به گزارش خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری خبرآنی، رژیم غاصب صهیونیستی در روز جمعه 23 خرداد حملاتی را به تاسیسات هسته‌ای و نظامی و همچنین برخی مناطق غیرنظامی ایران آغاز کرد. رژیم گمان می‌کرد با این حمله در کنار ترور دانشمندان برجسته‌ی هسته‌ای کشورمان می‌تواند تاسیسات هسته‌ای ما را از بین ببرد. اما به گزارش نیویورک‌تایمز، بخش عمده‌ی صنعت هسته‌ای ایران سالم ماند.
رافائل گروسی -مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی- اعلام کرد: تاسیسات زیرزمینی ایران آسیبی ندیده است. سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، در مصاحبه‌ای گفت: خسارت‌ها عمدتاً سطحی بودند و بر اساس بیانیه‌ی رسمی سازمان ملی انرژی اتمی، تلفات جانی و نشت آلودگی هسته‌ای در مراکز هسته‌ای ایران گزارش نشده است.
در مقابل، ایران تا کنون پاسخ‌های دندان‌شکنی به رژیم داده است که در تاریخ اشغالگری این رژیم غاصب، بی‌سابقه بوده است.
کشورهای استکباری در حالی به دنبال حذف برنامه‌ی هسته‌ای ایران هستند که می‌دانیم صنعت هسته‌ای، صنعتی مادر است و در بسیاری از کشورهای پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین ملت ایران از این حق مسلم خود که پیش‌نیاز پیشرفت آینده‌ی ایران است، کوتاه نخواهند آمد.
برای بررسی اهمیت صنعت هسته‌ای در این گزارش ضمن نگاهی به تجربه‌ی صنعت هسته‌ای فرانسه، درس‌هایی برای این صنعت در ایران ارائه می‌شود. فرانسه بیش از پنج دهه است که استراتژی انرژی خود را بر پایه قدرت هسته‌ای بنا کرده و اکوسیستم قدرتمندی ایجاد کرده که شامل تولید برق، مدیریت چرخه سوخت، توسعه فناوری و صادرات بین‌المللی می‌باشد.
نمای کلی و مقیاس
فرانسه دومین ناوگان هسته‌ای بزرگ جهان را با 56 راکتور عملیاتی در 18 نیروگاه هسته‌ای اداره می‌کند که ظرفیت کل آن‌ها حدود 61 گیگاوات است. انرژی هسته‌ای حدود 62 تا 70 درصد از تولید برق فرانسه را تأمین می‌کند و این کشور را به کشوری با بالاترین سهم انرژی هسته‌ای در ترکیب انرژی خود در جهان تبدیل کرده است.
این برنامه عظیم هسته‌ای سالانه حدود 361 میلیارد کیلووات ساعت برق تولید می‌کند. صنعت هسته‌ای فرانسه سومین بخش صنعتی بزرگ کشور محسوب می‌شود که حدود 220,000 نفر را در 3,200 شرکت به کار گرفته است که 85 درصد آن‌ها شرکت‌های کوچک و متوسط هستند. این بخش 6.7 درصد از اشتغال صنعتی فرانسه را به خود اختصاص داده و سالانه بیش از 6 میلیارد یورو به تراز تجاری فرانسه کمک می‌کند.
زیرساخت‌ها، نقش بین‌المللی و صادرات
فرانسه یکی از جامع‌ترین چرخه‌های سوخت هسته‌ای جهان را اداره می‌کند که تمام عملیات از تهیه اورانیوم تا مدیریت زباله را شامل می‌شود. راکتورهای هسته‌ای فرانسه شامل 32 واحد 900 مگاواتی، 20 واحد 1,300 مگاواتی و 4 واحد 1,450 مگاواتی است که همگی از فناوری راکتور آب تحت فشار (PWR) استفاده می‌کنند. این ناوگان عمدتاً پس از بحران نفت 1973 به عنوان بخشی از طرح مسمر ساخته شد که هدف آن کاهش وابستگی فرانسه به سوخت‌های فسیلی وارداتی بود.
جدیدترین افزوده به ناوگان هسته‌ای فرانسه، راکتور فلامانویل 3 است که در دسامبر 2024 پس از 17 سال ساخت به شبکه متصل شد. این راکتور تحت فشار اروپایی (EPR) با توان 1,600 مگاوات، قدرتمندترین راکتور فرانسه محسوب می‌شود و انتظار می‌رود برق بیش از دو میلیون خانه را تأمین کند.
این کشور همچنین خود را به عنوان صادرکننده عمده فناوری هسته‌ای مطرح کرده و از تخصص داخلی خود برای رقابت در بازارهای بین‌المللی استفاده می‌کند. این کشور از دهه 1980 راکتورهای هسته‌ای به چین، کره جنوبی، فنلاند و بریتانیا صادر کرده است.
در سال 2023، فرانسه 463 میلیون دلار ارزش راکتور هسته‌ای صادر کرد که عمدتاً به چین، بریتانیا و آفریقای جنوبی بود. تخصص هسته‌ای فرانسه فراتر از صادرات راکتور شامل خدمات سوخت هسته‌ای و انتقال فناوری نیز می‌شود. صنعت هسته‌ای این کشور ایجاد شغل داخلی را حفظ می‌کند و در عین حال صادرات فناوری هسته‌ای را در سطح جهانی هدایت می‌کند.
