به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری خبرآنی، تعداد مسلمانان جهان از مرز 2 میلیارد نفر فراتر رفته و 5 کشور دارای اکثریت مسلمان در جهان هستند؛ این عدد بیش از یک چهارم جمعیت جهان را شامل می شود که در تمام کشورها نیز پراکنده هستند و اغلب آنها نیز بخشی از سازمان همکاری اسلامی به شمار می‌آیند.
این پراکندگی نمادی از گسترش اسلام در اقصی نقاط عالم است، اما در عین حال، چالش‌های جدی را نیز به همراه داشته به گونه‌ای که نه‌تنها در جغرافیای زیستی مسلمانان، بلکه در اندیشه، تفکر و عمل آنان نیز نمود دارد و متأسفانه، اغلب به تفرقه و اختلاف منجر شده است.
اگرچه خداوند متعال در سوره آل عمران آیه 103 میفرماید: واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرّقوا و اذکروا نعمة الله علیکم اذ کنتم اعداء فاَلّف بین قلوبکم فاصبحتم بنعمته اخواناً ( و همگی به ریسمان خدا چنگ زنید، و پراکنده نشوید؛ و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آنگاه که دشمنان (یکدیگر) بودید، پس میان دلهای شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شدید.)
با این حال این تفرقه که ریشه در اختلافات مذهبی، قومی، نژادی و سیاسی دارد، موجب شده که مسلمانان، با وجود اشتراکات فراوان نتوانند به یک امت واحده تبدیل شوند. هر گروه و فرقه‌ای، خود را بر حق دانسته و دیگران را نفی می‌کند. این امر، موجب تضعیف مسلمانان در برابر دشمنان مشترکشان شده و آنان را از دستیابی به قدرت و شکوهی که شایسته آن هستند، بازداشته است.
**حج، مرکز ثقلی که به نمایشگاه عبودیت فردی تبدیل شده است
بنابراین پراکندگی زیستی و فکری مسلمانان قابل انکار نیست اما مسلمانان مرکز ثقلی دارند که می‌توانند با اتکا به آن نه تنها به اتحاد برسند بلکه در برابر دشمنان نیز قد علم کنند؛ «حج» همان مرکز ثقلی است که می‌تواند به یکی از محورهای وحدت بدل شود اما شواهد نشان می‌دهد هم‌اکنون به نمایشگاه فردیت و عبودیت فردی تبدیل شده است.
وزیر حج پادشاهی سعودی، اعلام کرده که در سال 2024، بیش از 18.5 میلیون زائر برای شرکت در مراسم حج تمتع و عمره به عربستان سعودی سفر کردند؛ آماری شگفت‌انگیز که متاسفانه با غفلت سران کشورهای اسلامی بی‌بهره مانده است و نتوانسته آنطور که باید و شاید در توسعه همبستگی میان کشورهای اسلامی مثمرثمر باشد.
شواهد خبرنگار خبرآنی از وضعیت رفتاری مسلمانان در مراسم حج نیز بیانگر آن است که حج به صحنه‌ای از فردیّت‌های مجزا بدل شده؛ گویی هر زائر، جزیره‌ای تنها در دریای متلاطم جمعیت است، بی‌آنکه موجی از همدلی و همبستگی، این جزایر را به هم پیوند دهد. در واقع این اجتماع عظیم، که می‌توانست نمادی از قدرت و شکوه امت اسلامی باشد، به نمایشگاهی از تفاوت‌ها و تفرقه ها تبدیل شده است.
زمانی که از دور به حج‌گذاران می‌نگرید زائرانی با لباس‌های متحدالشکل و زبان‌ها و نژادهای گوناگون می‌بینید که از کشورهای مختلف مانند الجزایر، بنگلادش، نیجریه، مصر، اندونزی، آذربایجان، سودان، پاکستان، تونس و ... در کنار هم طواف می‌کنند؛ از دور این اجتماع همچون سدی است که می‌تواند در برابر هر موجی ایستادگی کند اما نگاهی ژرف به جزئیات رفتاری مسلمانان نشان می‌دهد که گویی فقط از نظر نحوه برگزاری مناسک با هم اشتراک دارند اما در حقیقت دل‌هایشان از هم دور است.
