به گزارش خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری خبرآنی،یکی از دغدغه‌های مهم تولیدکنندگان خصوصا تولیدکنندگان صنایع کوچک، تامین منابع مالی برای ادامه فعالیت آ‌ن‌هاست. تولیدکنندگان برای برآوردن نیازهای مالی خود از روش‌های متفاوتی استفاده می‌کنند که می‌توان به تامین مالی از طریق بازارها همچون بورس و دریافت تسهیلات از بانک‌ها اشاره کرد.
در این میان بسیاری از شرکت‌ها همچون شرکت‌های کوچک و متوسط و شرکت‌های دانش‌بنیان، امکان تامین مالی از طریق بازار سرمایه را ندارند و مجبور به دریافت وام از بانک‌ها هستند. در بحران مالی جهانی که کشورهای زیادی درگیر آن هستند صندوق‌های حمایتی که از سوی دولت‌ها تاسیس شده‌اند نقش مهمی در ارائه خدمات و تسهیلات به تولیدکنندگان دارند. آن‌ها به عنوان رکن ضامن وارد این عرصه شده و با حمایت از تولیدکنندگان تامین کسری وثیقه آن‌ها را جبران کرده و به این صورت تکیه‌گاهی برای تولیدکنندگان می‌شوند تا آن‌ها بتوانند از بانک‌ها تسهیلات دریافت کرده و یا در زمینه تامین مالی جمعی وارد شوند و از اعتبار صندوق‌ها برای رشد و توسعه خود بهره بگیرند.
در این باره خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری خبرآنی گفت وگویی با محمد حسین مقیسه مدیرعامل «صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک» در خصوص فرآیند اقدامات این صندوق در راستای حمایت از تولیدکنندگان ترتیب انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:
خبرآنی: فرایند پرداخت تسهیلات از سوی صندوق و دریافت ضمانت‌نامه‌ها را توضیح می دهید؟
مقیسه: در قانون برنامه هفتم نام «صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک» به «صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک» تبدیل شده است، عملکرد صندوق به این صورت است که یک بنگاه اقتصادی کوچک و تولیدی به نظام بانکی برای سرمایه درگردش، توسعه و ایجاد فعالیت اقتصادی مراجعه می‌کند و توضیحاتی را در مورد طرح و درخواست خود مطرح می‌کند. بانک و متقاضی با یکدیگر مذاکراتی را شروع و به توافق می‌رسند.
*اعتبارسنجی صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک براساس کدام مدل است؟
در نهایت بانک اعلام می‌کند که می‌تواند 5 میلیارد تا 10 میلیارد تومان بابت این طرح توجیهی، تسهیلات پرداخت کند، اما این تسهیلات شرایطی دارد و متقاضی باید تضامینی را در اختیار بانک قرار دهد. زمانی که متقاضی تضامینی برای ارائه به بانک نداشته باشد کار ما آغاز می‌شود. با تکمیل پرونده در صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک، ضمانت‌نامه مورد نیاز متقاضی برای بانک صادر می‌شود.
خبرآنی: اعتبارسنجی چه زمانی و به چه صورت انجام می‌شود؟
مقیسه: پس از اینکه ارکان بانک موافقت کردند تسهیلات را به متقاضی بپردازند، تایید آن را به ما می‌دهند و ما وارد مرحله اعتبارسنجی می‌شویم. اعتبارسنجی براساس یک مدل مشخص انجام می‌شود. بعد از مشخص شدن رتبه اعتباری، به متقاضی اعلام می‌شود که صندوق با چه شرایطی شما را ضمانت خواهد کرد.
بالا بودن رتبه اعتباری متقاضی کمک می‌کند که ضمانت‌نامه با وثایق آسان‌تری صادر شود. اتفاق دومی که در اعتبارسنجی می‌افتد، این است که ما اصولاً همانطور که در مقدمه مطرح شد برای کسری وثیقه این کار را انجام می‌دهیم. فرض ما این است که واحد صنعتی کوچک، کل منابع یا بخش عمده‌ای از منابع مالی را به محل اجرا اختصاص داده است و وثیثه دیگری ندارد. بنابراین ضمانت‌نامه اعتباری ما می‌تواند به تولید کننده برای دستیابی به تامین مالی کمک کند.
