رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با بیان اینکه کشورهای اروپایی در استفاده از سیستم‌های سرمایشی قواعد سختگیرانه‌ای وضع کرده و بر اجرای آن نظارت دقیق دارند، گفت: در ایران نه تنها قواعد خاصی وجود ندارد، بلکه برخی فروشگاه‌های بزرگ با فروش کولرهای گازی بی کیفیت، استفاده از کولرگازی در مناطقی که حتی نیازی به این نوع کولرها نیست را ترویج و ناترازی انرژی را تشدید می‌کنند.
سیدطه‌حسین مدنی در گفت‌و گو با خبرآنی، با اشاره به ناترازی انرژی در کشور گفت: ناترازی در تولید و مصرف برق طی ماه‌های اخیر به صورت قطعی‌های چند ساعته در سراسر کشور بروز کرده و این ناترازی در پیک مصرف امسال احتمالاً به ۲۴ هزارمگاوات برسد.
مدنی افزود: دولت در این مدت سعی کرده با پیگیری سیاست‌های سریع تولید مانند سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیارد دلاری و برنامه‌ریزی برای تولید ۳۰ هزارمگاوات برق خورشیدی طی سه سال آینده، ناترازی را رفع کند اما ممکن است این اقدامات با لحاظ نکردن برخی روندها مانند تبلیغ غیرمستقیم و ترویج استفاده از کولرهای گازی غیراستاندارد و پرمصرف، به نتیجه مطلوب نرسد و ناترازی همچنان با فاصله زیاد ادامه پیدا کند.
وی در این خصوص توضیح داد: اگرچه از سال گذشته با مصوبه شورای عالی انرژی، تبلیغ کولرگازی برای جلوگیری از ترویج این وسایل پرمصرف در اقلیم‌هایی که نیازی به آن وجود ندارد ممنوع شده است؛ اما برخی فروشگاه‌های بزرگ لوازم خانگی به طور غیرمستقیم در حال تبلیغ و ترویج کولرهای گازی به خصوص در تهران هستند.
عرضه برندهای گمنام و پرمصرف کولر گازی
مدنی خاطرنشان کرد: نکته اول اینکه در بسیاری از مناطق تهران نیازی به استفاده از کولرگازی نیست و به نوعی کولرگازی با اقلیم پایتخت سازگاری ندارد اما برخی از فروشگاه‌های بزرگ با ایجاد شرایط اقساطی برای عرضه برندهای گمنام و بی کیفیت کولر گازی، مشتریان خود را به سمت خرید کولرگازی‌هایی با مصرف بسیار بالا سوق می‌دهند.
وی ادامه داد: پیش از بررسی جزئیات این مسأله بد نیست تجربه کشورهای اروپایی و قواعد و دستورالعمل‌های این کشورها در استفاده از کولرهای گازی را مرور کنیم. طبق گزارش موسسه منابع جهان (World Resources Institute) در اروپا اسپانیا، ایتالیا و یونان و بخش‌هایی از فرانسه با تغییرات شدید دمایی در فصول گرم مواجه می‌شوند.
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند افزود: یورونیوز هم درباره این موضوع گزارش داده بود که استفاده از کولرگازی تا سال ۲۰۲۲ در اروپا رواج زیادی نداشت و فقط ۱۹ درصد منازل و کسب و کارها به کولرگازی مجهز بودند. موسسه منابع جهان در گزارشی اعلام کرده بود که تا سال ۲۰۱۲ فروش کولرگازی در کشوری مثل ایتالیا کمتر از یک میلیون دستگاه در سال بود اما این رقم در سال ۲۰۲۲ این تعداد به دو میلیون دستگاه رسید.
قواعد سختگیرانه کشورهای اروپایی برای مصرف برق
وی خاطرنشان کرد: افزایش استفاده از کولرگازی، دولت‌های این کشورها را بر آن داشت تا قواعد سختگیرانه‌ای برای جلوگیری از افزایش ناگهانی مصرف انرژی تدوین کنند. بلومبرگ در این خصوص گزارش داده بود که اسپانیا با تعیین حداقل دمای ۲۷ درجه در تابستان و حداکثر دمای ۱۹ درجه در زمستان برای ساختمان‌های عمومی، جریمه‌های نقدی سنگینی برای تخلف از این دستورالعمل در نظر گرفت. ایتالیا هم با لحاظ کردن حداقل دمای ۲۵ درجه در اماکن تجاری و ۲۷ درجه در ادارات برای فصل گرم، ساختمان‌هایی که این محدودیت دمایی را رعایت نکنند بین ۵۰۰ تا ۳۰۰۰ یورو جریمه می‌کند.