ظرفیت هسته‌ای فرانسه آن را به بزرگترین صادرکننده خالص برق اروپا تبدیل کرده است با صادرات خالص 48.7 تراوات ساعت در سال 2023. این کشور برق کم‌کربن به کشورهای همسایه از جمله آلمان، ایتالیا، بلژیک، اسپانیا، سوئیس و بریتانیا صادر می‌کند. این قابلیت صادراتی درآمد قابل توجهی ایجاد می‌کند و فرانسه سالانه بیش از 3 میلیارد یورو از صادرات برق درآمد کسب می‌کند.
محورهای کلیدی برنامه‌ی آینده
جالب اینجاست که فرانسه در حالی طی اظهارنظرهای مداخله‌جویانه، برنامه‌ی هسته‌ای ایران را محکوم می‌کند که خودش نه تنها به‌طور جدی از صنعت هسته‌ای در اقتصادش استفاده می‌کند، بلکه برنامه‌ی جدی برای گسترش این صنعتش در آینده دارد. به‌طور مثال، یکی از برنامه‌های مهم فرانسه، استراتژی رنسانس هسته‌ای است. ماکرون در فوریه 2022 استراتژی رنسانس هسته‌ای فرانسه را اعلام کرد و خواستار ساخت شش راکتور جدید EPR2 با گزینه هشت واحد اضافی شد.
سه جفت اول راکتورهای EPR2 برای ساخت در سایت‌های پنلی، گراولین و بوژی پیشنهاد شده است که انتظار می‌رود ساخت آن‌ها در سال 2027 آغاز شود. دیگر محور برنامه‌ی توسعه‌ی صنعت هسته‌ای در فرانسه به راکتورهای مدولار کوچک (SMR) مربوط است. فرانسه فعالانه فناوری راکتور مدولار کوچک را از طریق پروژه NUWARD توسعه می‌دهد که همکاری بین EDF، CEA، TechnicAtome و Naval Group است. دولت یک میلیارد یورو از طریق طرح سرمایه‌گذاری "فرانسه 2030" برای توسعه SMRها اختصاص داده است با هدف داشتن دو واحد عملیاتی تا سال 2030.
هماهنگی استراتژیک از دیگر برنامه‌های آینده‌ی صنعت هسته‌ای این کشور است. در ژوئن 2025، صنعت هسته‌ای فرانسه، دولت و اتحادیه‌های کارگری قراردادی استراتژیک برای هماهنگی تلاش‌ها جهت تمدید عمر راکتورها و پروژه‌های ساخت جدید امضا کردند. این توافق چارچوبی برای همکاری بین بازیگران کلیدی صنعت از جمله EDF، اورانو، CEA، فراماتوم و ANDRA ایجاد می‌کند که هدف آن به طور متوسط 10,000 استخدام جدید سالانه است. تحقیق و نوآوری نیز در صنعت هسته‌ای این کشور با قدرت ادامه داد.
فرانسه در تحقیقات پیشرفته هسته‌ای از طریق پروژه ITER شرکت می‌کند که آزمایش بین‌المللی انرژی همجوشی در حال ساخت در جنوب فرانسه است. ITER یکی از جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌های انرژی جهان محسوب می‌شود که 35 کشور برای ساخت بزرگترین راکتور همجوشی توکامک جهان همکاری می‌کنند. این پروژه هدف دستیابی به اولین پلاسما تا سال‌های 2033-2034 و نمایش همجوشی به عنوان منبع انرژی قابل اعتماد در مقیاس بزرگ را دارد. کمیسیون انرژی‌های جایگزین و انرژی اتمی فرانسه (CEA) نقش مهمی در تحقیق و توسعه هسته‌ای ایفا می‌کند و بودجه 5.8 میلیارد یورو و بیش از 21,000 پرسنل را حفظ می‌کند. CEA تحقیقات بنیادی و کاربردی در طراحی راکتور هسته‌ای، سیستم‌های ایمنی و فناوری‌های پیشرفته انجام می‌دهد.
تأثیرات اقتصادی و نقش استراتژیک
صنعت هسته‌ای فرانسه مزایای اقتصادی قابل توجهی فراتر از تولید برق ایجاد می‌کند. این بخش سالانه حدود 20 میلیارد یورو در واردات هیدروکربن برای فرانسه صرفه‌جویی می‌کند و اشتغال را سه برابر سایر بخش‌های تولید برق به ازای هر یورو سرمایه‌گذاری شده ایجاد می‌کند. سهم اقتصادی برنامه هسته‌ای در سراسر مناطق فرانسه گسترش یافته است و تسهیلات هسته‌ای و صنایع حمایتی در سراسر کشور توزیع شده‌اند.
