خبرها حاکی از آن است که دولت آمریکا به دنبال کاهش حضور نظامی خود در سوریه است و تصمیم دارد با حداقل نیروهای نظامی، به نفوذ سیاسی خود در سوریه ادامه دهد.
به گزارش خبرآنی، همزمان با فروپاشی نظام سابق در ماه دسامبر در سوریه و نزدیک شدن گروه‌ها به دمشق، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا که هنوز رسما پست ریاست جمهوری را برعهده نگرفته بود، در واکنش به تحولات ۷ دسامبر سوریه در شبکه اجتماعی «تروث سوشال» نوشت: «سوریه در هرج و مرج است، دوست ما نیست و نبرد نبرد ما نیست، پس آن را به حال خود رها کنید و مداخله نکنید». این اظهارات ترامپ در آن زمان گمانه‌زنی‌هایی را برانگیخت که آیا نظامیان آمریکایی را از سوریه خارج خواهد کرد یا حضور نظامی آمریکا را در سوریه همانند تصمیمش در سال ۲۰۱۸ کاهش خواهد داد.
اما نشانه‌ها در دوره اخیر حاکی از آن است که این اقدام به تأخیر نخواهد افتاد، به طوری که روزنامه «نیویورک تایمز» به نقل از مقامات آمریکایی نوشت واشنگتن، خروج صدها نظامی خود را از شمال شرق سوریه شروع کرده و ارتش آمریکا سه پایگاه عملیاتی خود از مجموع هشت پایگاه را بسته است و شمار نیروهای این کشور در سوریه به حدود ۱۴۰۰ نظامی کاهش یافته است. به گفته این منابع، فرماندهان ارتش آمریکا توصیه کردند که حداقل ۵۰۰ سرباز در سوریه بماند تا ابعاد این خروج مشخص نباشد. این در حالی است که این سؤال مطرح است که آیا این خروج کامل خواهد بود یا صرفاً کاهش و تجدید آرایش آنها در منطقه است.
در همین زمینه، منابع محلی به سایت خبری «العربی الجدید» گفتند نیروهای آمریکایی در حال تخلیه ۲ پایگاه «کونیکو» و «العمر» واقع در حومه شرقی استان دیرالزورهستند. پایگاه العمر، بزرگترین پایگاه نظامی نیروهای آمریکایی در سوریه محسوب می‌شود و نیز یکی از بزرگترین میادین نفتی سوریه در گذشته بوده است. به گفته مقامات آمریکایی، پس از ۶۰ روز، فرماندهان امکان انجام کاهش‌های بیشتر را ارزیابی خواهند کرد. آنها گفتند نیروهای آمریکایی با وجود کاهش، به حمایت از نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) در «مبارزه با تروریسم و اداره تعدادی از اردوگاه‌های بازداشت عناصر داعش» ادامه خواهند داد.
حضور نظامی آمریکا در سوریه
نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۱۵، بر اساس اختیارات استفاده از نیروی نظامی در سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ وارد سوریه شدند. این اختیارات در آن زمان برای مبارزه با تشکیلات القاعده در افغانستان و حمله به عراق به منظور سرنگونی نظام صدام حسین، صادر شده بودند. «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا، بر این باور بود که می‌تواند از این اختیارات برای مبارزه با داعش نیز استفاده کند، به ویژه که فعالیت داعش و سیطره آن در سال ۲۰۱۴ بر مناطق وسیعی در عراق و سوریه گسترش یافته بود و این گروه تروریستی مسئولیت حملات نظامی در اروپا در سال ۲۰۱۵ را برعهده می‌گرفت. در نتیجه، ایالات متحده و متحدانش هزاران حمله هوایی علیه مواضع این گروه در سوریه انجام دادند و از عملیات نیروهای قسد علیه آن حمایت کردند.
