به گزارش گروه اجتماعی پایگاه خبری خبرآنی، سند ملی توسعه علوم و فناوری نانو در آبان‌ماه سال 1401 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است. ستاد توسعه فناوریهای نانو و میکرو گزارش اجرای این سند در سال 1403 را در قالب 6 فصل منتشر کرد. این گزارش به تشریح اقدامات صورت‌گرفته در راستای اهداف کلان، راهبردها، اقدامات ملی و حوزه‌های اولویت‌دار تعریف‌شده در این سند پرداخته است.
در فصل نخست از این گزارش به «وضعیت دستیابی به اهداف کلان توسعه فناوری نانو در ایران» پرداخته شده است. بر اساس این فصل از گزارش، در زمینه «حفظ جایگاه علمی و ارتقای اقتدار کشور در علم و فناوری نانو»، در سال 2024 میلادی، 10860 مقاله مرتبط با فناوری نانو توسط محققان ایرانی در WoS نمایه شده است. این تعداد معادل 4٫2 درصد از کل مقالات نانو منتشرشده و 18/5 درصد از کل مقالات علمی منتشر شده ایران در WoS است. بدین‌ترتیب ایران در رتبه ششم جهان از نظر تعداد مقالات نانو قرار گرفته است. 32 درصد از مقالات نانو ایران در این سال به صورت مشترک با کشورهای دیگر بوده است. ایران در سال 2023 در رتبه بیست و سوم در جهان از لحاظ سرانه مقاله نانو به جمعیت قرار گرفته است.
همچنین در همین سال، ایران در رتبه اول جهان از لحاظ تعداد مقاله به ازای مقدار GDP بر اساس نرخ برابری قدرت پول (PPP) قرار گرفته است. در سال 2023 دانشگاه‌های تهران، تبریز و علم و صنعت در رتبه‌های اول تا سوم در بین دانشگاه‌های ایران از نظر تعداد مقاله نانو قرار داشته‌اند. بر اساس معیارهای بنیاد ملی علم ایران، جمعاً 299 مقاله نانو ایران در فهرست مجلات برتر علمی جهان در سال 2024 قرار داشته است. در همین سال، 4615 مقاله نانو ایران در مجلات Q1 نمایه شده‌اند و رتبه ایران از این نظر در جهان هفتم بوده است.
همچنین در شاخص h در 5 سال منتهی به 2024 (h-index پنج ساله)، رتبه جهانی ایران دوازدهم بوده است. ایران در سال 2024 تعداد 10 پتنت نانو در دفتر ثبت پتنت آمریکا (USPTO) ثبت کرده است و بدین‌ترتیب، تعداد کل اختراعات نانو ایران در دفاتر ثبت پتنت آمریکا و اروپا به 364 اختراع (25 درصد از کل پتنت‌های ثبت شده ایران و 0٫19 پتنت نانو در ازای هر 100 مقاله) رسیده است.
ستاد نانو در راستای «ارتقای نوآوری بر پایه فناوریهای بدیع با اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی بالا»، از توسعه 7 محصول نانو با نوآوری جهانی و ویژگی‌ها و دستاوردهای منحصر به فرد حمایت کرده است. این 7 محصول عبارت‌اند از: «نانوجاذب گرانولی حذف آرسنیک از آب»، «ماده مؤثره رادیوداروی Technetium (99mTc) Tilmanocept»، «درمان نوین آلزایمر با استفاده از فناوریهای فراصوت متمرکز و نانوحباب»، «بازدارنده و پایدارکننده هیبریدی جهت تثبیت سازندهای حساس به آب (شیل)»، «ابرباتری اسید-سرب»، «الکترولیت جامد پلیمری باتری‌های لیتیومی» و «دستگاه تولید میکرونیدل به صورت خودکار و پیوسته».
در راستای «ارتقای صنایع موجود با بهره‌گیری از فناوری نانو»، در سال 1402 حجم فروش بازار فناوری نانوی ایران با حجم فروش 618890 میلیارد ریال (معادل با 1620 میلیون دلار) نسبت به سال 1401 رشد 102 درصدی داشته است. بازار فناوری نانو ایران در چهار سال منتهی به سال 1402 به طور متوسط 55/6 درصد رشد فراتر از تورم داشته است. از حجم بازار فناوری نانو ایران در سال 1402، صادرات سهمی معادل با 9/2 درصد (57100 میلیارد ریال) و فروش داخلی سهمی معادل با 90/8 درصد را به خود اختصاص داده است.
