به گزارش خبرنگار پارلمانی پایگاه خبری خبرآنی، کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی، گروه‌هایی از نمایندگان هستند که با هدف بررسی تخصصی طرح‌ها و لوایح مطرح شده در مجلس تشکیل می‌شوند. این کمیسیون‌ها نقش مهمی در فرآیند قانون‌گذاری و نظارت بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی دارند و بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس فعالیت می‌کنند.
خردادماه هرسال، هیئت رئیسه کمیسیون‌های تخصصی مجلس طی انتخاباتی تعیین می‌شود. برگزاری انتخابات اعضای هیئت رئیسه کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی یکی از مهم‌ترین رویدادهای پارلمانی است که تأثیر بسزایی در روند قانون‌گذاری و نظارت بر امور کشور دارد. این فرآیند بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی انجام می‌شود و نقش مهمی در تعیین سیاست‌های کلان کشور ایفا می‌کند.
لازم به ذکر است که سه شنبه ششم خرداد ماه انتخابات هیئت رئیسه قوه مقننه برای اجلاسیه دوم برگزار شد که به تبع آن باید هیئت رئیسه کمیسیون‌های تخصصی برگزار شود اما به دلیل اینکه نمایندگان هفته گذشته برای سرکشی به حوزه‌های انتخابیه رفته بودند، انتخابات هیئت رئیسه کمیسیون‌های تخصصی برای اجلاسیه دوم در هفته جاری برگزار خواهد شد.
بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، کمیسیون‌های تخصصی مجلس به‌عنوان نهادهای بررسی‌کننده طرح‌ها و لوایح، وظایف مهمی در حوزه‌های مختلف دارند. هر ساله اعضای هیئت رئیسه این کمیسیون‌ها از میان نمایندگان مجلس انتخاب می‌شوند تا مسئولیت هدایت و مدیریت جلسات کمیسیون را بر عهده بگیرند.
مجلس شورای اسلامی دارای 12 کمیسیون تخصصی شامل کمیسیون امنیت ملی، برنامه و بودجه، امور داخلی کشور و شوراها، عمران، صنایع و معادن، اقتصادی، کشاورزی، بهداشت و درمان، آموزش و تحقیقات، انرژی ، حقوقی وقضایی ، اجتماعی و همچنین فرهنگی است که هر یک در محدوده تخصصی خود به بررسی طرح‌ها و لوایح و سایر امور مرتبط می‌پردازند.
بنابراین گزارش، هر کمیسیون دارای یک رئیس، دو نائب رئیس، دو دبیر و یک سخنگو است که با رأى مخفى با ورقه و با اکثریت نسبى به مدت یک‌سال از سوی اعضای هر کمیسیون انتخاب می‌شوند که وظایف مشخصی در اداره امور کمیسیون بر عهده دارند.
*وظایف کمیسیون‌های تخصصی مجلس
بر اساس ماده 38 آیین‌نامه داخلی مجلس، تعداد اعضای کمیسیون‌های تخصصی حداقل 19 و حداکثر 23 نفر است. همچنین، وظایف این کمیسیون‌ها بر اساس ماده 45 آیین‌نامه داخلی شامل بررسی طرح‌ها و لوایح، تصویب آزمایشی طرح‌ها و لوایح و تصویب دائمی اساسنامه سازمان‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات دولتی، رسیدگی به درخواست‌های تحقیق و تفحص از دستگاه‌های اجرایی، بررسی و پاسخگویی به سؤالات نمایندگان از رئیس‌جمهور و وزیران، بررسی موارد ارجاعی از لوایح برنامه توسعه و بودجه سالانه، کسب اطلاع از نحوه اداره امور کشور و دریافت گزارش‌های عملکردی و نظارتی از اجرای قوانین و همچنین تهیه گزارش‌های موردی و سالانه درباره عملکرد دستگاه‌های اجرایی و نحوه اجرای قوانین می‌شود.
