در روز جهانی شیر، اهمیت مصرف این ماده حیاتی در تغذیه افراد به‌ویژه کودکان و جوانان یادآوری می‌شود، اما در کنار آن، مشکلات متعددی نظیر نرخ پایین خرید شیر از سوی دامداران و نارضایتی مردم از قیمت‌های بالا در بازار، نیاز به توجه فوری دارد. فرهنگ‌سازی مصرف شیر و راهکارهای مناسب برای بهبود وضعیت دامداران و مصرف‌کنندگان، از مسائلی است که به نظر می‌رسد هنوز به اندازه کافی جدی گرفته نشده است.
به گزارش خبرآنی، روز جهانی شیر هر ساله در ۱ ژوئن (۱۱ خرداد) برگزار می‌شود تا اهمیت شیر و محصولات لبنی در تغذیه و سلامت مردم جهان برجسته شود. این روز فرصتی است تا به نقش حیاتی صنعت شیر در اقتصاد جهانی و زندگی روزمره توجه شود. صنعت شیر یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های کشاورزی در جهان است که میلیون‌ها نفر را در حوزه تولید، فرآوری، توزیع و فروش به کار گرفته است. این صنعت نقش مهمی در تامین امنیت غذایی، اشتغال‌زایی و درآمدزایی برای بسیاری از کشورها، به ویژه در مناطق روستایی، ایفا می‌کند.
کارشناسان تغذیه همواره بر مصرف روزانه شیر برای تمامی گروه‌های سنی تأکید دارند. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، مصرف شیر در سنین مختلف به عنوان یک عادت روزانه در خانواده‌ها و مدارس رایج است، اما در ایران با وجود اهمیت آن، در سال‌های اخیر شاهد روند نزولی در مصرف شیر به‌ویژه در بین نسل جوان بوده‌ایم. چین، هند و ایالات متحده از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان شیر به شمار می‌روند.
سرانه مصرف شیر و وضعیت نگرانکنندهطبق آمار رسمی، سرانه مصرف شیر در ایران سالانه به حدود ۶۰ لیتر برای هر نفر می‌رسد که این رقم فاصله زیادی با استاندارد جهانی دارد. به طور متوسط در کشورهای پیشرفته، این رقم به بیش از ۱۰۰ لیتر می‌رسد. این کمبود مصرف شیر در کشور، به‌ویژه در میان کودکان و نوجوانان، سبب مشکلاتی در رشد جسمانی و مغذی شده است. یکی از دلایل اصلی کاهش مصرف شیر، عدم فرهنگ‌سازی کافی است. بسیاری از افراد به‌ویژه در مناطق روستایی و حتی برخی مناطق شهری، به‌دلیل ناآگاهی یا عدم علاقه به شیر، این ماده را از رژیم غذایی خود حذف کرده‌اند.
شیر مدرسه؛ فرصتی برای ترویج مصرف شیر در میان کودکانیکی از برنامه‌های ترویج مصرف شیر در کشورهای مختلف، طرح‌های شیر مدرسه است. این طرح در مدارس ایران نخستین‌بار در سال ۱۳۷۹ آغاز شد. در آن زمان، این طرح با هدف بهبود وضعیت تغذیه‌ای دانش‌آموزان، به‌ویژه در مناطق محروم، اجرا شد و طی آن، در طول سال تحصیلی، ۷۰ نوبت شیر میان دانش‌آموزان توزیع می‌شد. با این حال، به‌مرور زمان و به‌دلیل مشکلاتی نظیر تأمین منابع مالی، اجرای این طرح با چالش‌هایی مواجه شد. در نهایت، در سال ۱۳۹۶، به‌دلیل عدم تخصیص اعتبار کافی، اجرای طرح توزیع شیر در مدارس در سراسر کشور متوقف شد.
پس از یک وقفه طولانی، در سال ۱۴۰۲، طرح توزیع شیر در مدارس ابتدایی دولتی مجدداً آغاز شد. با این حال، به‌دلیل عدم آمادگی برخی شرکت‌های لبنی، توزیع سراسری شیر از آبان‌ماه همان سال آغاز شد. در این دوره، هدف‌گذاری شده بود که ۷۵ وعده شیر در طول سال تحصیلی میان دانش‌آموزان توزیع شود. با این حال، در سال ۱۴۰۳، به‌دلیل عدم تخصیص اعتبار لازم در لایحه بودجه، اجرای این طرح مجدداً متوقف شد.
در سال ۱۴۰۴، خوشبختانه رئیس جمهور تأمین اعتبار برای شیر مدارس را در دستور کار قرار داده است. این موضوع می‌تواند اتفاق خوبی باشد و به بهبود وضعیت تغذیه‌ای کودکان کمک کند.
افزایش قیمت، کاهش مصرف؛ لبنیات از سفره‌ها فاصله گرفت
در سال‌های اخیر، مصرف سرانه شیر و فرآورده‌های لبنی در ایران با کاهش چشم‌گیری مواجه شده است؛ موضوعی نگران‌کننده که سلامت عمومی را تهدید می‌کند. اگر چه همواره بر لزوم فرهنگ‌سازی برای ارتقای الگوی تغذیه‌ای مردم تأکید شده، اما واقعیت آن است که افزایش سرسام‌آور قیمت لبنیات، اصلی‌ترین مانع دسترسی خانوارها به این گروه غذایی حیاتی شده است. بر اساس آمارهای رسمی، مصرف سرانه شیر در ایران کمتر از نصف استاندارد جهانی است. این در حالی است که شیر و لبنیات نقش اساسی در رشد کودکان، استحکام استخوان‌ها و پیشگیری از بیماری‌هایی نظیر پوکی استخوان دارند.
از سوی دیگر، حذف یارانه‌های تولید و توزیع، جهش قیمت نهاده‌های دامی، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و عدم ثبات سیاست‌های حمایتی دولت، تولیدکنندگان را نیز در تنگنای اقتصادی قرار داده و قیمت لبنیات را بیش از توان خرید بسیاری از خانوارها بالا برده است. به‌ویژه در دهک‌های پایین درآمدی، لبنیات دیگر یک کالای ضروری نیست؛ بلکه به کالایی نسبتاً لوکس تبدیل شده است. در چنین شرایطی، اگر چه آموزش و فرهنگ‌سازی در راستای ترویج مصرف لبنیات اهمیت دارد، اما بدون کنترل قیمت و حمایت عملی از تولید و مصرف، این تلاش‌ها راه به جایی نخواهند برد.
برای حل مشکلات موجود در صنعت شیر، نیاز است که دولت و بخش خصوصی اقدامات مؤثری انجام دهند. اولین قدم در این راستا، فرهنگ‌سازی مصرف شیر است. مدارس و رسانه‌ها می‌توانند نقش بسیار مؤثری در آگاه‌سازی مردم، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، در مورد فواید مصرف شیر ایفا کنند. همچنین باید از دامداران حمایت‌های مالی و تسهیلات بهتری فراهم شود تا آن‌ها بتوانند با هزینه‌های کمتر، شیر با کیفیت بالا تولید کنند و قیمت تمام‌شده آن کاهش یابد. در عین حال، تنظیم قیمت‌های عادلانه برای محصولات لبنی نیز ضروری است تا هم دامداران از تولید سود ببرند و هم مردم قادر به خرید شیر با قیمت مناسب باشند.
در روز جهانی شیر، باید به اهمیت این محصول حیاتی در سلامت افراد توجه بیشتری نشان دهیم و گام‌های جدی‌تری برای بهبود وضعیت این صنعت برداریم تا هم تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان از منافع آن بهره‌مند شوند.
انتهای پیام
