به گزارش گروه دانشگاه پایگاه خبری خبرآنی، امروز چهارشنبه انجمن علمی اخلاق در علوم و فناوری میزبان همایش ملی مهاجرت نخبگان علمی با هدف بررسی چالش‌ها و ارائه راهکارها با حضور چهره‌های علمی پژوهشگران، صاحب‌نظران و تصمیم‌گیران حوزه علم و فناوری به میزبانی در پژوهشگاه صنعت نفت است.
همایشی با تمرکز بر محورهایی نظیر مبانی نظری مهاجرت نخبگان، تحلیل عوامل مهاجرت، سویه‌ها و تجربیات زیسته مهاجران علمی ایرانی و ارائه سیاست‌ها و راهبردهای پیشنهادی است که هدف این رویداد، بررسی علمی پدیده مهاجرت نخبگان علمی و شناسایی راهکارهایی برای کاهش تبعات آن بر توسعه کشور اعلام شده است.
پدیده مهاجرت یک معضل و صیانت از سرمایههای اصیل، ضروری است
دبیر علمی همایش به عنوان نخستین سخنران این رویداد گفت: پدیده مهاجرت یک مساله چند وجهی از سیاسی تا آموزشی اخلاقی است. این همایش حاصل بیش از 2 سال تلاش است که اعضای کمیته علمی و اجرایی از ابتدا در تلاش بودند تا با تجارب جهانی و داده‌های علمی تدبیر برای مهاجرت نخبگان داشته باشند.
مسعود صفایی مقدم گفت: در این همایش، کارگاه‌های شش‌گانه تعریف شده و در آن جنبه‌های مختلف مهاجرت پرداخته می شود. در نشست‌های تخصصی در تلاش هستیم تا مساله محاصره نخبگان از جنبه‌های مختلف بررسی شود و برای آنها ارائه راهکار داشته باشیم و امیدوارم نتایج این مباحث را به مسئولان ارائه کنیم.
استاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت که مهاجرت نخبگان در ایران یک امر جدیدی است و این مساله آسیب‌رسان و معضلی شده که باید هر چه سریعتر به آن رسیدگی کرد و به محافظت از نیروها و سرمایههای اصیل پرداخت.
وی افزود: ما با شرایطی مواجه شده‌ایم که به سیل مهاجرت بی‌رویه نخبگان عزیز ما از کشور منتهی شده است. باید در نوع برخورد خودمان در تنظیم و تصویب قوانین و در بسیاری از برنامه‌هایی که به ویژه درباره جوانان و نخبگان تنظیم می‌کنیم تجدید نظر و اصلاح بکنیم.
صفایی مقدم خاطرنشان کرد: این همایش به منظور واکاوی یکی از پدیده‌های پیچیده و چند بعدی کشور یعنی مهاجرت نخبگان علمی برگزار می‌شود و در همین راستا نشست‌ها و جلسات متعددی با حضور اندیشمندان و پژوهشگران حوزه‌های مرتبط با این موضوع و فرایندی با حمایت و مشارکت فعال نهادهای علمی دانشگاهی انجمن‌های علمی برگزار شد. البته در این مسیر، شرکت ملی نفت ایران با حمایت‌هایش حضور داشت و نقش کلیدی در شکل‌گیری و تداوم مسیر این همایش ایفا کرد.
وی با گرامیداشت خاطره مرحوم جعفر میلی‌منفرد؛ عضو فقید شورای سیاستگذاری انجمن اخلاق در علوم و فناوری گفت: مرحوم دکتر منفرد با دلسوزی و بینش عمیق خود نقش ارزنده‌ای در تدوین اهداف و برنامه‌های این همایش ایفا کرد و یاد و نام استاد فقید همواره در ذهن و خاطره ما خواهد بود.
رئیس همایش هم در این نشست به پدیده چند وجهی مهاجرت نخبگان پرداخت و گفت: مساله مهاجرت یا فرار مغزها، در حوزه‌های اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی دارای اهمیت و برای کشور بسیار خسارت‌بار هست.
مصطفی معین به سابقه تاریخی مهاجرت پرداخت و گفت: سرمایه اصلی کشور ما قبل از این که نفت و گاز و منابع طبیعی و زیرزمینی باشد، منابع انسانی ایران است. باید پدیده مهاجرت هرچه سریعتر جزء اولویت‌های ملی قرار بگیرد و راهکاری برای آن اندیشیده شود.