خبرآنی: برای اعتبارسنجی از چه مراجع و مواخذی استفاده می‌کنید و روند بررسی به چه شکل است؟
مقیسه: از سال 1396 کل پروسه اعتبارسنجی تا صدور ضمانت‌نامه، همه در داخل یک سامانه انجام می‌شود. نکته دوم این است که ما در تمام استان‌های کشور نماینده داریم، معاونان صنایع کوچک شرکت شهرک‌های هر استان نمایندگان صندوق در آن استان هستند. وجود سامانه در کنار نماینده‌های استانی، کار را به گونه‌ای جلو می‌برد که ما 70 تا80 درصد مشتریان را از مرحله درخواست تا مرحله حتی صدور و ارسال ضمانت نمی بینیم. به عبارتی با وجود الکترونیکی بودن فرآیند نیازی به حضور فیزیکی متقاضیان در محل صندوق نیست.
* در سامانه صندوق، مدل اعتبارسنجی بومی شده است
به این ترتیب اطلاعات و اسناد مورد نیاز، از سوی متقاضی در سامانه بارگذاری می‌شود. گفتنی است که براساس قانون هوشمندسازی دولت و در چهارچوب یک برنامه زمانی، به سمتی حرکت می‌کنیم که کل داده‌های مورد نیاز صندوق که در سامانه وجود دارد از سازمانهای مختلف فراخوانی می‌شود. یکی از معضلات کشور ما در حال حاضر تجمیع سامانه‌هاست، بعضی دستگاه‌ها عملاً با وجود قانون تمایلی ندارند که اطلاعاتشان را در اختیار دستگاه‌های دیگر قرار دهند، اما ما در صندوق در تلاشیم که با کمک گرفتن از نرم‌افزارها و سامانههای مختلف، کار را برای متقاضیان ساده کنیم.
بنابراین در شرایط فعلی، ما در صندوق با ترکیبی از سامانه‌ها و اطلاعاتی که خود مشتری در اختیار ما قرار می‌دهد، اعتبارسنجی را انجام می‌دهیم. در سامانه صندوق، مدل اعتبارسنجی بومی شده‌‌ای را داریم که پس از اعتبارسنجی شرایط را به متقاضی اعلام می‌کنیم، که اگر آن شرایط مورد پسند و نظر متقاضی واقع شد، وثیقه سپاری و صدور ضمانت‌نامه صورت می‌گیرد.
خبرآنی: وثیقه سپاری را بیشتر توضیح دهید؟ در واقع اگر متقاضی ملکی دارد که در آن تولید انجام می‌دهد، سند آن ملک را به صندوق ارائه می‌دهند؟
مقیسه: شرکت شهرک‌های صنعتی براساس وظایفی که دارند در ابتدای کار، زمین نمی‌فروشند بلکه حق انتفاع آن را واگذار می‌کنند، به عنوان مثال به تولیدکننده می‌گوید ما یک محدوده 1000 متری را به شما دادیم، اگر شما این زمین را به یک کارگاه تولیدی تبدیل کردید و به تولید رساندید، پول این زمین را هم طی اقساط باز پرداخت کردید، پس از گذشت مدت مشخصی ما سند را به شما خواهیم داد. بنابراین در ابتدا قراردادها و تعهدات طرفین به صورت دفترچه است. این دفترچه‌ها بخش عمده وثایقی هستند که تحت عنوان محل اجرای طرح بعنوان وثیقه نزد صندوق گذاشته می‌شود.