بازار فناوری نانو طبق تعریفی که در استانداردهای بین‌المللی به آن اشاره شده، به سه بخش «بازار کالای فناوری نانو»، «بازار تجهیزات فناوری نانو» و «بازار خدمات فناوری نانو» تقسیم شده است. بر این اساس، بازار تجهیزات فناوری نانو ایران پس از آنکه در سال‌های 1400 و 1399 رشد خوبی نسبت به سال‌های قبل داشته و در سال 1401 دچار افت شده بود، در سال 1402 با 9707 میلیارد ریال فروش، بیش از 80 درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است. همچنین در همین سال، بازار خدمات فناوری نانو ایران با 5363 میلیارد ریال فروش شاهد بیش از 150 درصد رشد نسبت به سال گذشته بوده است. در سال 1402 در بازار محصولات فناوری نانو ایران، از بین حوزه‌های صنعتی مختلف، صنعت عمران و ساختمان با سهم 34/7 درصد و از بین انواع فناوری در حوزه نانو، فناوری نانوپوشش با سهم 41 درصد در رتبه نخست بازار محصولات نانو قرار داشته‌اند.
گفتنی است در سال 1402 جمعاً 438 شرکت در زمینه تولید محصولات، تجهیزات و خدمات حوزه فناوری نانو در ایران فعالیت داشته و بیش از 80 درصد از حجم بازار فناوری نانوی ایران در اختیار 100 شرکت اول بوده است. از بین انواع حوزه‌های صنعتی، بیشترین تعداد شرکت‌های فناوری نانوی ایران در حوزه‌های عمران و ساختمان، خدمات و نساجی . پوشاک فعالیت داشته‌اند. در زمینه «صادرات پایدار و ارتقای نشان ساخت ایران محصولات نانو در بازارهای منطقه‌ای و جهانی»، میزان صادرات محصولات نانو در سال 1402 بیش از 100 درصد افزایش داشته است، سهم صادرات از کل بازار نیز در این سال پس از چند سال افت، رشد کرده است.
بدین‌ترتیب در سال 1402 حجم صادرات محصولات فناوری نانو ساخت ایران به 145/1 میلیون دلار رسید. گفتنی است در این سال 50 کشور مقصد صادراتی محصولات نانو ایران بوده‌اند و کشورهای عراق، سوریه و هند در رتبه‌های اول تا سوم بین این مقاصد از نظر ارزش صادرات قرار داشته‌اند.
بر اساس اعلام ستاد نانو در این گزارش در راستای «ارتقای اثرگذاری فناوری نانو در بهبود کیفیت زندگی و اثرگذاری اجتماعی»، پس از اختصاص 760 میلیارد تومان (معادل 68 میلیون دلار) بودجه به فناوری نانو در سال‌های 1394 تا 1402، محصولات تولیدشده در حوزه‌ی این فناوری، 133 هزار میلیارد تومان (معادل 5/5 میلیارد دلار) فروش و 474 میلیون دلار صادرات داشته‌اند (این محاسبه برای 8 محصول منتخب صورت گرفته است). تولید داخلی نانوکاتالیست‌ها و سه نوع نانودارو، 854 میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی برای کشور داشته است (1392 تا 1402).
تولید و به‌کارگیری محصولات فناوری نانو در سال‌های 1394 تا 1402، موجب کاهش 4700 میلیارد تومانی هزینه‌های دولت در تولید انرژی و کاهش 1400 میلیارد تومانی هزینه‌های درمان و بیمه‌های سلامت شده است. از دیگر اثرات توسعه فناوری نانو در کشور می‌توان به: حرکت به سمت عدالت اجتماعی با گسترش دسترسی اقشار پایین‌تر جامعه به درمان‌های نوین (اثر اجتماعی)، رفع وابستگی بالای چندین میلیارد دلاری محصولات پتروشیمی به نانوکاتالیست‌ها (اثر اقتصای-امنیتی)، کمک به کاهش مشکل ناترازی سوخت و همچنین کمک به تأمین آب آشامیدنی و مواد غذایی سالم، اشاره کرد.