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند تصریح کرد: آلمان هم اگر پنجره ساختمان‌های اداری، تجاری، دولتی، فروشگاه‌ها و... هنگام استفاده از سیستم‌های تهویه گرمایشی و سرمایشی باز باشد؛ آنها را با جریمه‌های سنگین مجازات می‌کند. این کشور همچنین قانونی را تصویب کرده که طبق آن ساختمان‌ها باید ۶۵ درصد از انرژی مورد نیاز برای سیستم گرمایشی خود را با سیستم‌های تجدیدپذیر تأمین کنند.
فروش کولرهای بی کیفیت در اروپا ممنوع است
وی افزود: طبق مقررات اکودیزاین (Ecodesign)فروش کولرهایی که استانداردهای حداقل بهره‌وری را ندارند در اروپا کاملاً ممنوع است. آلمان در این خصوص بسیار سختگیرانه عمل کرده است.
مدنی گفت: این کشورها پس از بحران انرژی سال ۲۰۲۲ در اروپا، این دستورالعمل‌ها را سخت‌تر کردند. مثلاً اسپانیا برای کاهش مصرف گاز، حداقل دمای فصل گرم را هفت تا هشت درصد افزایش و حداکثر دمای فصل سرد را همین مقدار کاهش داد. ایتالیا هم با اجرای برنامه‌ای تحت عنوان «عملیات ترموستات» (Operation Thermostat) و سخت‌ترکردن قواعد مصرف انرژی، سعی کرد حدود ۵.۳ میلیارد مترمکعب مصرف گاز را کاهش دهد. طبق گزارش یورونیوز این اقدامات در ایتالیا حتی با اعتراض صاحبان کسب و کار و مردم مواجه شد اما دولت از تصمیم خود کوتاه نیامد. آلمان هم قانون صرفه‌جویی انرژی را در همین برهه تصویب کرد و با نظارت دقیق این قانون را اعمال می‌کند.
مدنی اظهار کرد: بلژیک به دلیل مواجه بودن با تغییرات دمایی کمتر، قواعد تدوین شده در اسپانیا، ایتالیا و آلمان را عمدتاً به صورت توصیه‌ای گوشزد می‌کند اما دائماً در حال تکرار آن است تا در صورت بروز شرایط اضطراری، مردم از آمادگی لازم برای اعمال محدودیت برخوردار باشند.
استفاده از برخی کولرهای گازی تا سال ۲۰۲۷ در اروپا کاملاً ممنوع می‌شود
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این قواعد درونی، اتحادیه اروپا به طور کلی قصد دارد تا سال ۲۰۲۷ واردات سیستم‌های خنک کننده مبتنی بر گازهای F یا هیدروفلوئوروکربن‌ها (HFCs)را به دلیل راندمان پایین نسبت به گازهای جدید و آسیب زدن به لایه ازن، در سراسر اروپا کاملاً ممنوع کند و از اکنون در حال کاهش شدید استفاده از این گازها هستند.
مدنی با بیان اینکه در اکثر کشورهای اروپایی به دلیل رطوبت بالا استفاده از کولرگازی و در برخی مناطق هم کولر آبی یا چیلرهای جذبی رواج دارد، گفت: برخی کشورهای اروپایی علاوه بر تمام محدودیت‌هایی که به آن اشاره شد؛ محدودیت‌های دیگری را هم برای استفاده از دستگاه‌های تهویه وضع کرده‌اند. اسپانیا در این زمینه با اعمال مالیات بر استفاده از کولرهای گازی مبتنی بر گازهای F و با گرید انرژی پایین، عملاً مصرف کننده را از خرید این نوع کولرها منصرف می‌کند.
وی افزود: همچنین روزنامه SUR گزارش داده بود که اسپانیا از سپتامبر ۲۰۲۲ مالیات گازهای گلخانه‌ای در تولید، واردات و نصب سیستم‌های سرمایشی را ۱۰ درصد افزایش داده است.