در اینجا به نظر می‌رسد هر کس، فقط به مناسک خود مشغول است و از دردها و رنج‌های برادران و خواهران مسلمانش نه‌تنها غافل است بلکه تمایلی هم به شنیدن اخبار مربوط به مسلمانان ندارد!
**حج امروز، حج امت نیست حج فردیت‌هاست
حضرت حق در قرآن کریم سوره انبیا آیه 92 میفرماید: و انّ هذا امتکم امةً واحدة و انا ربکم فاعبدون (این است امت شما که امتی یگانه است، و منم پروردگار شما، پس مرا بپرستید.)
با این حال بازدیدهای میدانی خبرنگار خبرآنی از جای جای مکه مکرمه بیانگر آن است که مسلمانان امروز آنطور که باید و شاید امتی یگانه نیستند و حج، نه میعادی برای تجدید پیمان با خداوند و امت اسلامی، بلکه بیشتر یک عبادتی فردی است. به نظر می رسد حج امروزی، حج امت نیست، حج فردیت‌هاست. در واقع حجّی که می‌توانست نمادی از قدرت و شکوه امت اسلامی باشد، به نمادی از تفاوت‌ها و تفرقه‌ها تبدیل شده است.
یکی از حج‌گذاران در این رابطه می‌گوید: پیش از عزیمت به حج تصورم این بود که مناسک حج مسلمانان را بیش از پیش به یک وحدت و برادری می‌رساند اما با حضور در اینجا با وضعیت دیگری مواجه شدم؛ هر کس به انجام فرایض خود مشغول است و گویی هیچ اشتراکی با مسلمانان دیگر ندارد.
او معتقد است که مسلمانان در صورتی که به حج به چشم یک نقطه اشتراک بنگرند می‌توانند با حفظ اتحاد خود در برابر هر دشمنی بایستند و وارد بازی های آنان نشوند.
به عنوان نمونه وقتی برای انجام مناسک حج حاضر می‌شوید آنچه که در خصوص زائران بیش از همه جلب توجه می‌کند عدم ارتباط حجاج با یکدیگر است؛ گویی مسلمانان نه ارتباطی با هم دارند و نه حتی نقطه مشترکی برای برقراری ارتباط!
عدم تمایل به برقراری ارتباط میان مسلمانان در مراسم مذهبی به شکلی است که گویی دستورالعمل صادر شده که سخن گفتن برادران با یکدیگر ممنوع است و همگان صرفا باید به عبادت فردی بپردازند.
**تکیه بر غرب و غفلت از همبستگی اسلامی
موضوعی که به نظر می‌رسد بیش از پیش به پراکندگی مسلمانان دامن زده سودای توسعه و پیشرفت کشورهای اسلامی همگام با غرب بدون توجه به اشتراکات فرهنگی و تمدنی است؛ البته دستیابی به توسعه به خودی خود معقول به نظر می‌رسد اما روشی که این کشورها در پیش گرفته‌اند جای تامل دارد چراکه آنان برای توسعه دست نیاز به سوی فناوری‌ها و اقتصادهای غربی صرفاً در قالب «مصرف کننده» دراز کرده‌اند و برای نیل به این هدف از هیچ کوششی نیز دریغ نمی‌کنند؛ جلوه های زیادی نیز در این رابطه در کشورهای اسلامی می‌توان به چشم دید.
به عنوان نمونه گشت‌وگذاری در بازار نشان می‌دهد به صورت میانگین 90 درصد بازار مصرفی در اختیار کشورهایی نظیر چین و غربی است و اثری از محصولات سایر کشورهای اسلامی در بازار نیست. خیابان‌ها هم که در قرق خودروهای غربی و آسیای شرقی که همه و همه بیانگر چیره‌شدن فرهنگ مصرف‌گرایی بر کشورهای اسلامی است.
بنابراین به نظر می‌رسد برادرانی با اصالت و ریشه‌دار، دارای تمدن، قدمت و فرهنگی غنی در یک خانواده، دچار اختلاف شده و هر یک برای اثبات توانمندی خود، به ارتباط با بیگانگان و غریبگان نوظهور و نوکیسه روی آورده‌اند؛ تجربه نشان داده که این رویکرد، نه‌تنها گره‌ای از مشکلات آنان نمی‌گشاید، بلکه بر تفرقه‌شان دامن می‌زند.