در فصل دوم، گزارش اجرای 7 راهبرد و 22 اقدام ملی در سال 1403 ارائه شده است. بر اساس آنچه ذیل راهبرد 1، یعنی «ترویج و فرهنگ‌سازی برای افزایش مشارکت ذینفعان در توسعه و به‌کارگیری فناوری نانو» تشریح شده، در راستای رصد و ارزیابی فعالیت‌های ترویجی و حمایت از تولید و انتشار محتوا در رسانه‌ها در سال 1403، ستاد نانو 2600 خبر با محتوای مرتبط با فناوری نانو تولید و منتشر کرده است. همچنین بیش از 3000 محتوای مرتبط با فناوری نانو در بستر صفحات مجازی مرتبط، 6614 دقیقه در تلویزیون، 7166 دقیقه در رادیو، 1140 مطلب در روزنامه‌ها و 7800 مطلب در خبرگزاری‌ها منتشر شده است.
ستاد نانو در این سال به 445 درخواست رسانه‌ای از سوی خبرنگاران رسانه‌های عمومی پاسخ داده است. همچنین ستاد نانو در راستای تولید محتواهای گرافیکی و رسانه‌ای برای معرفی دستاوردهای فناوری نانو، چهار گفتگو با اساتید و فناوران نانو ترتیب داده و به تولید انواع موشن‌گرافیک، ویدیوی کوتاه و طراحی‌های بصری پرداخته است. برگزاری دهمین جشنواره «نانو و رسانه» و پانزدهمین نمایشگاه فناوری نانو از دیگر اقدامات ستاد نانو در سال 1403 بوده است.
همچنین ستاد نانو در راستای حفظ ارتباط نزدیک با مخاطبان و ارائه اطلاعات به ذینفعان توسعه فناوری نانو در کشور، نمایشگاه دائمی محصولات نانوی ایرانی را بازطراحی و پس از تولید محتوای نمایشگاهی مناسب، در سال 1403 با نام‌گذاری جدید «ایرانو» به سرانجام رساند. ترویج و آموزش عمومی در حوزه آثار مکتوب روایت پیشرفت نانو و همچنین، ارزیابی و تقدیر از آثار برگزیده در حوزه روایت پیشرفت فناوری نانو، از دیگر اقدامات ستاد نانو در حوزه ترویج و آموزش عمومی در حوزه روایت پیشرفت نانو بوده است.
ارتقای آموزش عمومی فناوری نانو برای دانش‌آموزان و دانشجویان، محور دیگر ترویج فناوری نانو در راهبرد 1 بوده است. برگزاری پانزدهمین المپیاد دانشآموزی علوم و فناوری نانو با شرکت 2864 دانش‌آموز، مسابقات «نیلوفر آبی» و «ماهر» به منظور ترغیب دبیران و دانش‌آموزان به فعالیت آزمایشگاهی، ششمین کارسوق ملی مسابقه توانمند با حضور 1571 دانش‌آموز در 31 استان کشور، پنجمین دوره جشنواره علمی پژوهشی پژوهش سراهای دانشآموزی کشور (محور مسابقات نانو فناوری کشوری) با شرکت 33520 دانش‌آموز، چهاردهمین نمایشگاه دستاوردهای دانشآموزی علوم و فناوری نانو و سه برنامه استانی با همکاری ادارات آموزش‌وپرورش، از جمله اقدامات ستاد نانو در سال 1403 در حوزه ترویج دانشآموزی فناوری نانو بوده است. در مجموع ستاد نانو در سال 1403 از برگزاری 1982 رویداد آموزشی و ترویجی فناوری نانو در حوزه دانشآموزی و آموزش 200115 نفر در این رویدادها حمایت کرده است.
در حوزه ترویج دانشجویی فناوری نانو، ستاد نانو در سال 1403 از برگزاری 192 کارگاه آموزشی فناوری نانو و ایجاد زمینه آشنایی 8318 نفر با فناوری نانو و کاربردهای آن و مفاهیم اولیۀ کسب‌وکار حمایت کرده است. برگزاری هفته نانو با برگزاری بیش از 50 رویداد و آموزش بیش از 5000 نفر، کرسی علمی-ترویجی «ارزیابی دو دهه حکمرانی در حوزه فناوری نانو»، اردوی راهیان پیشرفت با شرکت 1450 نفر، سیزدهمین مسابقه ملی فناوری نانو با شرکت 6713 نفر، مسابقه دانشجویی نانومستر با شکلگیری 30 گروه فناور، برنامه‌ی سخنرانی نانویی در دو نوبت، جشنواره ملی گردهماییهای علمی دانشجویی، جشنواره دانشجویی نانوفناوری پزشکی، جشنواره بنیاد آموزش فناوری نانو و مرحله انتخابی دومین المپیاد بین‌المللی فناوری نانو و همچنین، تداوم فعالیت وبگاه آموزش فناوری نانو، از جمله اقداماتی بوده است که ستاد نانو در سال 1403 در راستای ترویج دانشجویی فناوری نانو انجام داده است.
