به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری خبرآنی و به نقل از opindia، پسر پنج‌ساله‌ای بر اثر ابتلا به بیماری هاری جان باخت؛ این در حالی بود که او پس از گزش سگ ولگرد، سه دوز واکسن هاری دریافت کرده بود. حادثه در 31 می رخ داد و کودک در 28 ژوئن فوت کرد.
پیش از آن نیز، در ماه مارس، گروهی از سگ‌های ولگرد در لودیانا (ایالت پنجاب) پسر شش‌ساله‌ای را در حالی که مردم محلی برای نجات او تلاش می‌کردند، به طرز فجیعی کشتند. در می 2024 نیز زنی در روستایی نزدیک لودیانا قربانی حمله مرگبار سگ‌های ولگرد شد.
از ایالت کرالا گرفته تا اوتار پرادش، از راجستان تا کارناتاکا، آمار گزش سگ‌ها سال‌به‌سال با سرعتی هشداردهنده در حال افزایش است. قربانیان اغلب کودکان خردسال، سالمندان، کارگران و رهگذران بی‌خبر هستند. تصاویر دلخراش از قربانیان گزش و دریده شدن توسط سگ‌ها، به صدر اخبار رسیده و خشم عمومی را برانگیخته است. پرسش کلیدی اینجاست: وضعیت سگ‌های ولگرد تا چه اندازه خطرناک شده و چرا اوضاع روزبه‌روز بدتر می‌شود؟
افزایش هشداردهنده موارد گزش در سراسر هند
براساس آمارهای وزارت بهداشت کشور هند، طی سال‌های اخیر تعداد موارد گزش سگ‌ها به طرز نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است. تنها در سال 2023، سه میلیون مورد گزش سگ در هند گزارش شده است. این رقم در سال 2024 به حدود 2 میلیون و 195 هزار گزش کاهش یافته است. با وجود کاهش نسبی، این عدد همچنان بسیار بالاست و جای خوشبینی ندارد، چراکه بخش قابل‌توجهی از این موارد به مرگ منجر می‌شود؛ موضوعی که از کم‌کاری نهادها، ضعف در برخورد قانونی، و گاه رویکرد رمانتیک برخی حامیان حیوانات نسبت به سگ‌های ولگرد نشأت می‌گیرد.
حدود 20 درصد از قربانیان سال 2024 کودکانی زیر 15 سال بودند، نشانه‌ای آشکار از در معرض خطر بودن این گروه سنی. در برخی ایالت‌ها، آمار گزش افزایش چشم‌گیری داشته است. برای مثال، در پنجاب در سال 2024 حدود 22٬912 مورد گزش گزارش شد؛ افزایشی 47 درصدی نسبت به 15٬519 مورد در سال 2022. تنها در دو ماه نخست 2025، 4٬692 مورد گزش در این ایالت ثبت شده که احتمال شکستن رکورد سالانه را تقویت می‌کند.
در ایالت‌های جنوبی نیز وضعیت وخیم است. تنها در سال 2022، کرالا 200٬000 مورد و آندرا پرادش 705٬555 مورد گزش سگ گزارش دادند. این آمار نشان می‌دهد که خطر، از شهرهای بزرگ تا روستاهای کوچک، همه جا وجود دارد.
مرگ‌های ناشی از هاری؛ یک کابوس خاموش
گزش سگ‌ها تنها به جراحت ختم نمی‌شود؛ با ورود ویروس هاری به بدن، این گزش می‌تواند به مرگی دردناک منجر شود. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، هند با 36 درصد از کل مرگ‌های جهانی بر اثر هاری، کانون اصلی این بیماری است. در سال 2023، 286 مورد مرگ رسمی بر اثر هاری و در سال 2024، 48 مورد مرگ ناشی از این بیماری ثبت شده است اما کارشناسان معتقدند این آمار کمتر از واقعیت است، چراکه در مناطق روستایی بسیاری از موارد گزارش یا تشخیص داده نمی‌شوند.
سگ‌های ولگرد و قربانیان بی‌دفاع
کودکان، سالمندان و افراد دارای معلولیت بیشترین قربانیان این حملات‌اند. در یکی از موارد اخیر، دختر هفت‌ساله‌ای در زمینی در ایالت راجستان توسط سگ‌ها دریده شد. در تلانگانا، زنی 82 ساله که در کلبه‌ای ساده زندگی می‌کرد، توسط سگ‌ها محاصره و کشته شد. در بنگلور، معلم بازنشسته‌ای در حین پیاده‌روی صبحگاهی مورد حمله قرار گرفت و جان باخت. در نویدا، مرگ نوزاد هفت‌ماهه‌ای که والدین کارگرش در نزدیکی محل حادثه مشغول کار بودند، جامعه را شوکه کرد.