*نحوه عملکرد کمیسیون‌ها
به گزارش خبرآنی، کمیسیون‌های تخصصی مجلس، پیش از بررسی طرح‌ها و لوایح در صحن علنی، جلسات کارشناسی برگزار می‌کنند. در این جلسات، نمایندگان عضو کمیسیون به بررسی جزئیات طرح‌ها پرداخته و نظرات کارشناسی خود را ارائه می‌دهند. سپس، گزارش نهایی کمیسیون به مجلس ارائه شده و در فرآیند تصویب قوانین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
لازم به ذکر است که ساختار و عملکرد این کمیسیون‌ها دارای نقاط قوت و ضعف قابل توجهی است که بررسی آنها می‌تواند به بهبود کارآمدی نظام قانون‌گذاری کمک کند.
*نقاط قوت ساختار کمیسیون‌های تخصصی مجلس
در این باره باید گفت که کمیسیون‌های مجلس بر اساس حوزه‌های مختلف مانند اقتصادی، امنیت ملی، بهداشت و درمان، آموزش و تحقیقات و غیره تقسیم شده‌اند که امکان بررسی دقیق‌تر و کارشناسی‌تر مسائل را فراهم می‌کند همچنین بسیاری از اعضای کمیسیون‌ها دارای تجربه و تخصص در حوزه‌های مرتبط هستند که به ارتقای کیفیت بررسی طرح‌ها و لوایح کمک می‌کند.
علاوه بر این کمیسیون‌ها اختیار دارند که درباره عملکرد دستگاه‌های اجرایی تحقیق و تفحص کنند و گزارش‌های نظارتی ارائه دهند که این امر نیز به شفافیت و پاسخگویی دولت کمک می‌کند.
*نقاط ضعف ساختار کمیسیون‌ها
در این خصوص برخی کارشناسان معتقدند که تعداد زیاد کمیسیون‌ها باعث پراکندگی موضوعات و کاهش تمرکز بر مسائل کلیدی می‌شود. همچنین کمیسیون‌ها دارای تعداد زیادی عضو هستند که ممکن است روند تصمیم‌گیری را پیچیده کند، در حالی که برخی دیگر با کمبود اعضا مواجه‌اند که بر کارآمدی آنها تأثیر می‌گذارد وهمچنین گاهی اوقات کمیسیون‌های مختلف در بررسی یک موضوع هماهنگی لازم را ندارند که این امر می‌تواند منجر به تضاد در تصمیم‌گیری‌ها شوند.
*نقاط قوت عملکرد کمیسیون‌ها
همچنین در خصوص نقاط قوت عملکرد کمیسیون‌ها باید گفت که کمیسیون‌ها قبل از بررسی طرح‌ها در صحن علنی مجلس، جلسات کارشناسی برگزار می‌کنند که به بهبود کیفیت قوانین کمک می‌کند کمیسیون‌ها از طریق جلسات نظارتی و تحقیق و تفحص، عملکرد دستگاه‌های اجرایی را بررسی کرده و گزارش‌های لازم را ارائه می‌دهند.
کمیسیون‌ها می‌توانند پیشنهادهای اصلاحی برای بهبود قوانین و سیاست‌های اجرایی ارائه دهند که به ارتقای کارآمدی نظام قانون‌گذاری کمک می‌کند.
*نقاط ضعف عملکرد کمیسیون‌های تخصصی
درباره نقاط ضعف عملکرد کمیسیون‌های باید گفت که برخی تصمیمات کمیسیون‌ها تحت تأثیر فشارهای سیاسی قرار می‌گیرند که ممکن است بر استقلال و بی‌طرفی آنها تأثیر بگذارد. برخی گزارش‌های تحقیق و تفحص کمیسیون‌ها به‌طور کامل اجرا نمی‌شوند و تأثیر عملی محدودی دارند، روند بررسی برخی طرح‌ها و لوایح در کمیسیون‌ها طولانی می‌شود که می‌تواند باعث تأخیر در تصویب قوانین مهم شود.
جمع بندی
انتخاب اعضای هیئت رئیسه کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی نقش مهمی در جهت‌دهی به سیاست‌های کشور دارد. این فرآیند بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس انجام می‌شود و تأثیر مستقیمی بر کیفیت قانون‌گذاری و نظارت بر امور اجرایی دارد. با توجه به اهمیت این کمیسیون‌ها، انتخاب افراد شایسته و متخصص برای هدایت آنها می‌تواند به بهبود عملکرد مجلس و ارتقای سطح تصمیم‌گیری‌های کلان کشور کمک کند.
انتهای‌پیام/