«ترویج صنعتی فناوری نانو و آشناسازی صنایع کشور با کاربردهای فناوری نانو» آخرین محور اقدامات ترویجی در راهبرد 1 است. از جمله اقدامات ستاد نانو در سال 1403 در این راستا می‌توان به تدوین و انتشار ویرایش نهم مجموعه کتب مرجع محصولات فناوری نانو ساخت ایران در قالب 2 جلد، انتشار مجموعه ویدئوهای رسانه نانو و صنعت، انتشار 35 عنوان گزارش صنعتی، اقتصادی و فناورانه، 57 بار حضور میدانی کارشناسان ترویج صنعتی در شهرک‌های صنعتی سراسر کشور در قالب برنامه «هر هفته یک شهرک صنعتی»، برگزاری بیش از 20 تور حضوری و مجازی صنعتی و تخصصی، برگزاری پنجمین رویداد تریبون نانو و صنعت، برگزاری 24 دوره‌ی صنعتی فناوری نانو، برگزاری 603 جلسه و سمینار ترویج صنعتی فناوری نانو در سازمان‌ها و شرکت‌های صنعتی، حضور کارگزاران بخش ترویج صنعتی فناوری نانو در 208 نمایشگاه صنعتی در استان‌های مختلف و دریافت درخواستهای صنعتی مرتبط با فناوری نانو در قالب رویدادهای ترویج صنعتی اشاره کرد.
راهبرد 2 از فصل دوم به «ارتقای کیفیت علمی و پرورش سرمایه‌های انسانی کارآمد متناسب با نیازهای آتی جامعه علمی، فناوری و صنعتی نانو» پرداخته است. ستاد نانو در سال 1403 به منظور حمایت از محققان فناوری نانو و تشویق انتشارات علمی باکیفیت، 1940 درخواست حمایت تشویقی از فعالیت‌های پژوهشی را تایید کرده و از آن‌ها به میزان 105/4 میلیارد ریال حمایت نقدی (برای 2541 محقق) و معادل با 49/3 میلیارد ریال (برای 883 محقق) حمایت غیرنقدی در قالب اعتبار شبکه آزمایشگاهی کشور کرده است. حمایت از 692 مقاله، حمایت از 149 مقاله به عنوان دستاورد پایان‌نامه، ارائه خدمات به 7 نشریه علمی و حمایت از 15 محقق و فناور در برنامه‌ی «همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور»، از دیگر اقدمات ستاد نانو در این زمینه بوده است. ستاد نانو در سال 1403 در زمینه تشویق تحقیقات دانشگاهی و جهت‌دهی به پایان‌نامه‌های دانشجویی، جمعاً از 731 پیشنهاده، 263 پایان‌نامه و 18 دستاورد/نمونه اولیه حمایت کرده است.
همچنین در همین سال و در راستای حمایت از پژوهش‌های مأموریت‌گرا و مبتنی بر صنایع، در مجموع 64/5 میلیارد ریال از اساتید با پژوهش‌های محصول‌محور در قالب 55 طرح حمایت شده است. همچنین در زمینه حمایت از برنامه‌های توانمندسازی دانش‌آموختگان، فرآیند توانمندسازی محققان فناوری نانو در قالب 8 رویداد و با حضور 652 دانشجو به صورت برخط برگزار شده و 84 دانشجو در جلسات مشاوره توسعه فردی و توسعه محصول شرکت کرده‌اند.
