رسانه آمریکایی نوشته سرکرده تحریرالشام که با کمک شبه‌نظامیان خارجی هدایت شورش‌های مسلحانه برای سرنگونی دولت پیشین سوریه را بر عهده داشت، اکنون پس از عهده‌دار شدن ریاست دولت جدید حاکم بر این کشور، با چالش کنترل این نیروها و برقراری اعتدال میان آن‌ها برای بقای سیاسی خود مواجه است.
به گزارش خبرآنی، هنگام پیش‌روی شورشیان مسلح سوری به سمت دمشق در دسامبر سال ۲۰۲۴، «احمد الشرع» سرکرده گروه «تحریرالشام» که هدایت آن‌ها را بر عهده داشت تا حدی به هزاران جنگجوی خارجی متکی بود که به او برای سرنگون کردن دولت «بشار اسد» رئیس‌جمهور پیشین سوریه کمک کردند.
با گذشت ۶ ماه، اکنون الشرع ریاست هیات حاکمه سوریه را بر عهده دارد و حضور همان جنگجویان که از نقاط دوردست در اروپا و آسیای مرکزی برای ملحق شدن به این شورش آماده بودند، می‌تواند چالشی جدی برای بقای سیاسی او ایجاد کند.
روزنامه واشنگتن‌پست با این مقدمه در گزارشی نوشت: الشرع برخی از این نیروها را به سمت‌هایی در وزارت دفاع منصوب و اظهار کرده که به بسیاری از نیروهای میان‌رده نیز شهروندی سوریه اعطا خواهد شد. این در حالی است که دولت آمریکا خواستار اخراج تمامی این رزمندگان خارجی به عنوان شرطی برای لغو تحریم‌های سوریه است که اقتصاد آن را فلج کرده.
در حالی که به نظر می‌رسد الشرع مایل است گروهی از متحدان خارجی را نزدیک به خود نگه دارد، برخی از این شبه‌نظامیان سنی‌مذهب برای او دردسرساز شده‌اند. به گفته گروه‌های نظارتی، برخی از این افراد که دو ماه پیش در حمله‌ای خشونت‌بار در مناطق ساحلی سوریه مشارکت کرده و دست به کشتار صدها تن از افراد اقلیت مذهبی علوی زدند، از میان شبه‌نظامیان خارجی بودند. این تنش‌های فرقه‌ای دوره گذار آسیب‌پذیر الشرع را تهدید به ثبات‌زدایی می‌کند.
در ادامه این گزارش آمده است: تندروترین این افراد اکنون به جان الشرع افتاده و از این خشمگین هستند که هم‌قطار پیشین آن‌ها هنوز قانون شریعت را اعمال نکرده و با نیروهای آمریکا و ترکیه برای هدف قرار دادن احزاب افراطی همکاری کرده است. یک نیروی شبه‌نظامی اروپایی در شهر شمالی ادلب به شرط فاش نشدن هویتش می‌گوید، «جولانی(الشرع) زمینی به ما حمله می‌کند و آمریکا هوایی.»
ده‌ها هزار جنگجوی خارجی در طی دو دهه گذشته به سوریه و کشور همسایه عراق سرازیر شده و بسیاری از آن‌ها در مدت ۱۴ سال جنگ‌های داخلی علیه بشار اسد به این نبردها پیوستند. در این میان، بسیاری دیگر نیز به گروه‌های افراطی مانند گروه تروریستی داعش ملحق شدند، درحالی که برخی دیگر به عضویت احزابی درآمدند که کمتر افراطی بودند. محققان ارزیابی کرده‌اند که ۵ هزار تن از این نیروها هنوز در سوریه باقی مانده‌اند. بسیاری از آن‌ها در جوامع محلی، به‌ویژه در شمال غرب سوریه ادغام‌شده‌اند. آن‌ها با زنان سوری ازدواج کرده و فرزندانی دارند که آن‌جا بزرگ شده‌اند.
شخص الشرع نیز پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ به عنوان یکی از اعضای القاعده می‌جنگید و بعد «جبهه النصره» را در کشورش سوریه تاسیس کرد. وقتی این گروه در سال ۲۰۱۷ به «هیئت تحریرالشام» تغییر نام داد، ارتباطش را با القاعده قطع کرده، به سرکوب دیگر احزاب پرداخت و قدرت خود را به عنوان یک نیروی شورشی تثبیت کرد.
اجرای مسئله‌ساز شرط آمریکا برای لغو تحریم‌ها
تحلیلگران سیاسی و خود این جنگجویان می‌گویند اکنون که رئیس دولت جدید حاکم بر سوریه با برقراری تعادل دست‌وپنجه نرم می‌کند، دولت به نیروهای خارجی دستور داده دست به کاری نزنند و اعتراض هم نکنند.
