گروه دانشگاه پایگاه خبری خبرآنی- زینب امیدی:در عصری که نوآوری و خلاقیت به منزله سوخت محرکه اقتصاد جهانی عمل می‌کنند، دانشگاه‌ها نقشی فراتر از صرفاً مراکز آموزش و پژوهش ایفا می‌کنند. آنها تبدیل به اکوسیستم‌های پویا و بسترهایی برای رشد و شکوفایی ایده‌های کارآفرینانه شده‌اند. دیگر زمان آن فرا رسیده که دانشگاه‌ها را نه فقط به عنوان تولیدکنندگان دانش، بلکه به عنوان پرورش‌دهندگان کارآفرینان و موتورهای محرک نوآوری بنگریم. این گزارش به بررسی نقش چندوجهی دانشگاه‌ها در توسعه کارآفرینی می‌پردازد؛ از تجهیز دانشجویان به مهارت‌های کسب‌وکار و فراهم‌سازی منابع لازم برای تبدیل ایده‌ها به واقعیت، تا ایجاد شبکه‌های حمایتی و تسهیل دسترسی به سرمایه و منتورینگ.
برنامه‌ها و ابتکارات دانشگاه‌ها/ کارآفرینی نه صرفاً روی کاغذ
بسیاری از دانشگاه‌ها در ایران، از جمله دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف، و دانشگاه علم و صنعت، درسال‌های اخیر مراکز کارآفرینی راه‌اندازی کرده‌اند. این مراکز یک محیط حمایتی برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان فراهم می‌کنند تا ایده‌های خود را توسعه دهند. طبق آمارهای 1402، حدود 70 درصد از دانشگاه‌های بزرگ کشور دارای مراکز کارآفرینی هستند. این مراکز در سال‌های اخیر به‌طور میانگین از 500 دانشجوی کارآفرین در هر حوزه حمایت کرده‌اند.
دوره‌های آموزشی کارآفرینی
همچنین دانشگاه‌ها دوره‌های آموزشی متنوعی را ارائه می‌دهند که می‌تواند به دانشجویان در زمینه کارآفرینی کمک کند. در سال تحصیلی 1402-1403، بیش از 2000 دانشجو در دوره‌های کارآفرینی ثبت‌نام کردند. این دوره‌ها شامل مباحثی چون برنامه‌ریزی کسب‌وکار، مدیریت مالی، بازاریابی دیجیتال، و نوآوری است. همچنین، برخی از دانشگاه‌ها برنامه‌های خاصی برای ترویج تفکر خلاق و حل مسئله در دانشجویان طراحی کرده‌اند.
مهدی مقیمی مدیر همکاری‌های علمی و صنعتی دانشگاه علم و صنعت در خصوص این موضوع به خبرآنی گفت: یکی از مهم‌ترین دستاوردها، ایجاد بسترهایی برای تبادل تجربیات و همکاری‌های صنعتی است. برای مثال، ما یک آزمایشگاه مرجع در دانشگاه راه‌اندازی کردیم که دستگاه‌های بسیار پیشرفته‌ای برای تست‌های حساس و مهم دارد. یکی از اهداف ما در ارتباط دانشگاه و صنعت نیز ارائه خدمات آزمایشگاهی متناسب است. همچنین یکسری شرکت‌های دانش بنیان داریم که در مرکز رشد و پارک ما فعال هستند و طی سالیان اخیر رشد چشم گیری داشتند و به خصوص طی دو سال اخیر با فعال شدن مجور پارک علم و فناوری دانشگاه از ظرفیت‌های بیشتری در حوزه صنایع بزرگ کشور استفاده کرده‌ایم. همچنین بحث اعتبارات مالیاتی نیز در این مسیر بسیار کمک کننده بوده است، ماده 13 قانون جهش تولید یک پتانسیل بسیار خوب برای ارتباط صنعت و دانشگاه از محل اعتبارات مالیاتی ایجاد کرد که سقف استفاده آن در دانشگاه ما در سال 200 میلیارد تومان است.
دوسوم اعضای هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت با صنعت قرارداد دارند
وی ادامه داد: طی یک سال از حدود 450 عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت دو سوم آنها قرارداد با صنعت دارند؛ یعنی همه بدنه دانشگاه فعال هستند. در این میان، حضور دانشگاه‌ها در پارک‌های علم و فناوری و مراکز نوآوری به‌طور رسمی به‌عنوان یک نیاز اساسی مطرح شده است. این مراکز، ضمن ایجاد فضای مناسب برای توسعه محصولات فناورانه، باعث تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه شده‌اند. هدف اصلی این مراکز، برقراری ارتباط مؤثرتر بین صنعت و دانشگاه‌ها است تا نیازهای واقعی بازار و صنعت، به‌طور مستقیم در برنامه‌های آموزشی و تحقیقاتی دانشگاه‌ها وارد شوند.
