به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری خبرآنی، مزایدههای قضایی، به‌عنوان یکی از ابزارهای اساسی در اجرای احکام قضایی و وصول مطالبات، همواره در نظام قضایی ایران اهمیت ویژه‌ای داشته‌اند. این مزایده‌ها نقش کلیدی در اجرای قانون، برقراری عدالت و جبران خسارات مالی ایفا می‌کنند و در فرآیندهای اجرایی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
با گسترش فناوری‌های نوین و تحول دیجیتال در تمامی ابعاد زندگی اجتماعی و اقتصادی، ضرورت ارتقاء شفافیت و کارآمدی در فرآیندهای قضایی به‌ویژه در زمینه مزایدههای قضایی احساس شد. به‌همین دلیل، قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران تصمیم به الکترونیکی کردن این مزایده‌ها گرفت تا ضمن تسهیل روندها، امکان نظارت دقیق‌تر و اجرای عدالت به‌طور شفاف‌تر فراهم شود.
این گزارش به بررسی ابعاد مختلف مزایدههای الکترونیک قضایی، اظهارنظرهای مسئولین در این زمینه، اثرات آن بر شفافیت و عدالت، و چالش‌های پیش‌روی این سیستم نوین در ایران می‌پردازد.
مزایده الکترونیک قضایی چیست؟
مزایده الکترونیک قضایی فرآیندی است که در آن اموال توقیفی مرتبط با پرونده‌های قضایی از طریق سامانه‌های الکترونیکی و به‌صورت آنلاین به فروش می‌رسند. این روش نوین با هدف ایجاد شفافیت بیشتر، کاهش فساد اداری، تسریع در فرآیندهای اجرایی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها طراحی شده است.
در این سیستم، تمامی اطلاعات مرتبط با اموال قرار داده‌شده در مزایده، شرایط و ضوابط شرکت در آن، و نحوه پرداخت به‌صورت آنلاین به‌راحتی در دسترس عموم قرار می‌گیرد. این اقدام نه‌تنها فرآیند مزایده را از حالت سنتی خارج کرده، بلکه به‌عنوان یک گام مهم در راستای تحول دیجیتال دستگاه قضایی، به بهبود کارآیی و دسترسی عمومی به اطلاعات قضایی کمک کرده است.
به این ترتیب، مزایده الکترونیک قضایی بستری را فراهم کرده که ضمن جلوگیری از هرگونه دخالت غیرقانونی، موجب افزایش اعتماد عمومی به سیستم قضایی می‌شود.
اظهارنظرهای مسئولین درباره مزایدههای الکترونیک قضایی
حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی‌اژه‌ای؛ رییس قوه قضاییه در نشست مشترک نمایندگان مجلس و مسئولان قوه قضاییه این موضوع را مورد اشاره قرار داد و اظهار کرد: مزایدههای الکترونیک قضایی، اقدامی در مسیر شفافیت امور و صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌ها است.
همچنین علی القاصی‌مهر، رییس کل دادگستری استان تهران نیز 21 دی‌ماه جاری در نشست آموزشی برگزاری الکترونیک مزایدههای اجرای احکام مدنی گفته بود: ثبت مزایده‌ها حتماً به‌صورت الکترونیکی صورت می‌گیرد و از ثبت مزایده‌ها به شیوه سنتی در تمامی واحدهای قضایی استان تهران جلوگیری خواهد شد.
به گفته رییس کل دادگستری استان تهران، این روش موجبات پیشرفت دستگاه قضا، تسریع و شفافیت در انجام امورات را در پی خواهد داشت و ضمن ایجاد عدالت میان داوطلبان شرکت در مزایده‌ها و رفع پیچ و خم‌های اداری، تسریع در انجام امور، شفافیت و ایجاد رقابت سالم میان شرکت‌کنندگان را منجر خواهد شد.
مزایای مزایدههای الکترونیک قضایی
با الکترونیکی شدن مزایدههای قضایی موضوع ماده 136 قانون اجرای احکام مدنی تقریباً به صفر می‌رسد. این ماده می‌گوید: در موارد زیر فروش از درجه اعتبار ساقط و مزایده تجدید می‌شود:
1 - هر‌گاه فروش در غیر روز و ساعت معین یا در غیر محلی که به موجب آگهی تعیین گردیده به عمل آید.
2 - هر‌گاه کسی را بدون جهت قانونی مانع از خرید شوند و یا بالا‌ترین قیمتی را که خواسته است رد نماید.
3 - در صورتی که مزایده بدون حضور نماینده دادسرا باشد.
4 - در صورتی که خریدار طبق ماده 127 ممنوع از خرید بوده باشد.
همچنین شفافیت، تسهیل دسترسی، صرفه‌جویی در زمان و هزینه و کاهش تخلفات از دیگر مزایای مزایدههای الکترونیک قضایی است و می‌توان این موارد را مورد اشاره قرار داد که با الکترونیکی‌شدن مزایده‌ها، اطلاعات به‌صورت عمومی و آنلاین در دسترس قرار می‌گیرد که این امر از بروز فساد و تبانی جلوگیری می‌کند. از سویی دیگر افراد از سراسر کشور می‌توانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در مزایده‌ها شرکت کنند که این موضوع به افزایش تعداد شرکت‌کنندگان و رقابت سالم منجر می‌شود.
همچنین حذفِ نیاز به حضور فیزیکی و کاهش مراحل اداری، منجر به تسریع در فرآیند مزایده و کاهش هزینه‌های مرتبط می‌شود. و نکته مهم که با ثبت الکترونیکی تمامی مراحل، امکان نظارت دقیق‌تر فراهم شده و احتمال بروز تخلفات کاهش می‌یابد.
چالش‌ها و موانع پیشرو
با وجود مزایای متعدد، اجرای مزایدههای الکترونیک قضایی با چالش‌هایی نیز مواجه است؛ برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که برگزاری الکترونیک مزایده‌ها معطل مشکلات فنی است که نیازمند رفع سریع این موانع است.
و البته آشنایی نداشتن برخی از کاربران با فرآیندهای الکترونیکی می‌تواند مانعی در مشارکت آن‌ها باشد؛ لذا آموزش‌های لازم باید ارائه شود.
و چالش دیگری که به ذهن می‌رسد، زیرساخت‌های فناوری است، به این معنا که اطمینان از پایداری و امنیت سامانه‌های الکترونیکی برای جلوگیری از هرگونه اختلال یا سوءاستفاده در بحث مزایدههای الکترونیک قضایی ضروری است.
و در نهایت اینکه؛ مزایدههای الکترونیک قضایی به‌عنوان گامی مؤثر در جهت بهبود شفافیت، کارآمدی و عدالت در نظام قضایی ایران محسوب می‌شوند. با رفع چالش‌های موجود و تقویت زیرساخت‌های فناوری، می‌توان انتظار داشت که این رویکرد به بهبود فرآیندهای قضایی و افزایش رضایت عمومی منجر خواهد شد.
انتهای پیام/
