فناوری رسوب‌دهی فیزیکی بخار (PVD) با سه بیش از ۹۷ درصد، پیشتاز صنعت ۲۵۰ هزار میلیارد ریالی نانوپوشش در ایران است. این روش به دلیل دوام، کیفیت بالا و سازگاری با محیط‌زیست در صنایع مختلفی از دکوراسیون داخلی گرفته تا خودروسازی و هوافضا به‌کار می‌رود. با افزایش تقاضا برای پوشش‌های تزئینی، این فناوری همچنان در صدر انتخاب‌های صنعتی باقی مانده است.
به گزارش خبرآنی، در سال‌های اخیر، فناوری نانو به‌ویژه در حوزه نانوپوشش‌ها توانسته تأثیر چشمگیری در صنایع مختلف داشته باشد. بر اساس داده‌های ارائه‌شده، سال گذشته حجم بازار نانوپوشش در ایران به رقم ۲۵۰۰۰۰ میلیارد ریال رسید. این بازار شامل فناوری‌های مختلفی مانند رسوب‌دهی فیزیکی بخار، اسپری نانوذرات، پوشش تبدیلی، آندایز کردن و سایر فناوری‌ها می‌شود. در این گزارش، روند رشد بازار، میزان استفاده از فناوری‌های مختلف، چالش‌های موجود و فرصت‌های پیش رو بررسی خواهد شد.
وضعیت فعلی بازار نانوپوشش در ایران
مطابق با داده‌های مربوط به ابتدای سال ۱۴۰۳، فناوری غالب در بازار نانوپوشش ایران، رسوب‌دهی فیزیکی بخار (PVD) است که سهم ۹۷٫۸ درصدی را به خود اختصاص داده است. این فناوری به دلیل دقت بالا، ایجاد لایه‌های مقاوم و کیفیت پوشش‌دهی مطلوب، بیشترین استفاده را در صنایع مختلف دارد. سایر فناوری‌های نانوپوشش، از جمله اسپری نانوذرات (۱٫۳درصد)، پوشش تبدیلی (۰٫۵درصد) و آندایز کردن (۰٫۲درصد)، سهم بسیار کمتری دارند.
دلایل سهم بالا رسوب‌دهی فیزیکی بخار در بازار نانوپوشش‌ها متعدد است. PVD به دلیل ایجاد پوشش‌های یکنواخت و بسیار نازک، کیفیت بالایی در بهبود خصوصیات سطحی مواد دارد. این پوشش‌ها در برابر خوردگی، سایش و اکسیداسیون مقاومت بالایی دارند و باعث افزایش طول عمر قطعات و تجهیزات می‌شوند. همین ویژگی باعث شده که صنایع متعددی از جمله خودروسازی، هوافضا، ابزارهای صنعتی و حتی وسایل زینتی به این فناوری علاقه‌مند شوند. در صنعت دکوراسیون داخلی، از این فناوری برای ایجاد پوشش‌های طلایی یا نقره‌ای بر روی دستگیره‌ها و وسایل فلزی استفاده می‌شود.
همچنین، تولیدکنندگان لنزها و اپتیک‌ها از PVD برای بهبود کیفیت نوری محصولات خود بهره می‌برند. فناوری PVD دوستدار محیط‌زیست است. این فناوری باعث کاهش آلودگی و تولید مواد زائد خطرناک می‌شود که امروزه یکی از فاکتورهای مهم در انتخاب روش‌های صنعتی است. همچنین PVD به دلیل کاهش هزینه‌های نگهداری و افزایش دوام قطعات، به یک راه‌حل اقتصادی برای تولیدکنندگان تبدیل شده است.
از نظر ویژگی‌های کاربردی، نانوپوشش‌ها عمدتاً برای اهداف تزئینی (۷۴٫۵درصد) استفاده می‌شوند. این امر نشان‌دهنده‌ی تقاضای بالا برای بهبود ظاهر و دوام محصولات است. سایر ویژگی‌های مهم شامل بازتابندگی (۲۲درصد)، مقاومت خوردگی (۲٫۲درصد) و مقاومت سایش (۱٫۳درصد) هستند.
در صنایع مختلف از جمله دکوراسیون داخلی، خودروسازی، جواهرات و لوازم خانگی، زیبایی ظاهری محصولات یکی از مهمترین فاکتورهای جذب مشتری است. نانوپوشش‌های تزئینی، مانند پوشش‌های طلایی یا نقره‌ای که با فناوری PVD ایجاد می‌شوند، جلوه‌ای زیبا و مدرن به محصولات می‌بخشند.