در سال ۲۰۱۸، ترامپ در دوره نخست ریاست جمهوری خود، تصمیم به خروج نیروهای آمریکایی از سوریه گرفت و در واقع دستور خروج بخش اعظم حضور نظامی آمریکا در سوریه را صادر کرد و تنها حدود ۴۰۰ سرباز را در این کشور نگهداشت. اما، بر اساس توصیه‌های متحدان منطقه‌ای، فرماندهان میدانی و وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون)، این تعداد بعداً افزایش یافت و طبق داده‌های موسسه تحقیقات کنگره، در تابستان سال ۲۰۲۴ به حدود ۹۰۰ سرباز با بودجه‌ای بالغ بر ۱۵۶ میلیون دلار رسید؛ پیش از آنکه پنتاگون فاش کند که حضور نظامی آمریکا در سوریه در پایان سال گذشته، در نتیجه تنش‌هایی که پس از عملیات نظامی «طوفان الاقصی» مقاومت فلسطین علیه رژیم صهیونیستی بر منطقه حاکم شد، به ۲۰۰۰ سرباز آمریکایی افزایش یافته است.
برآوردهای متقاطع، از جمله مطالعه‌ای از مرکز «جسور» نشان می‌دهد که ارتش آمریکا دارای ۱۷ پایگاه و ۱۵ نقطه نظامی است که در استان‌های الحسکه، دیرالزور، رقه و حومه شرقی دمشق مستقر هستند.
نقاط حضور نظامی آمریکا در سوریه از جمله نقاط موقت و ایست‌های بازرسی و پایگاه‌ها و نقاط ثابت همواره شاهد تغییراتی است. بیشتر این نقاط در منطقه شمال شرقی سوریه پراکنده شده‌اند، به طوری که ۱۷ نقطه در استان الحسکه، ۹ نقطه در استان دیرالزور و ۳ نقطه در رقه واقع شده‌اند. در حالی که استان‌های حمص، حلب و حومه دمشق هر کدام دارای یک نقطه هستند. از جمله برجسته‌ترین این پایگاه‌ها می‌توان به پایگاه عین‌العرب (کوبانی) در حومه شمالی حلب، پایگاه تل ابیض در مرز سوریه با ترکیه، رمیلان در شرق قامشلی، تل بیدر در شمال استان الحسکه، الشدادی در نزدیکی شهر الشدادی و عین عیسی در شمال سوریه اشاره کرد.
علاوه بر سربازان آمریکایی، نیروهای بریتانیایی و فرانسوی (در چارچوب ائتلاف بین‌المللی) در این پایگاه‌ها مستقر هستند و بقیه کشورهای ائتلاف نیز حضور نمادینی دارند. به عنوان مثال، دانمارک در ۲۲ آوریل ۲۰۲۳، خروج نیروهای خود از سوریه را اعلام کرد. این پایگاه‌ها به تمام وسایل جنگی، از جمله سامانه‌های جنگ الکترونیکی، مجهز هستند.
موسسه تحقیقات کنگره، اهداف حضور نظامی آمریکا در سوریه را اینگونه خلاصه کرده است: جلوگیری از ظهور مجدد داعش، مقابله با خطرات ناشی از هسته‌های باقیمانده آن، مبارزه با تشکیلات القاعده و گروه‌های مرتبط با آن در سوریه و عراق، آموزش و توسعه تخصص متحدان محلی خود، یعنی «قسد» و «ارتش آزاد سوریه» (گروهی که توسط آمریکا آموزش داده شده) و حمایت نظامی و مالی از آنها برای مقابله با هرگونه تهدید از جانب داعش و شبه‌نظامیان نیابتی که در منطقه مستقر شده‌اند. در واقع، یکی از ماموریت‌های اعلام‌نشده این حضور نظامی آمریکا در سوریه، جلوگیری از کنترل نظام «بشار اسد» رئیس جمهور مستعفی سوریه و متحدانش بر مناطق تحت کنترل قسد است که بیشتر مواضع نظامی نیروهای ائتلاف و ثروت‌های نفتی سوریه در آن مستقر هستند. این هدف همچنان با دولت جدید در دمشق پابرجاست و در انتظار دستیابی به توافقات نهایی بین این دولت و رهبری قسد است، زیرا واشنگتن از این رویکرد حمایت می‌کند.
