200 نفر در تهران در زمره نیازمندان مسکن قرار دارند. با دستور مستقیم معاون اول رئیس‌جمهور، ماده 8 مصوبه هیئت وزیران درباره حمایت از نخبگان در بخش مسکن اجرایی شده و مقرر است با الحاق وزارتخانه‌های علوم، بهداشت، راه و شهرسازی و بانک مرکزی به کارگروه مسکن بنیاد، روند خانه‌دار شدن نخبگان سرعت یابد.
خدایگان تصریح کرد: این ماده قانونی، خلا حضور نخبگان در طرح «نهضت ملی مسکن» را پوشش می‌دهد و به‌طور خاص بر لزوم اقدام برای جامعه نخبه تأکید دارد. بخش زیادی از تحقق عدد 2815 نفر مشمول مسکن با همراهی استانداران استان‌های مختلف میسر شده، هرچند چالش استان تهران همچنان نیازمند همکاری همه‌جانبه وزارتخانه‌ها، دانشگاه‌ها و بانک مرکزی است.
وی تأکید کرد: یکی دیگر از مأموریت‌های بنیاد «الگوسازی و تکریم نخبگان» است؛ امری که می‌تواند به‌عنوان چراغ راه نسل نوجوان و جوان عمل کند. در سال گذشته، 250 برنامه در سراسر کشور برای معرفی و تکریم مفاخر علمی برگزار شده و جایزه احیاءشده «علامه طباطبایی» نیز به 20 نخبه برجسته کشور در رشته‌های گوناگون اهدا شده است.
انتهای پیام/