مدنی خاطرنشان کرد: در یونان خرید سیستم‌های سرمایشی با برچسب انرژی C و پایین‌تر، ۲۴ درصد مالیات بر ارزش افزوده بیشتر و در پرتغال خرید سیستم سرمایشی با گرید F و G، ۱۵ درصد مالیات بیشتر به دنبال دارد. طبق مقررات اکودیزاین (Ecodesign)، برچسب انرژی باید به طور کاملاً دقیق تعیین شود و در صورت تخلف و نصب برچسب خلاف واقع، جریمه‌های بسیار سنگینی اعمال خواهد شد. این برچسب باید به طور واضح و در معرض دید بر روی کولر نصب شود.
وی ادامه داد: در مصارف خانگی برق هم اسپانیا تعرفه پلکانی وضع کرده و به ازای هر کیلووات ساعت مصرف بالاتر از حد مجاز، ۱۵ سنت یورو جریمه در نظر می‌گیرد. در آلمان اگر مصرف مشترک ۱.۵ برابر میانگین مصرف منطقه شود؛ پس از اخطار، مشترک ملزم به انجام ممیزی انرژی با حضور ناظر می‌شود. در سوئد هم یارانه‌های دولتی در صورت مصرف بالاتر از متوسط، به تدریج کاهش می‌یابد و حذف می‌شود.
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند در ادامه تصریح کرد: در اتحادیه اروپا از سال ۲۰۲۳ عرضه و فروش کولرهایی که نسبت بازده انرژی کمتر از ۲.۹ داشته باشند به طور کلی عرضه و فروش ممنوع است. همچنین طبق مقررات گازهای F (F-Gas Regulation)، از ژانویه ۲۰۲۵ کولرهای گازی کوچک که دارای این گازها با پتانسیل گرمایش جهانی(GWP) بالای ۷۵۰ هستند ممنوع شد. از ژانویه ۲۰۲۷ کولرهای مبتنی بر گازهای F تا ظرفیت ۱۲ کیلووات که پتانسیل گرمایش جهانی بالای ۱۵۰ دارند مگر در موارد ضروری ایمنی و خاص کمیسیون اروپا ممنوع می‌شود.
تهران به کولر گازی ۳۰ هزار نیاز دارد؟
وی در ادامه گفت: تجربه این کشورها برای کشور ما که در معرض ناترازی شدیدی قرار دارد به خصوص در بخش مصرف سیستم‌های سرمایشی می‌تواند بسیار آموزنده باشد. به خصوص اینکه وقتی در بسیاری از مناطق کشور به خصوص تهران، نیازی به استفاده از کولرگازی وجود ندارد؛ چرا باید این نیاز تعریف و مردم به سمت آن سوق داده شوند. مثلاً استفاده از کولر گازی ۳۰ هزار BTU در تهران چه توجیهی دارد؟
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند تصریح کرد: متأسفانه این موضوع با عرضه کولرهای گازی با بهره‌وری پایین و مصرف انرژی بالا توسط برخی فروشگاه‌های بزرگ لوازم خانگی تشدید شده است. همانطور که گفته شد برخی از این فروشگاه‌ها با ایجاد شرایط اقساطی برای این کولرهای بی کیفیت، مردم را به سمت خرید آن سوق می‌دهند. گرید انرژی این کولرها در شرایط آزمایشگاهی و ایده‌آل تعیین شده و به دلیل ضعف طراحی و تولید نامناسب، به مرور زمان افت شدید داشته و راندمان بسیار پایین‌تری نسبت به برچسب اعلام شده خواهد داشت.
فشار تبلیغاتی و عرضه کولرهای بی کیفیت
وی خاطرنشان کرد: این اقدام در وهله اول با تبلیغات بسیار گسترده و فراهم کردن شرایط، یک نیاز فاقد توجیه را ایجاد کرده و در مرحله بعد با عرضه اجناس بی کیفیت و برندهای گمنام با مصرف برق بالا، به تشدید ناترازی دامن زده است. موضوعی که کاملاً بر خلاف تجربه کشورهای جهان است.
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند در پایان گفت: بسیاری از چالش‌های کنونی ما قبلاً در دنیا تجربه و راه حل آن هم طراحی و اجرا شده است. بنابراین مهم است که ما از این تجربیات استفاده و تصمیمات خود را با آن بسنجیم. نهادهای پژوهشی می‌توانند در این زمینه به صورت فعالانه و به عنوان عقل منفصل، با پیش‌بینی و شناسایی چالش‌ها و استفاده از مرور ادبیات و مطالعات تطبیقی به دولت کمک کنند.
انتهای پیام
