عباس شاهسونی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در گفتگو با سرویس‌خبری پایگاه خبری خبر آنی در خصوص اثرات تغییر اقلیم بر روی شاخص اشعه ماورا بنفش و همچنین خود مراقبتی عموم مردم در برابر اثرات اشعه ماورا بنفش گفت: به گزارش‌های اخیر با ادامه روند تولید گازهای گلخانه‌ای منطقه خاورمیانه و کشور ایران در دهه‌های آینده شاهد افزایش میانگین دمای بیش از ۲.۶ درجه سانتی‌گراد و کاهش ۳۵ درصدی بارندگی است.
وی افزود: کشورهای منطقه خاورمیانه فقط ۸ درصد از گازهای گلخانه‌ای را تولید می‌کنند اما اثرات گرمایش جهانی در این کشورهای بیش از دو برابر سایر نقاط دنیا خواهد بود و درصد زیادی از روزهای سال روز داغ خواهد بود.
شاهسونی ادامه داد: تجزیه و تحلیل تغییرات میانگین دمای سالانه نشان می‌دهد که ایران در دوره آیندة نزدیک (۲۰۴۰-۲۰۲۱) با شتاب بیشتری گرم خواهد شد. علاوه بر اثرات تغییرات اقلیمی بر کشور ما در ابعاد مختلف، یکی از مهم‌ترین اثرات این تغییرات، کاهش پوشش ابر است که به تبع آن، افزایش میزان شاخص فرابنفش در کشور را خواهیم داشت.
به گفته شاهسونی؛ زیرا یکی از عوامل مؤثر بر کاهش میزان پرتو فرابنفش به کشور، پوشش ابر است. شاخص فرابنفش، میزان تابش فرابنفش را در مقیاس ۱ تا ۱۱ را نشان می‌دهد. نتایج مطالعات نشان داده است که شاخص فرابنفش در کشور در سال‌های اخیر افزایش یافته است.
وی افزود: همچنین در مطالعه انجام شده بر شاخص فرابنفش در شهر تهران در دوره ۱۰ ساله (سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۲) نشان داده شد که شاخص تابش فرابنفش طی ماه‌های فصل گرم مقایر بالایی داشته و میانگین ۴ ماهه خرداد تا شهریور ۱۱/۲۸و بیشینه ماهانه آن در مرداد مقدار ۱۲/۰۶ محاسبه شده‌است.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: با توجه به موقعیت آن در کمربند عرض جغرافیایی میانی، تغییرات زیست‌محیطی چالش‌های امنیتی قابل توجهی را برای ایران ایجاد می‌کند. بیش از ۸۲ درصد ایران به عنوان مناطق خشک و نیمه خشک طبقه بندی شده است و بارش سالانه کمتر از یک سوم میانگین جهانی است (میزان بارندگی در کشور تنها به حدود ۲۵۰ میلی متر می‌رسد).
وی ادامه داد: مقایسه شاخص تابش UV تهران با برخی شهرهای با ارتفاع جغرافیایی کمتر یا بیشتر از ارتفاع تهران در نزدیکی ایران نشان می‌دهد که این شاخص با افزایش ارتفاع جغرافیایی هر کیلومتر، حدود ۱۱ درصد افزایش می‌یابد.
به گفته وی؛ روند بلندمدت میانگین ۴ ماهه خرداد تا شهریور، شاخص UV طی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۲ افزایشی بوده است. در حدود ۲۱/۶ درصد از روزهای سال، شاخص استاندارد UV تهران بزرگ‌تر و حدود ۱۱ است که در رده تابش فوق‌العاده زیاد قرار داشته و بیشتر در ماه‌های خرداد و مرداد رخ می‌دهد و افراد باید از لوازم محافظتی بدن در برابر تابش فرابنفش خورشید استفاده کنند بخشی از پرتوهای نور خورشید، پرتوهای فرابنفش است. میزان این پرتو در محل قرار گرفتن ما، در روزهای مختلف سال و ساعات مختلف روز متفاوت است.
شاهسونی ادامه داد: امروزه در دنیا، برای اطلاع دادن سطح پرتو فرابنفش در محیط‌های باز و بدون سرپوش، از کمیتی به نام شاخص فرابنفش یا UVI استفاده می‌شود. این شاخص ابتدا توسط دانشمندان کانادایی در سال ۱۹۹۲ ارائه شد و سپس توسط سازمان بهداشت جهانی و سازمان هواشناسی جهانی در سال ۱۹۹۴ مورد تصویب قرار گرفت و استاندارد شد.
به گفته وی؛ بر اساس عدد این شاخص، میزان ریسک پرتو فرابنفش به صورت نسبی مشخص می‌شود و بر اساس آن می‌توان با رعایت توصیه‌های حفاظتی پیشنهاد شده توسط سازمان جهانی بهداشت، خطر را برای افراد جامعه کاهش داد و به ارتقای سطح سلامت جامعه کمک کرد.
آیا شاخص UV بالا می‌تواند به افزایش آمار سرطان‌های پوستی یا بیماری‌های چشمی منجر شود؟
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال گفت: حدود ۵ درصد از تابش خورشید متعلق به پرتوهای فرابنفش می‌باشد که در این میان تابشUVA به دلیل جذب ضعیف در جو، بخش کثیری از میزان UV خورشید است که به سطح زمین می‌رسد و کمترین اثرات مخرب را در پی دارد اما مواجهه طولانی مدت با آن می‌تواند پیری پوست و آسیب غیرمستقیم به DNA را به همراه داشته باشد.