موفقیت تعاملات صنعتی، جذب فارغ‌التحصیلان در بازار کار است
در نهایت، یکی از مهم‌ترین دلایل موفقیت این تعاملات، جذب بالای فارغ‌التحصیلان است. دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها به‌دلیل آشنایی با فرآیندهای عملی و کارگاهی، توانمندی‌های بالایی در حل مسائل صنعت دارند. این مسئله به‌ویژه در رشته‌هایی همچون مهندسی کامپیوتر مشهود است، جایی که دانشجویان ضمن تحصیل، تجربه‌های عملی زیادی را در صنایع مختلف کسب کرده‌اند.
مسابقات استارتاپی
مسابقات استارتاپی به عنوان یکی از ابزارهای مؤثر برای تشویق کارآفرینی در دانشگاه‌ها مطرح هستند. دانشگاه‌ها سالانه بیش از 50 مسابقه استارتاپی برگزار می‌کنند که در آنها دانشجویان با ارائه ایده‌های خود، فرصتی برای جذب سرمایه و راه‌اندازی کسب‌وکار دارند. این مسابقات معمولاً شامل دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های عملی نیز می‌شوند که به شرکت‌کنندگان کمک می‌کند مهارت‌های لازم را به‌دست آورند.
فضاهای کار اشتراکی
فضاهای کار اشتراکی یکی دیگر از ابتکارات مؤثر در دانشگاه‌ها هستند. آنها به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان این امکان را می‌دهند که در یک محیط پویا و تعاملی به توسعه کسب‌وکار خود بپردازند. طبق آمار، استفاده از این فضاها در سال گذشته 30 درصد افزایش یافته است و به دانشجویان کمک می‌کند تا به راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و از تجربیات هم بهره‌مند شوند.
برنامه‌های منتورینگ
در راستای حمایت از کارآفرینی، دانشگاه‌ها برنامه‌های منتورینگ برگزار می‌کنند که در آن دانشجویان با مربیان و کارآفرینان موفق ملاقات می‌کنند. طبق آمار حدود 40 درصد از دانشجویان شرکت‌کننده در برنامه‌های منتورینگ، پس از فارغ‌التحصیلی کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کرده‌اند. این برنامه‌ها نه تنها شبکه‌سازی را تسهیل می‌کنند، بلکه به دانشجویان در یادگیری تجربیات واقعی کمک می‌کنند.
اساتید نوشتن مقاله را به همکاری با صنعت ترجیح می‌دهند
جواد تقی‌زاده فیروزجایی معاون فناوری و نوآوری دانشگاه خواجه نصیر به خبرآنی می‌گوید: ما باید یک برنامه بلندمدت، حداقل 5 یا 10 ساله، برای ایجاد ارتباط صنعت و دانشگاه داشته باشیم. همزمان، باید آیین‌نامه‌های ارتقای اساتید را اصلاح کنیم. در حال حاضر، وزارت علوم گزینه مقاله را برای ارتقای اساتید آسان‌تر قرار داده است. بنابراین، اساتید ترجیح می‌دهند به جای همکاری با صنعت، به نوشتن مقاله بپردازند. باید مشوق‌هایی برای اساتید در نظر گرفته شود تا به سمت همکاری با صنعت جذب شوند. در همین راستا، معاونت فناوری و نوآوری در وزارت علوم و دانشگاه‌ها تشکیل شده است. هدف از تشکیل این معاونت، ایجاد زیست‌بوم فناوری و نوآوری در دانشگاه‌ها، شکل‌گیری ارتباط بین دانشگاه و صنعت، و حل مسائل جامعه از طریق فناوری است.
ورود 10 دانشجوی رشته مکانیک خواجه‌نصیر به عرصه کار
وی افزود: یکی از برنامه‌های راهبردی معاونت فناوری، آموزش مهارت‌ها و خلاقیت به دانشجویان است تا بتوانند وارد عرصه کار شوند. ما با نیازسنجی از شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع مختلف، دوره‌های آموزشی متناسب با نیازهای بازار کار برگزار می‌کنیم. این دوره‌ها، به دانشجویان کمک می‌کنند تا مهارت‌هایی را کسب کنند که در طول تحصیلات دانشگاهی به آنها آموزش داده نشده است. ما به دنبال تفکیک آموزش‌های مهارتی و فناورانه از آموزش‌های آزاد دانشگاه هستیم. هدف ما، تربیت نیروی انسانی متخصص و ماهر است که بتواند نیازهای صنایع مختلف را برطرف کند. خوشبختانه، با وجود اینکه تعداد این برنامه‌ها در ابتدا کم بود، نتایج خوبی حاصل شده است. به عنوان مثال، حدود 10 نفر از دانشجویان مکانیک ما، وارد عرصه کار شدند. همچنین، ما نمایشگاه‌هایی با حضور شرکت‌های مختلف برگزار می‌کنیم تا دانشجویان بتوانند با فرصت‌های شغلی موجود آشنا شوند و با کارفرمایان ارتباط برقرار کنند.
