صنعت نانو در ایران با سرعتی چشمگیر در حال رشد است، اما همه حوزه‌ها سهم یکسانی از این رشد ندارند. حوزه عمران و ساختمان با ۱۱۴ شرکت فعال توانسته است ۱۰۰ هزار میلیارد ریال فروش داشته باشد و بعد از آن حوزه خدمات اگرچه با ۶۱ شرکت فعال دومین حوزه از نظر تعداد شرکت‌هاست، اما حجم فروش و صادرات آن بسیار ناچیز است.
به گزارش خبرآنی، در حالی که در حوزه فناوری نانو بخش عمران و ساختمان با ۱۱۴ شرکت فعال و بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد ریال فروش در صدر ایستاده، برخی حوزه‌ها هنوز در آغاز مسیر توسعه‌اند. نمودار زیر تحلیلی از داده‌های فروش، صادرات و تعداد شرکت‌ها در پایان سال ۱۴۰۲ را ارائه می‌دهد.
حجم فروش، صادرات و تعداد شرکت‌ها در حوزه‌های صنعتی
طبق نمودار بالا حوزه عمران و ساختمان با ۱۱۴ شرکت فعال بزرگترین بخش از نظر تعداد شرکت‌های فعال در صنعت نانو در ایران است. این تراکم بالا باعث شده تا حجم فروش در این بخش به بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد ریال برسد. همچنین، این حوزه بیشترین میزان صادرات را نیز دارد که نشان‌دهنده مزیت رقابتی این بخش در بازارهای بین‌المللی است.
حوزه خدمات اگرچه با ۶۱ شرکت فعال دومین حوزه از نظر تعداد شرکت‌هاست، اما حجم فروش و صادرات آن بسیار ناچیز است و نشان می‌دهد که کسب‌وکارهای فعال در بخش خدمات نانو هنوز به بلوغ لازم برای ایجاد ارزش افزوده قابل توجه نرسیده‌اند. بسیاری از این شرکت‌ها در حوزه‌هایی مانند مشاوره، آموزش و توسعه فناوری فعالیت می‌کنند که به صورت مستقیم به فروش محصول منجر نمی‌شود.
حوزه نساجی و پوشاک با ۴۴ شرکت فعال، یکی از صنایع پرشرکت در عرصه نانو است. استفاده از نانوپوشش‌های ضدآب، ضدلک، ضدباکتری و تنظیم‌کننده دما در تولید پارچه‌های نوین، باعث شده تا محصولات این حوزه مورد توجه قرار گیرند. صادرات در این بخش نیز قابل قبول است، هرچند هنوز ظرفیت‌های زیادی برای توسعه وجود دارد.
حوزه دارو، بهداشت و سلامت با ۳۲ شرکت فعال، از نظر تعداد شرکت‌ها جایگاه بالایی دارد و توانسته حجم فروش و صادرات قابل توجهی را نیز ثبت کند. محصولات این حوزه شامل نانوداروها، پوشش‌های آنتی‌باکتریال، بسته‌بندی‌های هوشمند و سیستم‌های دارورسانی پیشرفته می‌شود.
صنعت خودرو و حمل‌ونقل با ۳۱ شرکت فعال، یکی از بازیگران اصلی بازار داخلی نانو در ایران محسوب می‌شود. اگرچه حجم فروش این بخش بسیار بالاست، اما میزان صادرات آن اندک است. دلیل اصلی این موضوع می‌تواند عدم رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای خارجی به علت کیفیت یا استانداردهای بین‌المللی باشد.
در بخش تجهیزات ۲۹ شرکت و ملزومات صنعتی ۱۳ شرکت فعال هستند و از بخش‌های مهم زنجیره تامین صنایع به شمار می‌رود. اگرچه سهم آنها از صادرات متوسط است، اما نقش مهمی در پشتیبانی از صنایع اصلی مانند نفت، پتروشیمی و خودرو ایفا می‌کنند.
در حوزه کالای خانگی با وجود ۲۷ شرکت فعال، شاهد جایگاهی متوسط از نظر حجم فروش و صادرات هستیم. موقعیت این حوزه در نمودار نشان می‌دهد که گرچه شرکت‌های متعددی در آن حضور دارند، اما سهم آن از بازار داخلی و خارجی در حد متوسط باقی مانده است. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده بازار رقابتی داخلی، تمرکز شرکت‌ها بر تولیدات محدود یا عدم تنوع در محصولات نانویی باشد.
بخش کشاورزی، دامپروری و صنایع غذایی با ۲۴ شرکت فعال بیشتر در زمینه بسته‌بندی‌های هوشمند و نانوفیلترها برای تصفیه آب و آفت‌کش‌های نانویی فعالیت دارد. با اینکه حجم فروش نسبتاً پایین است، اما با توجه به نیاز روزافزون جامعه به تولید پایدار مواد غذایی و حفاظت از محیط زیست، پتانسیل بالایی برای رشد در آینده دارد.
به نقل از ستاد نانو، تحلیل داده‌های مربوط به فروش، صادرات و تعداد شرکت‌های فعال در حوزه‌های مختلف صنعتی نانو در ایران نشان می‌دهد که صنعت نانو در کشور روندی رو به رشد دارد. در حالی که حوزه‌هایی مانند عمران، مواد شیمیایی، دارو و نفت از نظر اقتصادی در جایگاه بالاتری قرار دارند، حوزه‌هایی نظیر خدمات، کشاورزی و انرژی هنوز نیازمند توجه بیشتر و حمایت‌های هدفمند هستند. افزایش صادرات، ارتقاء کیفیت محصولات و توجه به نیاز بازارهای جهانی می‌تواند به توسعه پایدار این صنعت کمک کند.
اتخاذ سیاست‌هایی چون حمایت هدفمند دولت از حوزه‌های نوظهور مانند اپتیک، محیط زیست و انرژی، توسعه بازارهای صادراتی برای بخش‌هایی با ظرفیت بالا مانند دارو و پتروشیمی، ایجاد خوشه‌های فناوری برای افزایش هم‌افزایی بین شرکت‌ها، سرمایه‌گذاری در آموزش نیروی انسانی متخصص در فناوری‌های پیشرو می‌تواند به افزایش حجم فروش داخلی کمک کند و در بهبود میزان صادرات به کشورهای دیگر تاثیر بسزایی داشته باشد.
انتهای پیام