خبرآنی: این حق انتفاع محل اجرای طرح در قالب دفترچه شرکت شهرک‌ها، قابل تبدیل به ریال است؟
مقیسه : بله. ما با هماهنگی شرکت شهرک‌های صنعتی، اعلام می‌کنیم که این واحد به بهره‌برداری نرسیده و حق انتفاع آن برای صندوق است و شرکت شهرک‌ها هم براساس قانون، خلع ید را انجام و به فرد دیگری واگذار می‌کند. بنابراین دفترچه‌ها ذاتاً ارزشمند هستند و مشخص است که چقدر می‌ارزد. البته چنانچه طرحی با شکست مواجه شود و مبلغی را که ما ضمانت کردیم، منجر به پرداخت خسارت و ... شود، ما در نهایت می توانیم از محل آن، منابع صندوق را بازیافت کنیم.
خبرآنی: چک و سفته را هم از متقاضی اخذ می‌کنید؟
مقیسه: بله. وثایق ما ترکیبی است، به نحوی که از وثیقه ملکی، چک و سفته استفاده می‌شود.
خبرآنی: در واقع شما یک نقطه اتکا برای بانک هستید؟
مقیسه: چنانچه مشتری وضعیت اعتباری و شرایطش مورد قبول بانک باشد، قطعا به بانک مراجعه می‌کند، اما متقاضی که به صندوق مراجعه می‌کند، به این معناست که به هر دلیلی بانک اجرای طرح را نپذیرفته و متقاضی نیاز دارد که وثیقه و ضمانتی برای اجرای طرحش داشته باشد، به این ترتیب از ضمانت‌نامه صندوق استفاده می‌کند.
نکته دوم اینکه، هرچند که از لحاظ قانونی بانک‌ها مکلف‌اند این دفترچه را بپذیرند، اما براساس شاخص‌هایی که در نظام مالی- اعتباری وجود دارد، پذیرش این دفترچه‌ها برای بانک‌ها سخت است، اما از آنجا که صندوق نهاد دولتی بوده و رسالت آن حمایت از واحدهای تولیدی است، نقش تسهیل‌گری را ایفا می‌کند. بنابراین شرایط صدور ضمانت‌نامه در صندوق برای متقاضیان بسیار ساده‌تر از نظام بانکی است.
*2 خدمت جدید صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک به متقاضیان
خبرآنی: چه نوع ضمانت‌نامه‌هایی در صندوق صادر می‌شود؟ و آیا خدمات جدیدی اضافه شده است؟
مقیسه: دو نوع ضمانت‌نامه پیمانکاری و اعتباری در صندوق صادر می‌شود. ضمانت‌نامه‌های پیمانکاری شامل ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه، مزایده، حسن انجام کار، پیش‌پرداخت و کسور وجه الضمان می‌شود. ضمانت‌نامه تعهد پرداخت نیز سنتی‌ترین و اصلی‌ترین خدمت صندوق است. اما طی دو سال گذشته دو خدمت جدید هم به سبد خدمات صندوق اضافه کردیم. یکی از این خدمات، «ضمانت‌نامه تامین مالی جمعی» است. در دو سه سال گذشته تامین مالی از طریق پلتفرم‌های تامین مالی جمعی رایج شده و ما نیز متوجه این مساله شدیم. بخشی از صنایع کوچک به دنبال تامین مالی از این طریق هستند. با توجه به سیاست‌های انقباضی که در نظام بانکی وجود دارد، صندوق در این مسیر نیز این ضمانت‌نامه اختصاصی را در جهت حمایت از تولیدکنندگان صادر می‌کند.
خدمت دیگری که در تلاشیم آن را بسط و گسترش دهیم، «ضمانت‌نامه تامین مالی زنجیره تامین» است. با صدور این نوع ضمانت‌نامه، چنانچه تامین مالی یا گردش اعتباری در زنجیره شکل بگیرد و نیاز به تضمین داشته باشد، ضمانت‌نامه صندوق بسیار کاربردی است. این مدل ضمانت‌نامه به منظور پوشش ریسک اعتباری بنگاه‌های تولیدی فعال در زنجیره تامین طراحی شده است. در چارچوب این ساختار، به پشتوانه ضمانت‌نامه صندوق، بر بستر سکو، برات الکترونیک صادر می‌شود و به عنوان یک ابزار پرداخت تعهدی در طول زنجیره بین بنگاه‌ها انتقال می‌یابد. در سررسید برات در صورتی که بنگاه تولیدی نتواند به تعهدات خود عمل کند، صندوق به دارنده نهایی برات خسارت پرداخت می‌کند.