در برخی موارد، سگ‌های هار به‌شکل جنون‌آمیز به مردم حمله می‌کنند. در گوراخپور (اوتار پرادش)، یک سگ هار در مدت یک ساعت، 17 نفر را گاز گرفت. در 2024، در خارار (پنجاب)، سگ هاری 22 نفر (شامل 15 کودک) را گاز گرفت. این حوادث نشان می‌دهد هیچ‌کس در امان نیست.
کمبود واکسن و زیرساخت‌های درمانی فرسوده
افزایش موارد گزش فشار زیادی بر نظام سلامت وارد کرده است. کمبود واکسن هاری (ARV) و سرم ایمن‌سازی در بسیاری از بیمارستان‌ها گزارش شده است.
در مناطق روستایی وضعیت وخیم‌تر است. مراکز درمانی یا واکسن ندارند یا فاصله زیادی با محل سکونت مردم دارند. بسیاری از خانواده‌ها به دلیل نداشتن پول یا امکانات حمل‌ونقل نمی‌توانند برای درمان به شهرها بروند. مواردی از مرگ نیز ناشی از شست‌وشوی نادرست زخم یا عدم تکمیل دوره واکسیناسیون گزارش شده است.
غذادهی و وخیم‌تر شدن سگ‌های ولگرد
دلایل متعددی برای این بحران وجود دارد. نخستین مورد، اجرای ناقص برنامه عقیم‌سازی و واکسیناسیون سگ‌های ولگرد موسوم به ABC است. برای کنترل جمعیت سگ‌ها، باید دست‌کم 90 درصد آن‌ها در مدت کوتاهی عقیم شوند؛ اما این هدف در هیچ ایالتی محقق نشده است. همچنین در بیشتر ایالت‌ها نرها عقیم شده‌اند، در حالی که عقیم‌سازی ماده‌ها تأثیر بیشتری در کاهش جمعیت دارد.
مسئله دوم، تغذیه بی‌ضابطه سگ‌های ولگرد توسط برخی افراد یا گروه‌هاست که خود را «دوستدار حیوانات» می‌دانند. این کار بدون برنامه، موجب تشکیل دسته‌های پرخاشگر سگ در محله‌ها شده است. برخی از این افراد حتی در برابر اختصاص مناطق مشخص برای تغذیه مقاومت کرده‌اند و برخورد با آن‌ها به درگیری‌های اجتماعی منجر شده است.
افزون بر این، رهاسازی سگ‌های خانگی و تکثیر غیرقانونی آن‌ها، یکی دیگر از دلایل افزایش سگ‌های ولگرد است. بسیاری از سگ‌هایی که امروزه در خیابان دیده می‌شوند، حیوانات رهاشده‌ای هستند که صاحبانشان دیگر توان نگهداری از آن‌ها را ندارند.
از سوی دیگر، قوانین سختگیرانه‌ای برای کشتار یا جابه‌جایی سگ‌ها وجود دارد و دست نهادهای محلی را بسته است. شکایات گروه‌های مدافع حقوق حیوانات و احکام قضایی مانع اجرای تصمیم‌های فوری می‌شوند. در پرونده‌ای در دهلی، دادگاه اعلام کرد که «دلسوزی نابجا برای سگ‌ها باعث شده پارک‌ها به تصرف آن‌ها درآید و کودکان نتوانند در آن‌ها بازی کنند».
بحرانی فراگیر و زمانی محدود
هند اکنون در نقطه عطفی قرار دارد. بحران سگ‌های ولگرد از یک معضل زیست‌محیطی به تهدیدی علیه سلامت عمومی تبدیل شده است. سالانه بیش از 20 هزار مرگ بر اثر گزش سگ‌ها (شامل مرگ‌های ناشی از هاری و غیرهاری) قابل پذیرش نیست. تحقق هدف «هند عاری از هاری تا 2030» بدون اصلاحات فوری ممکن نیست.
اجرای سراسری و مؤثر طرح‌های عقیم‌سازی، تأمین دائمی واکسن و ایجاد مناطق تغذیه کنترل‌شده باید در اولویت قرار گیرد. قوانین باید اجرا شوند و افرادی که با تغذیه بی‌ضابطه با اعمالی مانند پرورش سگ و یا غذادهی موجب افزایش خطر می‌شوند، پاسخ‌گو باشند.
اگر امروز اقدام نکنیم، فردا تاوان آن را با جان انسان‌ها خواهیم داد. وقت اصلاحات واقعی فرا رسیده است.
انتهای پیام/