«ارتقای توان نوآوری تخصصی و عمومی مبتنی بر فناوریهای بدیع نانو» موضوع اصلی راهبرد 3 از فصل دوم است. ستاد نانو در سال 1403 در راستای حمایت از توسعه و تجاری‌سازی طرح‌های نوآورانه و توانمندسازی کسب‌وکارهای نوپای فناوری نانو، به برگزاری 9 دوره اعتبارسنجی مدل کسب‌وکارهای نوپای نانو برای 138 تیم، همکاری با 11 مرکز توسعه کسب‌وکار برای انتشار فراخوان تخصصی، حمایت از 56 طرح در برنامه بنیان‌گذاری، انتخاب 29 کسب وکار نوپای فعال در حوزه فناوری نانو جهت ورود به نخستین دوره از برنامه آکام در راستای تسهیل افزایش مقیاس محصول با استغاده از زیرساخت‌های مرکز آیکن و شناسایی و شناسایی 16 سرمایه‌گذار برای تأمین مالی 33 سرمایه‌پذیر در قالب برنامه «کافه سرمایه» پرداخته است.
در راستای حمایت از فناوران مستعد و استخراج نظام‌مند نوآوری‌های منتخب در سال 1403، شناسایی و ارزیابی فناوریهای تحول‌آفرین و نوظهور در حوزه بتن و سیمان، حمایت ویژه از 20 طرح با موضوعات منتخب و حمایت از 34 طرح در زمینه‌ی توسعه محصولات بدیع در حوزه نانو به میزان 52/7 میلیارد ریال توسط ستاد نانو انجام شده است. در راستای توسعه سکوهای تخصصی تولید نیمه‌صنعتی، 17 تیم/شرکت در سال 1403 برای استقرار در دفاتر و فضای کار اشتراکی در مرکز آیکن، 10 تیم/شرکت برای استقرار در فضاهای کارگاهی این مرکز و 18شرکت برای استقرار در سوله‌های صنعتی این مرکز انتخاب شدند. توسعه و تجهیز زیرساخت‌های سکوهای نیمه‌صنعتی و صنعتی، تعمیر و نگهداری زیرساخت آزمایشگاه عمومی ارائه خدمات توسعه فناوری و توسعه محصول در مقیاس نیمه‌صنعتی از جمله اقدامات مرکز آیکن در سال 1403 بوده است.
تا پایان سال 1403 جمعاً 86 آزمایشگاه متعلق به نهادهای مختلف عضو شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو بوده‌اند. ثبت و به اشتراک گذاشتن 3283 دستگاه آزمایشگاهی، ارزیابی عملکرد آزمایشگاه‌های عضو شبکه فناوری نانو، حمایت از واسنجی، تعمیر و نگهداری تجهیزات در 87 مرکز عضو، حمایت از استانداردسازی فعالیت‌های آزمایشگاهی در 13 مرکز عضو، حمایت از بهبود مدیریت اطلاعات در 9 آزمایشگاه عضو، توسعه همکاری‌های بین آزمایشگاهی با برقراری 21 تفاهم‌نامه فعال میان آزمایشگاه‌های عضو در شبکه و توسعه بازار خدمات آزمایشگاهی نانو با ارائه 32692 خدمت با عنوان اعتبارات ستاد نانو برخی از اقدامات شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو در سال 1403 بوده است.
همچنین ستاد نانو در راستای حمایت از آموزش‌های تخصصی و به اشتراک‌گذاری دانش و تجربه در شبکه آزمایشگاهی، اقداماتی چون: توسعه فعالیت کارگروه‌های تخصصی با عضویت جمعا 438 نفر در 18 کارگروه، حمایت از آموزش کارشناسان آزمایشگاه‌های فناوری نانو با حضور 15 کارشناس در دوره‌های اموزشی، حمایت از انتشار فصلنامه دانش آزمایشگاهی ایران و حضور شبکه آزمایشگاهی در پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی فناوری نانو را در دستور کار خود قرار داده است. گفتنی است در راستای حمایت از تولید، حفاظت و به‌کارگیری دارایی‌های فکری در حوزه، در سال 1403 نیز همچون سال‌های گذشته، داوری اختراعات داخلی در حوزه فناوری نانو در دستور کار ستاد نانو بوده است که در همین راستا، 281 پرونده به این ستاد ارجاع شده است که از این میان، 227 پرونده مورد بررسی قرار گرفته و 134 پرونده تایید شده‌اند.