«جروم درِوون» تحلیلگر ارشد درگیری‌های مدرن در گروه بین‌المللی بحران می‌گوید «دولت سعی کرده آن‌ها را به انزوا بکشاند. اما اجرای خواسته آمریکا واقعا مسئله‌ساز است. آن‌ها می‌گویند همه تروریست‌ها باید بروند اما سوال این است که در این مورد تروریست‌ها دقیقا چه کسانی هستند؟». تنها ده‌ها تن از این جنگجویان از سوی سازمان ملل تروریست اعلام شده‌اند و در بسیاری از موارد، دولت‌های داخلی تنها اطلاعات محدودی درباره فعالیت‌های اتباع خود در سوریه دارند.
دروون همچنین گفت: وقتی می‌گوییم «بیرون بروند»، خوب، کجا؟ کشورهایشان آن‌ها را نمی‌خواهند.»
درهم تنیدگی نیروهای افراط‌گرا با جوامع سوری
واشنگتن پست نوشته است: امروز، اکثر جنگجویان خارجی تحت لوای هیئت تحریرالشام به سرکردگی الشرع یا «حزب اسلامی ترکستان» فعالیت می‌کنند. بیشتر آن‌ها در استان ادلب زندگی می‌کنند که تحریرالشام در پنج سال پایانی حکومت اسد به عنوان دولتی تجزیه‌طلب اداره آن را بر عهده داشت.
در یکی از روزهای اخیر در استان ادلب این مردان با موتورسیکلت‌های خود در خیابان‌های شلوغ برای خرید نان و موادغذایی در تردد بودند و برخی دیگر نیز به صورت گروهی موقع اذان برای اقامه نماز به مساجد می‌رفتند. بسیاری از این جنگجویان مشخص بود که خارجی هستند و به نظر می‌رسید که از آسیای مرکزی آمده‌اند. برخی لباس نظامی پوشیده و برخی دیگر نیز لباس‌های عادی به تن داشتند. کسانی از میان آن‌ها که تمایل به گفت‌وگو داشتند، به دلیل دستوری که برای رویگردانی از رسانه‌ها داشتند، خواستند هویتشان فاش نشود.
کارشناسانی که گروه‌های افراطی را زیر نظر دارند، می‌گویند گرایشات افراطی این جنگجویان به طور کلی و به مرور زمان، تضعیف شده است اگرچه بیشترشان عمیقا محافظه‌کار باقی مانده‌اند.
هیچ یک از جنگجویان که واشنگتن‌پست با آن‌ها گفت‌وگو کرده نمی‌خواستند سوریه را ترک کنند و دلیل آن را احتمال دستگیری یا حتی محازات اعدام در کشورهای خود ذکر کردند.
تلاش الشرع برای برقراری اعتدال
در بخش پایانی این گزارش مطرح شد: در حال حاضر، دولت محتاطانه مراقب است که مبادا اقدامی انجام دهد که به نظر رزمندگانی را هدف قرار می‌دهد که به آن وفادار بوده‌اند یا تندروهایی را تحریک کند که دچار سرخوردگی شده‌اند.
دروون در این باره گفت: دولت الشرع نمی‌خواهد به آن‌ها خیانت کند، چراکه در نهایت نمی‌داند آن‌ها چه واکنشی خواهند داشت. ممکن است ناپدید شوند، ممکن است به گروه‌های دیگر بپیوندند، ممکن است دست به خشونت‌های فرقه‌ای بزنند و وضعیت بدتر شود.
در عوض، مقام‌های سوری در تلاشند دستورالعمل‌های روشنی برای رفتار مورد انتظار از خارجی‌ها تعریف کنند. آن‌ها باید از تحریک خشونت‌های فرقه‌ای یا سیاسی بپرهیزند و از فراخوان برای حمله به کشورهای دیگر خودداری کنند.
دولت الشرع همچنین در تلاش است تا بیشتر جنگجویان خارجی را در ارتش جدید سوریه ادغام کند. دروون در این باره می‌گوید، «ایده این است که آن‌ها را در یک ساختار نظامی قرار دهند و از این راه کنترل آن‌ها آسان‌تر شود.»
الشرع ۶ خارجی را به سمت‌هایی در وزارت دفاع منصوب کرده است، اقدامی که به گفته کارشناسان هدفش محافظت از خود در برابر احتمال کودتا بوده است، سمت‌های امنیتی، از جمله فرماندهی گارد ریاست‌جمهوری به دست وفاداران خارجی سپرده شده‌اند که پایگاه قدرت مستقل ندارند. اما این انتصاب‌ها به‌ویژه با واکنش‌های منفی بسیاری از سوری‌ها و در پایتخت‌های غربی روبه‌رو شده است.
انتهای پیام