در همین زمینه، «محمد جزار» پژوهشگر سیاسی گفت نفوذ ایالات متحده در سوریه، و به طور کلی منطقه و جهان، به مسئله حضور نظامی آمریکا در سوریه یا سایر کشورها، یا به چند صد سرباز روی زمین مرتبط نیست. او معتقد است که واشنگتن چه نیروهایی در سوریه داشته باشد یا خیر، قادر است به همان میزان در روند امور داخل سوریه تأثیرگذار باشد.
نفوذ ایالات متحده در سوریه و به طور کلی منطقه و جهان، به مسئلهٔ حضور نظامی آمریکا در سوریه یا سایر کشورها، یا به چند صد سرباز روی زمین مرتبط نیست. او معتقد است که واشنگتن قادر است به همان میزان در روند امور داخل سوریه تأثیرگذار باشد، چه نیروهایی در این کشور داشته باشد یا خیر.
روزنامهٔ واشنگتن پست، روز پنجشنبهٔ گذشته، به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت یک مقام در دولت ترامپ (که او را دارای رتبه متوسط توصیف کرد)، اواسط ماه مارس در بروکسل، فهرستی از هشت گام برای «اعتمادسازی» را به «اسعد الشیبانی» وزیر خارجه دولت موقت سوریه تحویل داده است تا ایالات متحده برای رفع تحریم‌های جزئی علیه سوریه اقدام کند. این روزنامه نوشت به فهرست مذکور دست یافته است که شامل «اجازه دادن به ارتش آمریکا برای انجام عملیات ضد تروریسم در خاک سوریه علیه هر طرف یا شخصی که واشنگتن او را برای امنیت ملی آمریکا خطرناک می‌داند» و همچنین شامل «صدور اعلامیه رسمی توسط دولت سوریه مبنی بر ممنوعیت همه شبه‌نظامیان فلسطینی و فعالیت‌های سیاسی آنها در خاک سوریه و اخراج اعضای این گروه‌ها برای کاهش نگرانی‌های اسرائیل» است. ایالات متحده همچنین خواستار اعلامیه رسمی سوریه مبنی بر حمایت از عملیات ائتلاف بین‌المللی ضد داعش در سوریه است.
نفوذ بدون نیرو
«باربارا لیو» معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خاورنزدیک در دوره ریاست جمهوری «جو بایدن» رئیس جمهور سابق آمریکا ۲۰ دسامبر، یعنی پس از به روی کار آمدن «احمد الشرع» سرکرده هیات تحریرالشام معروف به «ابومحمد الجولانی» که خود را رئیس جمهور دولت موقت سوریه خوانده است، در رأس یک هیات دیپلماتیک وارد سوریه شد و با هیات الجولانی دیدار کرد. این اولین تماس رسمی بین آمریکا و رهبری تحریرالشام بود. گزارش‌های غربی نیز در ماه میلادی گذشته درز پیدا کرد، مبنی بر اینکه دیداری میان دولت سوریه و مقامات آمریکایی ۱۸ مارس در حاشیه کنفرانس حامیان مالی در بروکسل برگزار شد و «ناتاشا فرانچسکی» دستیار معاون وزیر خارجه آمریکا در امور بلاد شام با الشیبانی دیدار کرده و لیستی از شروط آمریکا را از جمله پایبندی دمشق به دور کردن نظامیان خارجی از مناصب عالی دولتی تحویل داد.
جزار توضیح داد، حتی در سطح نظامی، مداخلات آمریکا غالبا از طریق نیروی هوایی انجام می‌شود، نه نیروی زمینی که تقریبا در هیچ نبردی علیه هیچ طرفی وارد نشده‌اند و حملات هوایی، عنصری فعال در مداخلات آمریکا در سوریه و سراسر منطقه است. آمریکا پایگاه‌های هوایی زیادی در منطقه از جمله در عراق و سوریه دارد. علاوه بر آن، نیروهای آمریکایی در اراضی اشغالی حضور دارند و رژیم صهیونیستی متحد اصلی آمریکا محسوب می‌شود. بنابراین، عملا، آمریکا نیازی به حضور نیروهای زمینی ندارد.