شاهسونی ادامه داد: تابش‌های UVB و UVC خورشید عمدتاً توسط ازون استراتوسفر جذب می‌شوند و از طریق مولکول‌ها و آئروسلهای موجود در هوا پراکنده شده لذا مقادیر بسیار کمی به سطح زمین می‌رسد.
به گفته وی؛ حدود ۱ تا ۱۰ درصد از تابش UVB به سطح زمین می‌رسد که مواجهه با آن می‌تواند منجر به ایجاد چین و چروک، آفتاب سوختگی و تغییرات ساختاری در DNA شود. تابش UVC بیشترین و مخرب‌ترین اثرات را بر سلامتی مانند بروز سرطان پوست، پیری زودرس، مشکلات بینایی، نابینایی و تأثیر بر باروری دارد. بنابراین مواجهه با اشعه ماورا بنفش تأثیرات مفید و مخربی بر روی انسان دارد.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت گفت: بعضی از اثرات مفید مواجهه عبارت است از: تولید ویتامین D، درمان نرمی استخوان، اگزما و اثر پیشگیری بر برخی از عفونت‌های دستگاه تنفسی و بیماری‌های خود ایمنی و اثرات مضر آن شامل اثرات حاد و مزمن است که فوتوکراتیت، اریتما، آفتاب سوختگی و التهاب پوست از اثرات حاد هستند و اثرات مزمن یا طولانی مدت آن شامل کراتوز پوست، سرطان پوست، آسیب یا نابودی DNA، پیری زودرس، آب مروارید، سرطان قرنیه، افزایش خطر ابتلاء به بیماری‌های عفونی است.
شاهسونی خاطر نشان کرد: گزارش سازمان جهانی بهداشت یک مرگ از هر ۳ مرگ به علت سرطان پوست غیر ملانومایی به علت کار کردن در زیر نور خورشید می‌باشد و باعث ۱۹۰ هزار سال سال‌های عمر از دست رفته می‌شود. یک نفر از هر ۴ کارگر مواجهه با سطوح خطرناک اشعه ماورا بنفش نور خورشید دارند.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت افزود: مواجهه با نور خورشید در کارگران خطر سرطان غیر ملانوماییر را ۶۰ درصد افزایش می‌دهد. هرچه شاخص UV بالاتر باشد، میزان دوز آسیب رساندن به پوست (و آسیب رساندن به چشم) اشعه ماورا بنفش بیشتر است. در نتیجه، هر چه شاخص UV بالاتر باشد، زمان کمتری برای آسیب پوست یا چشم طول می‌کشد.
آیا کودکان و سالمندان در معرض خطر بیشتری هستند؟
وی در پاسخ به سوال مواجهه کودکان و سالمندان در مقابل نور خورشید گفت: افراد با هر رنگ پوست، به ویژه کودکان و نوزادان، ممکن است در اثر قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید، دچار آسیب چشم، گرمازدگی و کم آبی شوند. همه انسان‌ها از طریق مواجهه با نور خورشید و بسیاری از منابع انسان ساخت مورد استفاده در صنعت، تجارت و تفریح در معرض پرتوهای فرابنفش است.
وی به اقدامات ساده برای کاهش خطر بیماری‌های پوست و چشم برای عموم مردم اشاره کرد و گفت: قرار گیری در سایه بخصوص در ساعت ۱۱ تا ۱۶، استفاده از کلاه لبه دار، استفاده از لباس‌های آستین بلند، استفاده از عینک آفتابی مناسب و استاندارد، استفاده از کرم‌های ضد آفتاب با حداقل فاکتور محافظت از نور خورشید (SPF) 15 است.
شاهسونی گفت: یکی از گروه‌های آسیب پذیر در برابر اشعه ماورا بنفش کارگران زحمتکشی هستند که در فضای باز و زیر نور خورشید کار می‌کنند از جمله کشاورزان و کارگران ساختمانی و.. برای این گروه توصیه می‌شود حتماً کار در ساعت اوج تابش نور خورشید محدود شود و از لباس‌های مناسب، ضد آفتاب مناسب استفاده کنند.
به گفته وی؛ همچنین به ازای هر دو ساعت فعالیت در زیر نور خورشید حداقل ۱۵ دقیقه در زیر سایه استراحت نمایند و به میزان بیشتری آب بنوشند تا از گرمازدگی در این افراد نیز جلوگیری شود.
چه منابع یا سامانه‌هایی برای رصد روزانه شاخص UV به مردم پیشنهاد می‌کنید؟
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: مردم عزیز کشورمان می‌توانند از اپلیکیشن کاربردی پرتوهای فرابنفش SunSmart که قابلیت نصب بر روی تلفن‌های همراه را دارد استفاده کنند.
وی ادامه داد: هدف از ایجاد این اپلیکیشن توسط سازمان جهانی بهداشت، سازمان جهانی هواشناسی، برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد و سازمان بین المللی کار (ILO ) افزایش آگاهی و کمک به مردم در سراسر جهان، در خصوص حفاظت از خود در برابر خورشید و تالش برای کاهش بار جهانی سرطان پوست و آسیب‌های چشمی ناشی از UV می‌باشد. این اپلیکیشن کاربردی به صورت رایگان بر روی گوشی‌های تلفن همراه نصب می‌شود.