چالش‌ها
کمبود منابع مالی، بررسی‌ها نشان می‌دهد 60 درصد از دانشجویان کارآفرین، کمبود منابع مالی را به عنوان بزرگترین چالش خود عنوان کرده‌اند. بسیاری از آنان نمی‌توانند حمایت مالی کافی برای عملی کردن ایده‌های خود دریافت کنند.
طبق نظرسنجی‌ها، 75 درصد از دانشجویان به دلیل ترس از شکست و عدم قطعیت کارآفرینی از ورود به این عرصه خودداری می‌کنند. این ترس می‌تواند مانعی بزرگ برای ایده‌های نوآورانه باشد.
همچنین80 درصد از دانشجویان کارآفرین نیاز به آموزش و راهنمایی در زمینه مدیریت کسب‌وکار دارند. فقدان تجربه می‌تواند باعث عدم اعتماد به نفس در شروع یک کسب‌وکار باشد. در این بین برخی از قوانین و مقررات نیز می‌توانند بر فرآیند راه‌اندازی کسب‌وکار تأثیر منفی بگذارند و کارآفرینان را از پیشرفت باز دارند.
فرصت‌ها
دانشگاه‌ها هر ساله بیش از 500 هزار فارغ‌التحصیل وارد بازار کار می‌کنند که توانایی‌های بالقوه بالایی دارند. این استعدادها می‌توانند به ایده‌های نوآورانه و توسعه کسب‌وکارها کمک کنند.
همچنین دانشگاه‌ها سالانه بیش از 10 هزار مقاله علمی و پژوهشی منتشر می‌کنند که می‌تواند منبع الهام برای کارآفرینان باشد. این مطالعات می‌توانند به آنها در توسعه محصولات جدید و خدمات نوآورانه کمک کنند.
دانشگاه‌ها با شبکه‌های گسترده ای از فارغ‌التحصیلان موفق و کارآفرینان مرتبط هستند که می‌توانند به عنوان منتور و مشاور کمک کنند. این ارتباطات می‌توانند به دانشجویان در پیدا کردن همکاران، مشتریان، و سرمایه‌گذاران جدید کمک کنند.
دولت‌ها نیز معمولاً برنامه‌های حمایتی برای کارآفرینان در نظر می‌گیرند. در سال 1402، دولت بیش از 500 میلیارد تومان تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها اختصاص داده است.
نمونه‌هایی از موفقیت‌های کسب‌شده/ از شریف تا استنفورد
استارتاپ نواگستر: این استارتاپ در زمینه تولید نرم‌افزارهای تخصصی با جذب سرمایه 50 میلیارد تومانی، توانسته است به یکی از شرکت‌های پیشرو در این حوزه تبدیل شود. این استارتاپ، به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف تعلق دارد و در حال حاضر به بازارهای بین‌المللی نیز ورود پیدا کرده است.
استارتاپ سبزینه: این استارتاپ در زمینه تولید محصولات ارگانیک تاسیس شده است و با ایجاد اشتغال برای 100 نفر، به یکی از برندهای معتبر در این حوزه تبدیل شده است. این استارتاپ آغاز خود را از دانشگاه تهران آغاز کرد و امروز در چندین کشور محصولات خود را عرضه می‌کند.
استارتاپ "Coursera": این پلتفرم آموزش آنلاین که توسط فارغ‌التحصیلان دانشگاه استنفورد تأسیس شده است، توانسته است با جذب بیش از 80 میلیون دانشجو، به یکی از بزرگترین پلتفرم‌های آموزشی در سطح جهانی تبدیل شود. این استارتاپ نماد قدرت کارآفرینی در حوزه فناوری و آموزش است.
در آخر...
دانشگاه‌ها نقش مهم و کلیدی در توسعه کارآفرینی و ایجاد کسب‌وکارهای نوآورانه ایفا می‌کنند. با ارائه برنامه‌ها و ابتکارات متنوع، دانشگاه‌ها می‌توانند به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان کمک کنند تا ایده‌های خود را به واقعیت تبدیل کنند و به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کنند. با این حال، دانشگاه‌ها باید با چالش‌های پیش روی کارآفرینی مقابله کنند و از فرصت‌های موجود در این زمینه بهره‌برداری نمایند. اجرای طرح‌های توانمندسازی و تأمین منابع مالی برای کارآفرینان جوان می‌تواند زمینه‌ساز موفقیت بیشتر آنها شود.
انتهای پیام/