خبرآنی: آیا شرایط اختصاصی برای گروهی از تولیدکنندگان دارید؟
مقیسه: بله. ما برای شرکت‌های دانش بنیان و تولیدکنندگانی که در اعتبارسنجی گروه «الف» قرار می‌گیرند، شرایط ساده‌تری را در نظر گرفته‌ایم و تخفیفاتی را برای کارمزدشان اختصاص دادیم. از سوی دیگر برای شرکت‌های دانش‌بنیان روال این است که 30 درصد مبلغ به صورت پیش پرداخت و مابقی آن در سه قسط پرداخت می‌شود. ضمن اینکه 50 درصد تخفیف نیز روی کارمزد اختصاص پیدا کرده است.
در طول 3 سال گذشته در تلاش بودیم که خدمات جدید را متناسب با وضعیت کشور اضافه کنیم و در آینده هم متناسب با وضعیت اقتصادی و وضعیت تامین مالی و وضعیت حاکم بر صنایع کوچک و نیازی که آن‌ها احساس می‌کنند، ما ضمانت‌نامه‌هایی متناسب با آن را طراحی می‌کنیم و کار را جلو می‌بریم. بعنوان مثال می‌توان از «ضمانت‌نامه واگذاری مطالبات» یا همان فکتورینگ نام برد که در دست تحقیق و تدوین قرار دارد.
خبرآنی: اگر بنگاهی که صندوق آن را ضمانت کرده است، بدهی خود را به بانک نپردازد، فرایند کار به چه صورتی انجام می شود؟
مقیسه: مفهوم ضمانت همین است؛ یعنی ما ضمانتی را صادر می‌کنیم که اگر متعهد اصلی به تعهدات خود عمل نکرد بانک یا اعتبار دهنده آسوده خاطر باشد که ضامنی پشت آن وجود دارد. اگر اقساط پرداخت نشود، براساس یک برنامه زمانی که در متن ضمانت‌نامه برای هر بانکی گنجانده شده است، بانک به ما اطلاع می دهد فرضا «شرکت الف که شما آن را ضمانت کردید، اقساط خود را تاکنون پرداخت نکرده است». در اینجا طرف حساب بانک، صندوق است. سازمان ما به دلیل اینکه ارگانی حمایتی است، بلافاصله با بنگاه تولیدی وارد مذاکره شده و مشکلاتش را احصا می‌کند.
کلیه این فرآیند در چهارچوب دوره اعتبار ضمانت‌نامه اتفاق می‌افتد. یعنی صندوق حتی یک روز خارج از متن ضمانت‌نامه اقدامی انجام نخواهد داد. برای مثال اگر عنوان شده باشد این ضمانت‌نامه پس از اعلام بانک باید در مدت 30 روز پرداخت شود، حتماً در آن دوره 30 روز همه این کارها انجام خواهد شد. در شرایطی که امکان پرداخت اقساط نیست، واحد تولیدی حمایت می‌شود تا اقساطش را به بانک پرداخت کند و مجددا ضمانت‌نامه و کار به جریان می‌افتد. اما چنانچه هیچ کدام از این اتفاقات نیفتاده باشد و مشکلی برای تولیدکننده به وجود بیایید، از آنجا که صندوق به عنوان رکن ضامن مسئولیت دارد، در این مرحله مبلغ را به بانک پرداخت می‌کند.
خبرآنی:پرداخت خسارت از کدام منبع پرداخت می‌شود؟
مقیسه: بودجه صندوق در قالب افزایش سرمایه است و برای پرداخت خسارت هزینه نمی‌شود. به صندوق در قالب افزایش سرمایه، بودجه از سوی دولت اختصاص داده می‌شود که هر از چندگاهی این بودجه را به شکل‌های مختلف با نظام بانکی برای اخذ تسهیلات به واحدهای تولیدی اهرم قرار می‌دهیم. از طرفی نرخ کارمزد و منابع دیگری وجود دارد که از محل این درآمدها خسارت‌ها را پرداخت می‌کنیم. این خسارت که پرداخت شد، در ادامه ارتباط متقاضی با بانک به پایان می‌رسد و متقاضی باید بدهی خود را با صندوق تسویه کند.
