به گزارش پایگاه خبری خبر آنی، کمیته معاینات بالینی پزشکی قانونی، نهادی تخصصی و حیاتی در ساختار سازمان پزشکی قانونی کشور است که نقش محوری در حل و فصل اختلافات ناشی از تشخیص‌ها و اقدامات پزشکی ایفا می‌کند.
با افزایش پیچیدگی خدمات درمانی و متعاقباً شکایات احتمالی، نیاز به مرجعی بی‌طرف، علمی و معتبر برای ارزیابی مجدد پرونده‌های بالینی چالش‌برانگیز، بیش از پیش احساس شد. بر این اساس؛ کمیته معاینات بالینی پزشکی قانونی با هدف تسریع و تسهیل در رسیدگی و پاسخگویی به پرونده‌ها از سال ۱۴۰۱ در سازمان پزشکی قانونی کشور ایجاد شده است.
این کمیته متشکل از متخصصان مجرب و برجسته رشته‌های مختلف پزشکی (مانند جراحی، داخلی، زنان، ارتوپدی و…) است که فارغ از فشارهای خارجی، صرفاً بر اساس مستندات پزشکی، پرونده بیمار، یافته‌های معاینات اولیه و قوانین روز پزشکی، به بررسی ابعاد فنی قضیه می‌پردازند.
ارائه نظر کارشناسی دقیق و مستدل برای تحقق عدالت
وظیفه اصلی این کمیته، ارزیابی مستقل و کارشناسی ادعاهای مرتبط با قصور یا خطای پزشکی، تعیین میزان آسیب‌های وارده، بررسی انطباق اقدامات انجام‌شده با استانداردهای علمی روز و در نهایت، ارائه نظریه‌ای معتبر و مستدل به مراجع قضائی است.
نظر این کمیته به دلیل تخصصی و جامع بودن، اغلب به عنوان سند معتبری در دادگاه‌ها مورد استناد قرار می‌گیرد و نقشی تعیین‌کننده در تحقق عدالت و شفاف‌سازی حقایق پزشکی دارد. به‌طور خلاصه، این کمیته پلی ضروری بین دنیای پیچیده پزشکی و نظام قضائی است که بر پایه علم و انصاف، به کشف حقیقت و تعیین تکلیف منصفانه کمک شایانی می‌کند.
کمیته‌های معاینات گروه سه نفره از پزشکان متخصص پزشکی قانونی هستند که موارد اعتراض را مورد بررسی قرار می‌دهند. به این معنا که طی هماهنگی به عمل آمده با مجموعه قضائی و قضات در صورتی که فرد به اعلام نظر پزشکی قانونی در بخش معاینات بالینی اعتراضی داشته باشد اعتراض او پیش از ارجاع به کمیسیون‌های تخصصی به کمیته‌های معاینات ارجاع می‌شود.
برگزاری بیش از ۱۳ هزار جلسه کمیته معاینات بالینی در سال ۱۴۰۳
بر اساس آمارهای موجود تعداد کمیته‌های معاینات تشکیل شده در سال ۱۴۰۱ شش هزار و ۱۳۹ مورد، در سال ۱۴۰۲، ۱۱ هزار و ۵۰۲ و در سال ۱۴۰۳، ۱۳ هزار و ۱۳۵ مورد بوده است.
مزایای رسیدگی به پرونده‌ها در کمیته‌های معاینات بالینی
ارجاع به کمیته‌های معاینات از دو جهت به نفع مراجعین است: نخست آنکه کمیته‌های معاینات به سرعت تشکیل جلسه می‌دهند، زیرا کارشناسان آن متخصصان پزشکی قانونی شاغل در سازمان هستند و مانند کمیسیون‌های تخصصی نیازی به دعوت و حضور متخصصان خارج سازمانی نیست. از دیگر سو کاهش هزینه‌های تحمیل شده به مراجعین است چرا که دیگر نیازی به پرداخت هزینه تشکیل کمیسیون نخواهد بود.