راهبرد 4 از فصل دوم گزارش به موضوع «ارتقای دانش‌بنیان صنایع موجود بر پایه فناوری نانو» پرداخته است. ستاد نانو در سال 1403 از اجرای 40 طرح توسعه زنجیره ارزش فناوری نانو در راستای رفع نیازها و چالش‌ها در حوزه‌های صنعتی گوناگون حمایت کرده و با هدف شناسایی فناور به منظور رفع نیازهای صنعتی در برنامه اینوتن، 3 چالش برگزار کرده است. در راستای توسعه شبکه تبادل فناوری نانو ستاد نانو در سال 1403 ستاد نانو علاوه بر جذب 5 کارگزار جدید در این شبکه، 3 رویداد فناورانه با حضور 35 کارگزار در این شبکه برگزار کرده و از 35 طرح صنعتی در شبکه تبادل فناوری نانو حمایت کرده است. در راستای حمایت از فعالیت‌های تحقیق و توسعه در شرکت‌های صنعتی بزرگ و متوسط در سال 1403، حمایت از 62 طرح تحقیق و توسعه درون‌زا در شرکت‌های صنعتی بزرگ و متوسط در دستور کار ستاد نانو قرار گرفته است.
در راستای کاهش بیم سرمایه‌گذاری و تأمین مالی فناوران، برقراری ارتباط با 42 شرکت و انتخاب 15 شرکت به منظور معرفی به سرمایه‌گذار، برگزاری 3 رویداد سرمایه‌گذاری با هدف ایجاد ارتباط مستقیم میان شرکت‌های نانو و سرمایه‌گذاران، شناسایی چالش‌های شرکت‌های نانو در جذب سرمایه و ارائه راهکارهای رفع آن‌ها، ارائه مشاوره‌های تخصصی برای انتخاب مسیر مناسب تأمین مالی و آماده‌سازی مستندات و معرفی شرکت‌ها به نهادهای مالی، اقداماتی بوده‌اند که ستاد نانو ادر سال 1403 انجام داده است.
در نهایت و در راستای حمایت از ساخت تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی فناوری نانو، از 2 طرح توسعه فناوری و محصول تجهیزات آزمایشگاهی، 5 طرح ساخت و توسعه کاربرد تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی و 2 طرح استفاده از هوش مصنوعی در تجهیزات آنالیزی نانو در سال 1403 حمایت شده است.
«توسعه و مدیریت بازار محصولات نانو در سطح ملی، منطقه و جهانی» موضوع محوری راهبرد 5 در فصل دوم گزارش است. ستاد نانو در سال 1403 در این راستا 1078 خدمت/حمایت به ارزش حدود 12 میلیارد ریال به 194 شرکت فناوری نانو ارائه کرده است. حمایت 74 میلیارد ریالی از 228 درخواست مرتبط با حضور در انواع نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، حمایت از 11 درخواست اخذ گواهینامه‌های مورد نیاز شرکت‌های نانو وارائه 260 مشاوره تخصصی به شرکت‌های نانو از دیگر اقدامات ستاد نانو بوده است.
همچنین ستاد نانو در سال 1403 به منظور تسهیل ورود محصولات نانو به بازار صادراتی، از سفر شرکت‌های منتخب دانش‌بنیان ایرانی به کره برای حضور در نمایشگاه نانوکره 2024، چین برای شرکت در نمایشگاه CHINANO 2024، ترکیه برای حضور در نمایشگاه بین‌المللی Plast Eurasia 2024، روسیه برای حضور در فروم میکروالکترونیک 2024 روسیه و ژاپن برای حضور در نمایشگاه نانوتک ژاپن حمایت کرده است.
همچنین در طی پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی فناوری نانو و میکرو، 30 مورد جلسات به‌همرسانی بین شرکت‌های ایرانی و هیئت‌های تجاری و فناوری با حضور 22 تاجر از 8 کشور جهان برگزار شده و جهت خرید محصولات نهایی، مواد اولیه مؤثره، ماشین‌آلات یا اخذ نمایندگی، تفاهم صورت گرفته است.
راهبرد 6 از فصل دوم گزارش «تدوین استانداردهای ملی و بین‌المللی و مقررات مرتبط با کیفیت محصولات و ایمنی فناوری نانو» می‌پردازد. ستاد نانو در سال 1403 جمعاً به 155 محصول گواهینامه نانومقیاس و به 38 محصول تأییدیه آزمایشی اعطا کرده است و بدین ترتیب تعداد محصولات داراری گواهینامه نانومقیاس به 1735 محصول رسیده است. تعداد تجهیزات دارای گواهینامه ارتباط با نانو نیز در این سال به 331 تجهیز (212 مدل تولیدی و 119 مدل آنالیزی) رسیده است.