وی معتقد است آنچه آمریکا را برای کاهش حضور نظامی خود در سوریه یا خروج از این کشور ترغیب می‌کند، پیشرفتی است که در زمینه توافق میان دولت الجولانی و فرماندهی قسد تحت حمایت و تشویق آمریکا حاصل شده است. این بدین معناست که به نظر جزار، به تدریح نگرانی‌های قسد از خروج آمریکا برطرف خواهد شد، زیرا ترکیه نیز به نوعی در این توافقات شرکت دارد.
جزار خاطرنشان کرد تنها طرفی که تلاش می‌کند این روند را مختل کند، رژیم صهیونیستی است. آن هم به دلایلی که به منافع هیچ طرف داخلی در سوریه مربوط نمی‌شود، بلکه به طرح‌های شوم این رژیم در قبال سوریه مربوط می‌شود. او توضیح داد رژیم صهیونیستی به حضور نظامی آمریکا در سوریه به عنوان یک نیروی بازدارنده نگاه می‌کند که دولت دمشق را از تکمیل تسلط خود بر سرزمین‌های سوریه، به ویژه در شرق کشور، جایی که ثروت‌های نفتی و گازی وجود دارد، باز می‌دارد، که این امر، علاوه بر محروم کردن دولت دمشق از منابع نفتی و مالی، که به معنای تضعیف و بی‌منابع نگه داشتن دولت است، سوریه را در حالت تقسیم و جنگ داخلی نگه می‌دارد.
او اشاره کرد که در این بخش، هیچ توافقی بین دیدگاه‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی وجود ندارد، زیرا واشنگتن از ترس اینکه هرج و مرج و وخامت اوضاع سوریه به بازگشت ایران و حزب‌الله به سوریه کمک کند و اوضاع به روال سابق بازگردد، با تشویق سایر متحدان خود مانند ترکیه، عربستان و قطر، می‌خواهد این کشور از ثبات نسبی برخوردار شود.
در همین راستا، وب‌سایت صهیونیستی «وای‌نت» روز چهارشنبه نوشت آمریکا به تل‌آویو اطلاع داده است که به زودی نیروهای خود را از سوریه خارج می‌کند، در حالی که رژیم صهیونیستی تلاش می‌کند مانع از انجام این اقدام شود اما اخیرا متوجه شده است که تلاش‌هایش بی‌نتیجه بوده است، با این حال سرویس امنیتی رژیم صهیوینستی به واشنگتن برای منع اجرای این تصمیم فشار می‌آورد.
«عبدالوهاب خلیل» عضو شورای عمومی در شورای سوریه دموکراتیک (مسد) نیز معتقد است که این اقدام آمریکا با تعهدات ترامپ مبنی بر کاهش نیروهای کشورش در منطقه و جهان و توقف جنگ‌ها مطابقت دارد. وی گفت که کاهش نیروهای آمریکایی ناشی از پیشرفت توافق آتش‌بس بین ترکیه و قسد از یک سو و نتیجه پیشرفت در تفاهمات بین ایران و ایالات متحده از سوی دیگر است.
خلیل معتقد است این توافق در صورت عدم پیشرفت مذاکرات بین ترکیه و قسد عواقب منفی خواهد داشت، که ممکن است علاوه بر احیای مجدد داعش در منطقه، منطقه را با جنگ‌های جدید تهدید کند. وی افزود این اقدام پیامی به دولت دمشق است مبنی بر اینکه ایالات متحده با آن مطابق با آنچه در واقعیت انجام می‌دهد، رفتار می‌کند. همچنین پیامی اطمینان‌بخش از سوی ایالات متحده به ترکیه است و می‌توان آن را به عنوان یک اهرم فشار بر قسد برای پیشبرد توافقات توصیف کرد.
انتهای پیام