خبرآنی: اگر در انتهای کار به هر صورتی بنگاه تولیدی نتواند بدهی خود را به بانک پرداخت کند آیا دفترچه قابل وصول است؟
مقیسه: بله. البته تعداد اندکی از متقاضیان به این مرحله می‌رسند. یعنی ما وارد برنامه بازپرداخت و تقسیط و ... می‌شویم، اما با تعدادی از مشتریان به جایی می‌رسیم که پس از پنج سال و حتی در بعضی مواقع خیلی بیشتر زمان می‌گذرد، هیچ پرداختی انجام نمی‌شود و دیگر منبعی برای وصول آن نیست. طبیعتاً ما در این مرحله به وثایق مراجعه می‌کنیم. از آنجا که وثایق در رهن صندوق است، با نامه‌نگاری به شرکت شهرک‌ها، به دلیل عدم پرداخت بدهی‌های متقاضی، حق انتفاع دفترچه قرارداد این شخص یا شرکت به صندوق انتقال داده می‌شود. به این ترتیب شرکت شهرک‌ها هم حق انتقاع را به یک تولیدکننده دیگر واگذار می‌کند و بدهی فرد را از آن محل پرداخت می‌کند.
*دانش بنیان ها چگونه از تسهیلات صندوق استفاده می کنند؟
خبرآنی: از چه زمانی این صندوق به «صندوق حمایت» تبدیل شده است؟
در قانون برنامه هفتم که یک بند آن به ما اختصاص دارد، گفته شده که صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک با ماموریت صدور ضمانت‌نامه، اعطای تسهیلات غیرمستقیم و بیمه‌نامه برای صنایع کوچک به «صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صندوق کوچک» تبدیل می‌شود.
به این ترتیب صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک که تا کنون تنها ضمانت‌نامه صادر می‌کرده است، پس از اصلاح اساسنامه علاوه بر صدور ضمانت‌نامه، اعطای تسهیلات را در برنامه دارد که البته باید از سوی دولت، بودجه و منابعی نیز برای این خدمت تخصیص داده شود. صندوق‌های حمایتی، صندوق‌هایی هستند که تا حدودی در حوزه تسهیلات و بیمه نامه هم ورود پیدا می‌کنند. در حال حاضر ما هنوز در بخش بیمه‌نامه ورود پیدا نکرده‌ایم، به این خاطر که بیمه‌نامه مشابه همان ضمانت‌نامه است، اما در خصوص تسهیلات غیر مستقیم منابعی که دولت در اختیار ما قرار می‌دهد، باید با نظام بانکی و بازار سرمایه تلفیق شود تا به یک سری مدل‌ها دست پیدا کنیم و روند و سرعت صدور ضمانت‌نامه‌ها به خوبی انجام شود.
خبرآنی: اعطای تسهیلات شرایط خاصی دارد؟
مقیسه: خیر. شرایط خاصی ندارد، اما اینجا اولویت‌بندی انجام می‌شود. یکی از اولویت‌های ما شرکت‌های دانش بنیان است. همچنین بسته به مقتضیات روز و شرایط اقتصادی اولویت‌بندی صورت می‌گیرد. در حال حاضر اعتبارات سرمایه در گردش بسیار مهم است. تعداد قابل توجهی از بنگاه‌ها با 50 درصد ظرفیت کار می کنند، پس معنایش این است که اگر سرمایه در گردش آن‌ها افزایش یابد و ظرفیت تولید خود را فرضا از 60 به 80 برسانند، اتفاقات خوبی رقم می‌خورد. در این شرایط اولویت ما، صدور ضمانت‌نامه برای اعطای سرمایه در گردش به واحدهایی است که طرح توسعه داشته یا شرکت‌هایی که نیاز به نوسازی ماشین‌آلات دارند. همچنین شرکت‌های دانش بنیانی هستند که تولید آن‌ها بازار نسبتا خوبی دارد، برای ما حائز اهمیت هستند.
