به گزارش پایگاه خبری خبرآنی، در سال 1403، ایران شاهد اجرای طرح نوآورانه‌ای در نظام اقتصادی بود: «نشان‌دار کردن مالیات‌ها». طبق آیین‌نامه اجرایی مصوب ، یک درصد مشخص از درآمدهای مالیاتی—به‌ویژه مالیات بر درآمد مشاغل—به‌طور سیستمی و بر اساس انتخاب مودیان، به پروژه‌های سرمایه‌ای اولویت‌دار مانند ساخت مدارس، مراکز درمانی و جاده‌سازی اختصاص می‌یابد.
مدیران وزارت اقتصاد کشور این طرح را گامی موثر در مسیر مشارکت مردم در توسعه کشور و شفاف‌سازی نحوه مصرف مالیات می‌دانند. آمار نشان می‌دهد نیمی از حدود 1891 پروژه نیمه‌تمام، به‌طور کامل از محل مالیات مودیان تأمین اعتبار شده‌اند. علاوه بر آن، گزارش‌ها حکایت از افزایش اعتماد عمومی و تمایل بیشتر به پرداخت مالیات دارد، چرا که افراد می‌دانند مالیات آن‌ها دقیقاً به کجا اختصاص پیدا می‌کند.
برخی کارشناسان نیز تأکید دارند این طرح با ایجاد شفافیت در هزینه‌کرد مالیات و امکان انتخاب محل مصرف آن، می‌تواند هم باعث کاهش فرار مالیاتی شود و هم زمینه‌ساز عدالت اجتماعی و توسعه زیرساختی در مناطق محروم شود.
در کنار آن، هوشمندسازی نظام مالیاتی نیز به کمک این طرح آمده است. افزایش تعداد مودیان از حدود 8.3 میلیون در سال 1400 به نزدیک 12.5 میلیون نفر، و همچنین وصول بیش از 110 همت تومان از محل رفع فرار مالیاتی، نشان‌دهنده اثرگذاری قابل توجه بستر الکترونیکی و شفاف‌سازی سامانه‌هاست.
تطبیق طرح نشان‌دار کردن مالیات با حوزه بیمه و سرمایه‌گذاری
1. حوزه بیمه: ارتقاء اعتماد و تخصیص منابع
در بیمه‌های پایه و اجتماعی—مانند بیمه تامین اجتماعی و سلامت—منابع عمدتاً از محل حق بیمه‌های واریزی تأمین می‌شود. اگر مشابه با نشان‌دار کردن مالیات، برخی منابع بیمه‌ای نیز برای پروژه‌های اجتماعی انتخاب‌شده توسط بیمه‌گذاران تخصیص داده شود، می‌توان امید داشت به:
افزایش رضایت و مشارکت بیمه‌شدگان از طریق شفاف‌سازی جهت استفاده حق بیمه‌ها
کاهش مقاومت در برابر افزایش حق بیمه، چرا که افراد احساس می‌کنند منابع آن‌ها در مسیر اثربخش و ملموس مصرف می‌شود
تجربه نشان داده است که تخصیص مالیات به پروژه‌های زیربنایی در مناطق محروم، اعتماد عمومی را ارتقاء داده است؛ چنین رویکردی در بیمه می‌تواند باعث ارتقای سرمایه اجتماعی مرتبط با نهاد بیمه‌گر شود.
2. حوزه سرمایه‌گذاری: تخصیص هدفمند منابع
در فضای سرمایه‌گذاری—اعم از خصوصی یا صندوق‌های جمع‌سپاری—استفاده از مدل نشان‌دار کردن مالیاتی می‌تواند الهام‌بخش باشد.
اگر سرمایه‌گذاران بدانند سرمایه‌گذاری آن‌ها به چه پروژه‌هایی اختصاص می‌یابد (مثلاً احداث زیرساخت یا مراکز درمانی)، حس اطمینان و مشارکت بیشتر می‌شود.
این رویکرد می‌تواند زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری‌های مسئولانه اجتماعی باشد که در جهان به‌ویژه در توسعه‌اقتصادی اهمیت ویژه‌ای یافته است.
با شفاف‌سازی در استفاده از منابع، امکان جذب منابع خرد از مردم برای پروژه‌های زیربنایی فراهم‌تر می‌شود.
طرح «نشان‌دار کردن مالیات» گامی جدی به سوی نظام مالیاتی شفاف، عادلانه و مشارکتی است. با توجه به افزایش درآمد مالیاتی، اعتماد عمومی و کاهش فرار مالیاتی، این طرح به یک الگوی موفق در حکمرانی مالیاتی تبدیل شده است. اگر چنین رویکردی به حوزه بیمه و سرمایه‌گذاری نیز تسری پیدا کند، آثار زیر قابل تصور است:
در بیمه: افزایش مشارکت بیمه‌گذار و تخصیص منابع طرف اعتماد عمومی.
در سرمایه‌گذاری: جذابیت بیشتر برای سرمایه‌گذاران خرد و نهادی از طریق شفاف‌سازی مصرف منابع.
پیشنهاد می‌شود این تجربه موفق مالیاتی، در قالب اصلاحات ساختاری در نظام بیمه‌ای و صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز مورد توجه قرار گیرد تا هم از ظرفیت مالی موجود استفاده شود و هم گامی بلند در جهت تقویت سرمایه اجتماعی و مشارکت مردمی در توسعه کشور برداشته شود.
طرح «نشان‌دار کردن مالیات» که از سال گذشته وارد فاز اجرایی شده، با اختصاص بخشی از درآمدهای مالیاتی به پروژه‌های منتخب مردم، گامی بی‌سابقه در شفاف‌سازی و جلب اعتماد عمومی برداشته است. موفقیت این الگو در افزایش مشارکت مودیان و کاهش فرار مالیاتی، حالا ایده‌ای تازه را پیش‌روی سیاست‌گذاران قرار داده است؛ استفاده از همین مدل در حوزه بیمه و سرمایه‌گذاری می تواند باعث شود منابع حق‌بیمه و سرمایه‌های مردمی با انتخاب ذی‌نفعان، به مسیرهای مشخص و اثرگذار هدایت شود.
سید محمد مهدی اهویی
انتهای پیام/