تشکیل جلسات کمیسیون و نوبت‌دهی آن به دلیل لزوم هماهنگی با متخصصان خارج سازمان برای حضور که از مراکز درمانی و دانشگاهی مختلف هستند و تشکیل جلسه در یک روز و ساعت خاص و نیز همزمان حضور فرد شاکی و مشتکی عنه در همان روز امری دشوار و مستلزم صرف زمان قابل توجه است و امکان برگزاری سریع آن وجود ندارد.
در چه صورتی پرونده به کمیسیون‌های تخصصی ارجاع داده می‌شود؟
کمیته معاینات با حضور سه متخصص پزشکی قانونی پس از بررسی شکایت یا اعتراض مطرح شده، نظر کارشناسی نهایی را صادر و آن را به مرجع قضائی اعلام می‌کند. در صورتی که فرد همچنان به نظریه کمیته فنی نیزمعترض باشد با تشخیص و دستور قاضی پرونده برای بررسی و اعلام نظر بعدی به کمیسیون‌های تخصصی ارجاع خواهد شد.
همچنین در صورتی که کمیته معاینات تشخیص دهد اعلام نظر در خصوص شکایت و اعتراض مطرح شده نیاز به نظر متخصص رشته خاص پزشکی دارد از همان ابتدا و پیش از اعلام نظر با نظر مدیر کل با رئیس اداره، پرونده به کمیسیون ارجاع داده می‌شود.
کمیته تعیین علت فوت
کمیته تعیین علت فوت نیز، یکی از نهادهای تخصصی و حیاتی در سازمان پزشکی قانونی کشور است. وظیفه اصلی این کمیته، بررسی علمی و دقیق موارد مرگ‌ومیر با علت نامشخص، مبهم یا مورد اختلاف است. هنگامی که علت فوت در گزارش‌های اولیه مشخص نیست، مورد تردید قرار می‌گیرد یا بین نظر پزشکان اختلاف وجود دارد، پرونده به این کمیته ارجاع می‌شود.
اعضای این کمیته را متخصصان مجرب پزشکی قانونی و رشته‌های مرتبط مانند پاتولوژی، سم‌شناسی، داخلی، جراحی و… تشکیل می‌دهند. این کمیته با بررسی جامع مدارک، نتایج کالبدگشایی، آزمایش‌ها و مستندات پرونده، به اتخاذ تصمیم نهایی درباره علت دقیق و اصلی مرگ می‌پردازد؛ بنابراین نظر این کمیته از اعتبار رسمی و قضائی بالایی برخوردار است و نقش تعیین‌کننده‌ای در روشن شدن حقایق پزشکی و کمک به مراجع قضائی برای صدور حکم عادلانه دارد.
کمیسیون‌های تخصصی تعیین علت فوت در چه شرایطی تشکیل می‌شوند؟
علاوه بر این کمیته تعیین علت فوت برای پاسخ به برخی استعلامات نیز تشکیل می‌شود. در صورتی که در این موارد نیازی به نظرات کارشناسان تخصصی سایر رشته‌های پزشکی وجود نداشته باشد کمیته پرونده را بررسی و در خصوص آن اعلام نظر خواهد کرد، اما اگر اعضای کمیته علت فوت به اجماع نرسند و یا به نظر پزشک متخصص در سایر رشته‌ها نیاز داشته باشند پرونده به صورت داخلی به کمیسیون‌های تخصصی پزشکی قانونی ارجاع خواهد شد.
همچنین اگر اولیای دم به نظر کمیته علت فوت پس از اعلام آن به مرجع قضائی اعتراضی داشته باشند، باید اعتراض خود را به مرجع قضائی اعلام کنند. پس از آن نامه با صلاح‌دید قاضی و دستور او به کمیسیون‌های تخصصی پزشکی قانونی ارجاع خواهد شد.
دو هزار و ۵۲۴ کمیته فنی برای تعیین علت فوت در سال ۱۴۰۳ تشکیل شد
بر اساس آمارهای موجود تعداد کمیته‌های فنی تشکیل شده در سال ۱۴۰۱ هزار و ۶۹۶ مورد، در سال ۱۴۰۲ هزار و ۸۲۳ و در سال ۱۴۰۳ دو هزار و ۵۲۴ مورد بوده است.