خبرآنی: با همه بانک‌ها مذاکره می‌کنید یا با یک بانک خاص؟
مقیسه: ترجیح این است که برای کلیه خدمات صندوق، بانک‌ها تنوع داشته باشند تا واحدهای تولیدی در سراسر کشور بتوانند با توجه به این موضوع به راحتی تسهیلات یا ضمانت‌نامه خود را دریافت کنند.
خبرآنی: افزایش سرمایه صندوق را چه مرجعی مصوب می‌کند؟
مقیسه: افزایش سرمایه اصولاً از منابع دولتی است و در قانون بودجه پیشنهاد داده می‌شود. در برخی مواقع، قانون بودجه عام‌تر است، برای مثال طی سه سال گذشته، افزایش سرمایه از محل منابع تبصره 18 قانون بودجه دولت به صندوق‌های حمایتی تخصیص داده شد. در حال حاضر برای صندوق حمایت دو منبع دیده شده است که یکی از این منابع، عوارض حاصل از صادرات مواد خام است.
خبرآنی: از چه روش‌هایی دسترسی تولیدکنندگان به خدمات صندوق را بهبود داده‌اید؟
مقیسه: این صندوق با بکارگیری روش‌های مختلف سعی داشته تولیدکنندگان بیشتری را با خدمات صندوق آشنا کند. از آن جمله می‌توان به سفرهای استانی و برگزاری رویداد با پارک‌های علم و فناوری، سازمانهای صمت، اتاق‌های بازرگانی و سایر انجمن‌ها و نهادها اشاره کرد. همینطور مشارکت صندوق در نمایشگا‌ه‌ها بویژه در حوزه صنعت مالی، توانسته خدمات مار را به طیف گسترده‌تری از تولیدکنندگان معرفی کند.
درضمن به‌منظور بهبود ارائه خدمات به مشتریان، از بخش خصوصی کارگزارانی تعیین شده‌اند، تا علاوه بر معرفی خدمات صندوق، به متقاضیان در تکمیل مدارک نیز کمک کنند، این خدمت خصوصا در مناطق محروم توانسته بسیار راه گشا باشد. از سوی دیگر به منظور بهبود پاسخگویی تلفنی، واحد ارتباط با مشتری راه‌اندازی شده تا نظرات مشتریان را دریافت و ثبت کرده و به سوالات آن‌ها پاسخ دهد.
خبرآنی: مختصری نیز در خصوص آمار عملکردی خود توضیح می‌دهید؟
مقیسه: این صندوق با استفاده از انواع روش‌های بهبود فرآیند توانست در سه سال گذشته عملکرد مطلوبی به ثبت برساند به نحوی که آمار صدور ضمانت‌نامه‌های این صندوق در سه سال گذشته، رشد پایدار 200 درصدی داشته است، به این معنا که صدور ضمانت‌نامه هر سال، سه برابر سال قبل خود بوده است. همچنین در حال حاضر حدود 30 درصد پرتفوی صندوق به شرکت‌های دانش‌بنیان تعلق دارد.
از سوی دیگر در مقایسه سه سال اخیر با دوره سه سال قبل از آن، مصوبات هیات مدیره برای سقف‌های اعتباری 23 برابر افزایش یافته است که در این صندوق مسبوق به سابقه نیست.
خبرآنی: سخن پایانی دارید که بخواهید برای مخاطبان ما عنوان کنید؟
مقیسه: «صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک» سعی دارد از طریق ارائه خدمات مختلف، واحدهای تولیدی کمتر از 50 نفر را کمک کند تا بتوانند به تامین مالی و ابزارهای کاهش ریسک اعتباری سهل‌تر دسترسی پیدا کرده و بدین ترتیب، علاوه بر حفظ وضع موجود تولید بنگاه خود، بتوانند در راستای توسعه فعالیت‌ها و اشتغالزایی بیشتر اقدام کنند.
انتهای پیام/