اگر روایت پیامبر اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم) را نصب العین قرار دهیم متوجه می شویم که این شیوه ای که اغلب کشورهای اسلامی در پیش گرفته اند حاصلی جز چیره شدن دشمنان بر آنها نخواهد داشت؛ نبی مکرم اسلام فرموده اند: ما اختلف أمة بعد نبیها الا ظهر أهل باطلها علی اهل حقها. ( هیچ امتی پس از پیامبرشان، اختلاف نکردند مگر آنکه گروه باطل بر حق گرایان چیره شدند)
این وضعیت در حالی‌ست که کشورهای اسلامی، با داشتن منابع عظیم خدادادی، می‌توانند با اتحاد و همکاری، به فناوری و علم دست یابند و مسیر پیشرفت و توسعه را هموار سازند. اما افسوس که اختلاف و تفرقه، آنان را از هم دور کرده و به مصرف‌کنندگان صرف محصولات و فناوری‌های غربی تبدیل و آنان را در چرخه باطل مصرف‌گرایی گرفتار کرده است.
**حج، الگویی برای همبستگی مسلمانان
اما راه حل این معضل چیست؟ وقتی مناسک حج را برگزار می‌کنید و از نزدیک این حجم از اشتراکات بین مسلمانان با نژادها و زبان‌های مختلف را می‌بینید ناخودآگاه به این موضوع می‌اندیشید که چرا کشورهای اسلامی نتوانسته‌اند با تکیه بر همین مرکز ثقل اتحادی واقعی بین خود شکل دهند؟ چرا کشورها نتوانسته و یا نخواسته‌اند همین همبستگی که در انجام مناسک حج را دارند در روابط خود پیاده کنند؟
چرا مراسم حج که نمادی از اوج معنویت و یکپارچگی بشر است نتوانسته تبدیل به الگویی برای کشورهای اسلامی شود که با نژادها، زبان ها، فرهنگ ها و مذاهب مختلف کنار هم قرار گیرند و مشکلات را حل کنند؟ چرا همانگونه که حجاج دوشادوش هم طواف می‌کنند، نمی‌توانند با همان اتحاد و یکرنگی در برابر دشمنان بایستند؟
قابل انکار نیست که این اتحاد، نه تنها موجب رشد و بالندگی اقتصادی آنان می‌شود، بلکه عزت و اقتدارشان را در عرصه بین‌المللی افزایش می‌دهد. مسلم است که کشورهای اسلامی، با اتحاد و همدلی، می‌توانند به قطب قدرتمندی در جهان تبدیل شوند و نقش موثری در حل مسائل جهانی ایفا کنند.
حج، این حرکت، قصدی آگاهانه و با دلیل با این ظرفیت و پتانسیل عظیم است، قصدی برای رهایی از تعلقات دنیوی و رسیدن به وحدت با امت اسلامی. میعادگاه وحدت و همبستگی مسلمانان است، جایی که رنگ‌ها، نژادها و زبان‌ها در برابر عظمت خداوند یکسان می‌شوند.
اما متأسفانه، امروزه حج از این هدف والای خود فاصله گرفته است. کشورهای اسلامی، به جای آنکه در این گردهمایی عظیم، دست در دست هم، برای حل مشکلات جهان اسلام تلاش کنند، به جزایر جداگانه‌ای تبدیل شده‌اند که هر کدام به دنبال منافع خود هستند.
این فردیت جزیره‌ای، نه تنها موجب تضعیف امت اسلامی در برابر دشمنان مشترک شده، بلکه مانع از تحقق اهداف والای حج، یعنی وحدت، همدلی و همبستگی شده است.
حج، فرصتی است برای مسلمانان تا با کنار گذاشتن اختلافات و تفرقه‌ها، به یک امت واحده تبدیل شوند. فرصتی است تا با همفکری و همکاری، مشکلات جهان اسلام را حل کنند و به جایگاه شایسته خود در جهان دست یابند.
انتهای پیام/