در مجموع 329 شرکت فناوری نانو (شرکت‌های دارای گواهینامه نانومقیاس و شرکت‌های دارای گواهینامه ارتباط با نانو) تا پایان سال 1403 مشغول فعالیت بوده‌اند. در سال 1403 تعداد 10 درخواست برای دریافت نشان نانو ثبت شده است که به 3 محصول مجوز اعطا شده و سایر درخواست‌ها در مرحله بررسی قرار دارند.
گفتنی است در شهریور 1403 علامت تأییدی محصول فناوری نانو با مالکیت ستاد نانو در مرکز مالکیت معنوی ثبت قطعی شد و گواهینامه ثبت آن صادر شد. ستاد نانو در راستای توسعه و پیاده‌سازی نظام اندازه‌شناسی نانو در سال 1403، به منظور تسهیل دسترسی به نانومواد مرجع، نانومواد مرجع تجهیزات میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) و تفرق نور پویا (DLS) را در اولویت نخست تأمین در سال 1403 قرار داده و برنامه مقایسات بین آزمایشگاهی تجهیز TEM و DLS را در دستور کار قرار داده است. برگزاری 14 دوره آموزشی با شرکت 275 نفر در حوزه اندازه‌شناسی نانو و بهبود کیفیت محصولات اقدام دیگر ستاد نانو در همین راستا بوده است.
همچنین ستاد نانو در راستای مشارکت در تدوین استانداردهای ملی و بین‌المللی فناوری نانو در سال 1403 تعداد 18 استاندارد ملی فناوری نانو جدید را تدوین و به تصویب سازمان ملی استاندارد رسانده و 36 سند پیش‌نویس استاندارد ارسال شده توسط سازمان ایزو را بررسی کرده است. همچنین 3 استاندارد بین‌المللی جدید توسط جمهوری اسلامی ایران به سازمان ایزو پیشنهاد شده است. در نهایت، ستاد نانو در سال 1403 در راستای مدیریت جنبه‌های اخلاقی و ایمنی فناوری نانو و ترویج و آموزش استاندارد و ایمنی در حوزه فناوری نانو، علاوه بر برگزاری 3 دوره آموزشی غیرحضوری شامل جمعاً 8/5 ساعت محتوای آموزشی، مسابقه ملی مشخصه‌یابی نانومواد را با ثبت نام بیش از 480 نفر برگزار کرده و دستورالعمل‌های کاربردی ایمنی و استاندارد کنترل مخاطرات کار با نانومواد در آزمایشگاه‌ها و مراکز تولید را منتشر کرده است.
انتشار 28 خبر داخلی، 11 خبر خارجی و 9 مقاله و گزارش در وبگاه استاندارد نانو، انتشار سلسله گزارش‌های تجمیعی استانداردهای ملی، برگزاری نشست تخصصی مشخصه‌یابی نانومواد و نانومحصولات با حضور 53 نفر از اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های برتر، برگزاری دوره آموزشی شیوه تدوین استانداردهای ملی بر اساس استاندارد ملی شماره 5، فعال‌سازی شبکه ایمنی نانو، رصد قوانین و مقررات حوزه ایمنی و محیط‌زیستی نانو، تدوین شناسنامه بهداشت و ایمنی واحدهای تولیدی نانو و تعریف برنامه مطالعاتی مدیریت مخاطرات شغلی شرکت‌های نانو، از دیگر اقدامات ستاد نانو در راستای ترویج و آموزش استاندارد و ایمنی فناوری نانو در سال 1403 بوده است.
راهبرد 7 به «ارتقای همکاری‌ها و تعاملات بین‌المللی در حوزه فناوری نانو» پرداخته است. اعزام تیم به دومین المپیاد بین‌المللی نانو به میزبانی مالزی (و کسب عنوان نخست توسط تیم ایران)، برگزاری سی وپنجمین جلسه دوره‌ای بخش صنعت و کشاورزی شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای اکو، حضور در ششمین نشست کارگروه بریکس در علم مواد و فناوری نانو، برگزاری سمپوزیوم بین المللی Nano-Micro ICR 2025 با همکاری سایر نهادهای علمی و دانشگاهی کشور، حضور در کمیسیون‌های مختلف مشترک اقتصادی با کشورهای عراق، ویتنام و مجارستان و ارائه پیشنهاد برگزاری آزمون مقایسات بین آزمایشگاهی با مدیریت ایران به شبکه بین‌المللی ایمنی نانو از جمله اقداماتی بوده است که ستاد نانو در راستای توسعه تعاملات با مجامع منطقه‌ای و جهانی نانو در سال 1403 در دستور کار قرار داده است.