فرانسه از قابلیت‌های هسته‌ای خود برای اهداف استراتژیک گسترده‌تر، از جمله همکاری امنیت انرژی با شرکای اروپایی استفاده می‌کند. مکرون گسترش چتر بازدارندگی هسته‌ای فرانسه به سایر کشورهای اروپایی را پیشنهاد داده و بحث در مورد استقرار سلاح‌های هسته‌ای فرانسه در جاهای دیگر اروپا را به عنوان پاسخی به تغییر دینامیک‌های امنیتی مطرح کرده است.
این پیشنهاد منعکس‌کننده موقعیت فرانسه به عنوان تنها کشور دارای سلاح هسته‌ای اتحادیه اروپا و تمایل آن برای تقویت قابلیت‌های دفاعی اروپا است. بنابراین صنعت هسته‌ای فرانسه چیزی فراتر از یک بخش انرژی را نمایندگی می‌کند - این صنعت تجسم حاکمیت فناورانه فرانسه، رقابت‌پذیری اقتصادی و خودمختاری استراتژیک در محیطی است که به طور فزاینده‌ای پیچیده شده است. از طریق سرمایه‌گذاری مستمر در زیرساخت موجود و فناوری‌های نسل بعدی، فرانسه موقعیت خود را به عنوان یک عنصر پیشرو جهانی هسته‌ای حفظ می‌کند و در عین حال با چالش‌های در حال تکامل انرژی و امنیت سازگار می‌شود.
درس‌هایی برای ایران
بنابراین برنامه هسته‌ای فرانسه نشان می‌دهد که چگونه فناوری هسته‌ای می‌تواند پروفایل امنیت انرژی یک کشور را به طور بنیادی متحول کند. پس از بحران نفت 1973، فرانسه تصمیم استراتژیکی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی وارداتی از طریق توسعه انرژی هسته‌ای گرفت و در نهایت به تولید برق هسته‌ای حدود 70 درصدی دست یافت و به بزرگترین صادرکننده خالص برق اروپا تبدیل شد.
این تحول از آسیب‌پذیری انرژی به استقلال انرژی، مدل قانع‌کننده‌ای برای ایران ارائه می‌دهد، به ویژه با توجه به نگرانی‌های جهانی در مورد تمام شدن سوخت‌های فسیلی و نیاز به منابع انرژی پایدار. ایران می‌تواند از رویکرد فرانسه در برخورد با انرژی هسته‌ای به عنوان سنگ‌بنای سیاست انرژی ملی به جای صرفاً یک منبع انرژی اضافی درس بگیرد.
همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، تعهد فرانسه به فناوری هسته‌ای به آن اجازه داد تا سالانه حدود 20 میلیارد یورو در واردات هیدروکربن صرفه‌جویی کند و بیش از 3 میلیارد یورو از صادرات برق درآمد کسب کند. برای ایران، با مصرف قابل توجه انرژی داخلی و تقاضای رو به رشد برق، انرژی هسته‌ای می‌تواند مزایای مشابهی با حفظ منابع ارزشمند نفت و گاز برای صادرات به جای مصرف داخلی فراهم کند.
موفقیت فرانسه تا حدی از توسعه چرخه کامل سوخت هسته‌ای به جای وابستگی به تأمین‌کنندگان خارجی برای اجزای حیاتی ناشی می‌شود. فرانسه تسهیلات تبدیل اورانیوم، کارخانه‌های غنی‌سازی، قابلیت‌های ساخت سوخت و زیرساخت بازفرآوری را اداره می‌کند. این رویکرد جامع حاکمیت انرژی را تضمین می‌کند و آسیب‌پذیری در برابر اختلالات زنجیره تأمین یا تحریم‌ها را کاهش می‌دهد.
ایران قبلاً شروع به توسعه قابلیت‌های مشابه کرده است و بیش از 17,000 نفر در زمینه‌های هسته‌ای در شهرهای مختلف از جمله تهران، بوشهر، اراک و نطنز کار می‌کنند. درس فرانسه برای ما این است که ساخت قابلیت‌های هسته‌ای بومی در کل چرخه سوخت، حاکمیت ملی را تقویت می‌کند و استقلال فناورانه‌ای فراهم می‌کند که نمی‌توان آن را به راحتی توسط فشار خارجی به خطر انداخت.
فشار کشورهای استکباری بر ایران اغلب بر مطالبه‌ی زیاده‌خواهانه‌ی "غنی‌سازی صفر" متمرکز است که عملاً ایران را ملزم به کنار گذاشتن کامل قابلیت‌های غنی‌سازی اورانیوم می‌کند. این مطالبه ایران را ملزم می‌کند تا وابستگی فناورانه دائمی به تأمین‌کنندگان خارجی برای سوخت هسته‌ای را بپذیرد که با مدل استقلال انرژی که با موفقیت توسط فرانسه و سایر قدرت‌های هسته‌ای اجرا شده، در تضاد است. این امر ایران را در برابر اختلالات تأمین و دستکاری سیاسی از طریق کنترل تأمین سوخت آسیب‌پذیر خواهد کرد. بنابراین بر اساس مدل هسته‌ای فرانسه و تحلیل الگوهای توسعه هسته‌ای بین‌المللی، ایران نباید توسعه صنعت هسته‌ای خود را کنار بگذارد.
انتهای پیام/