یکی از مشکلات پوشش‌های سنتی، فرسایش سریع و تغییر رنگ در طول زمان است. اما نانوپوشش‌ها، علاوه بر زیبایی، مقاومت بالایی در برابر سایش، خوردگی و اکسیداسیون دارند و باعث می‌شوند محصولات برای مدت طولانی‌تری ظاهر اولیه خود را حفظ کنند. این ویژگی باعث شده است که صنایع لوکس و برندهای معتبر جهانی از این فناوری استقبال کنند. در سال‌های اخیر، تقاضا برای محصولات لوکس مانند دستگیره‌های در، یراق‌آلات، ساعت‌های مچی، زیورآلات و قطعات خودرویی با پوشش‌های خاص افزایش یافته است. استفاده از نانوپوشش‌های تزئینی در این بخش، نه‌تنها زیبایی محصول را افزایش می‌دهد، بلکه ارزش افزوده بالایی نیز ایجاد می‌کند.
روند رشد صنعت نانوپوشش در ایران
بررسی داده‌های بازار پوشش‌دهی فیزیکی بخار (PVD) طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که این حوزه رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده است:
۹۰ شرکت تولیدی و خدماتی در این صنعت فعال هستند.
۹۷ دستگاه پوشش‌دهی در کشور در حال استفاده است.
۶ خط تولید پیوسته در این حوزه به کار گرفته شده است.
حجم فروش نانوپوشش‌ها در ایران به ۶۲۰,۰۰۰ میلیارد ریال رسیده که نشان‌دهنده‌ی رشد پایدار این صنعت است. همچنین، صادرات نانوپوشش‌های ایرانی به ۲۰۰ میلیون دلار بوده که سهم قابل‌توجهی از بازار بین‌المللی را به خود اختصاص داده است. این آمار بیانگر افزایش رقابت‌پذیری ایران در حوزه‌ی فناوری‌های نانو است.
چالش‌های پیش روی صنعت نانوپوشش
علیرغم رشد و توسعه‌ی بازار نانوپوشش در ایران، این صنعت با چالش‌هایی نیز مواجه است که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نیاز به توسعه‌ی زیرساخت‌ها: افزایش خطوط تولید پیوسته و تقویت زنجیره تأمین مواد اولیه از جمله چالش‌های پیش روی صنعت نانوپوشش است.
رقابت بین‌المللی: با وجود افزایش صادرات، رقابت با کشورهای پیشرو در این حوزه مانند چین، آلمان و آمریکا همچنان دشوار است.
آگاهی محدود از مزایای نانوپوشش: بسیاری از صنایع داخلی هنوز به‌طور کامل از مزایای نانوپوشش‌ها آگاه نیستند و این امر می‌تواند میزان پذیرش این فناوری را کاهش دهد.
فرصت‌های پیش رو در بازار نانوپوشش
با وجود چالش‌های مذکور، فرصت‌های متعددی برای رشد و توسعه‌ی صنعت نانوپوشش در ایران وجود دارد:
افزایش سرمایه‌گذاری در تحقیقات و توسعه (R&D): حمایت از مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی می‌تواند به توسعه‌ی فناوری‌های جدید و بهبود کیفیت محصولات نانوپوشش کمک کند.
گسترش بازارهای صادراتی: با توجه به کیفیت مطلوب محصولات ایرانی، تمرکز بر بازارهای خاورمیانه، آسیا و اروپا می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای صنعت فراهم کند.
حمایت‌های دولتی: تسهیل فرآیندهای گمرکی، ارائه‌ی تسهیلات مالی و مشوق‌های صادراتی می‌تواند به رشد سریع‌تر این صنعت کمک کند.
افزایش آگاهی و فرهنگ‌سازی: برگزاری همایش‌ها، کارگاه‌های آموزشی و تبلیغات در سطح صنایع مختلف می‌تواند موجب افزایش آگاهی از مزایای نانوپوشش‌ها شود.
صنعت نانوپوشش در ایران با رشد قابل‌توجهی همراه بوده و سهم آن در صنایع مختلف از جمله دکوراسیون، تجهیزات صنعتی و قطعات مکانیکی افزایش یافته است. فناوری PVD به‌عنوان پیشروترین روش نانوپوشش در ایران، بیشترین سهم بازار را به خود اختصاص داده است.
با این حال، چالش‌هایی مانند نیاز به توسعه زیرساخت‌ها وجود دارد. در صورت اتخاذ راهبردهای مناسب، افزایش سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، حمایت‌های دولتی و گسترش صادرات، این صنعت می‌تواند به یکی از مزیت‌های رقابتی اقتصاد ایران تبدیل شود. با توجه به پتانسیل‌های موجود، نانوپوشش‌ها می‌توانند نقش کلیدی در آینده‌ی صنایع مختلف ایفا کنند و جایگاه ایران را در این حوزه در سطح بین‌المللی ارتقا دهند.
انتهای پیام