همچنین در راستای تقویت توانمندی محققان و مراکز علمی و فناوری برای توسعه همکاری‌های بین‌المللی در حوزه نانو، ستاد نانو با نمایندگان کشورهای عربستان، ازبکستان، مالزی، روسیه، کره جنوبی و عمان نشست‌های مختلفی را برگزار کرده و علاوه بر بررسی فرصت‌های همکاری مشترک، تفاهم‌نامه‌هایی را به امضا رسانده است. برگزاری اولین دوره جایزه صادرات نانو اقدام دیگر ستاد نانو در سال 1403 بوده است. در این رویداد، شرکت‌های فعال در صادرات محصولات مبتنی بر فناوری نانو بر اساس سه شاخص بیشترین حجم صادرات، بیشترین ارزش صادرات و بیشترین مقاصد صادراتی ارزیابی شده و در نهایت، 7 شرکت برای 9 جایگاه برتر جایزه صادراتی نانو انتخاب شدند.
در راستای اطلاع‌رسانی بین‌المللی در حوزه فناوری نانو، در مجموع در سال 1403، تعداد 238 خبر در حوزه‌های مختلف، بنرهای مختلف به منظور ارائه آمار و اطلاعات فناوری نانو ایران و سایر محتواهای متنی و تصویری در وبگاه بین‌المللی ستاد نانو بارگذاری شده و کتاب محصولات مبتنی بر فناوری نانو ایرانی به زبان انگلیسی به‌روزرسانی و منتشر شده است. انتشار گزارش وضعیت توسعه فناوری نانو ایران به زبان انگلیسی اقدام دیگر ستاد نانو در این راستا بوده است.
فصل سوم، به گزارش اجرای مأموریت‌های ویژه در حوزه‌های صنعتی اولویت‌دار که در سند ملی توسعه علوم و فناوری نانو به آن‌ها اشاره شده پرداخته است. ستاد نانو در این راستا در سال 1403 از 119 پروژه مرتبط با مأموریت‌های ویژه (49/8 % از کل پروژه‌های توسعه فناوری و محصول نانو) حمایت کرده است. بدین‌ترتیب ستاد نانو در این سال، 535040 میلیون ریال به حمایت از پروژه‌های مأموریت‌گرا در قالب تسهیلات، کمک بلاعوض، و پژوهانه شبکه آزمایشگاهی اختصاص داده است این حوزه‌های اولویت‌دار عبارت‌اند از: آب و محیط‌زیست، انرژی، کشاورزی، سلامت و بهداشت و ساخت‌وساز.
فصل چهارم از این گزارش به گزارش اجرای برنامه توسعه فناوریهای میکرو در چهار حوزه تمرکز «میکروالکترونیک»، «سامانه‌ها و ابزارهای پایش خودتوان»، «الکترونیک چاپی» و «آزمون‌های تشخیص بر بالین» پرداخته است. ستاد نانو در این راستا در سال 1403 توسعه فناوریهای مرتبط با این حوزه‌های تمرکز و توسعه صنعتی محصولات آن‌ها حمایت کرده و به توسعه تعاملات و جریان‌سازی در این حوزه پرداخته است. راهبری کمیته فنی الکترونیک چاپی از طرق بررسی پیش‌نویس استانداردهای ارسالی سازمان بین‌المللی الکتروتکنیک و توسعه فعالیت‌های کارگروه‌های کمیته فنی الکترونیک چاپی، اقدام دیگر ستاد نانو در راستای برنامه توسعه فناوریهای میکرو در سال 1403 بوده است.
فصل پنجم و ششم از این گزارش نیز به ترتیب به «سیاست‌گذاری پیشرفت فناوری نانو و ارزیابی برنامه‌ها و نهادها» و «ارزیابی شاخص‌ها و گزارش تأمین مالی برنامه پیشرفت فناوری نانو و میکرو» اختصاص یافته است.
گزارش اجرای «سند ملی توسعه علوم و فناوری نانو و برنامه توسعه فناوریهای میکرو» در سال 1403 را میتوانید از اینجا دریافت کنید.
انتهای پیام/