ایران باید برای نگهداری نخبگان امکانات داشته باشد
موسس دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان هم در این همایش گفت که مهاجرت نخبگان، ریشه عمیقی دارد. نخبگان در هر جامعه‌ای بسیار محدود هستند اگر توجه خود را به جمع کویر آدم‌های معمولی معطوف نکنیم جامعه فرو خواهد ریخت.
پرفسور یوسف ثبوتی اظهار داشت: برای یافتن یک فرد ناخلف، تمام دستگاه‌ها را بسیج کردیم اما از انسان‌های معمولی که قسمت اعظم جامعه هستند غافل هستیم و آنها را در جامعه نمی‌بینیم و فرصت هم نمی‌دهیم.
وی افزود: مهاجرت نخبگان، ریشه تاریخی بسیار عمیقی دارد و اگر این آمادگی در محیط نباشد مهاجرت‌ها تداوم می‌یابد و تنها راهکار نگهداشت نخبگان، داشتن امکانات است که باید پذیرای نخبگان بود.
وی این را هم گفت که اگر افراد معمولی جامعه، فراغ بال داشته باشند نه تنها گلیم خود را از آب بیرون می‌کشند بلکه مبتکر،آفریننده و جسور هم بار می‌آیند و در چنین جامعه‌ای هم ناخلف‌ها عرصه را برای خود تنگ می‌بینند و پا پس می‌کشند و هم افراد با استعداد فرصت آفرینندگی بیشتر می‌یابند در حالیکه در تفکر دولتی و مدیریتی‌مان درست برعکس عمل می‌کنیم.
این استاد دانشگاه گفت: با قید و بندها نمی‌توان کاری کرد و هر کاری کنیم ضایع خواهد شد. قانون را از غرب گرفتیم ولی معنای قانون را متوجه نمی‌شویم، قانون یعنی قرارداد اجتماعی بین افراد که روابط انسان‌ها را با هم تنظیم کند.
وی ادامه داد: قانون را می‌نویسیم اما اجرا نمی‌کنیم و آن را کنار گذاشته و طور دیگری عمل می‌کنیم و این تناقضات جدی را داریم.
ثبوتی گفت: امروز با سرعت یادگیری، فرزند 20 تا 30 ساله از پدر و مادر خود بیشتر می‌داند و باید به این وارونگی در نظام دانایی توجه کرد.
موج چهارم مهاجرت
استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم در این همایش به تشریح چهار موج مهاجرت پرداخت و گفت: مهاجرت، پدیده‌ای است که از سالها قبل وجود داشته ولی چیزی به نام فراز مغزها شاید اولین بار در سال 1963 در یک روزنامه در لندن مطرح شد و در ایران هم از مدت‌ها پیش مطرح است؛ موج اول مهاجرت در ایران به قبل انقلاب بر می‌گردد زمانی که احزاب سیاسی منحل و محدودیت‌هایی ایجاد شد.
حمیرا وفایی، موج دوم مهاجرت را هم‌زمان با دهه اول انقلاب عنوان کرد و گفت: در آن مقطع به دلیل پاکسازی‌هایی که اتفاق افتاد و تعطیلی دانشگاه‌ها و وقوع جنگ تحمیلی، احساس نابرابری در آن مقطع ایجاد شد.
وی اظهار داشت: موج سوم مهاجرت هم در دهه دوم و سوم انقلاب رخ داد و موج چهارم هم از سال 90 تاکنون است که موج چهار افزایش بیشتری یافته است. مردم آگاهانه احساس می‌کنند که در کشور مقصد، شرایط بهتری وجود دارد بنابراین مهاجرت می‌کنند.
رئیس پیشین سازمان نظام پزشکی استان فارس گفت: خروج سرمایه انسانی یعنی خروج افراد با بازدهی بالا و یکی از رویکردها شکار مغزهاست؛ کشورهای مقصد مغزهایی را که فکر می‌کنند نخبه هستند و می‌توانند به آنها کمک کنند بدون اینکه هزینه‌ای پرداخت کرده باشند برای تحصیل و استفاده از تجربیات آنها را به کار می‌گیرند.
بر اساس آمار بانک جهانی، ایران سالیانه 50 میلیارد دلار به خاطر فرار مغزها هزینه می‌کند.
ریشه مهاجرت
وفایی معتقد است که باید فضا را برای نخبگان آزادتر کرد تا در کشور بمانند، البته در نظام آموزشی ایران، مشکلات ساختاری وجود دارد که یک نمونه آن قانون کنکور است.
وی بیان داشت: اگرچه هنوز جایگزین خوبی برای کنکور نداریم ولی این روش و قانون، کاملا ناعادلانه است و البته کیفیت آموزش در سال‌های اخیر خود جای بحث دارد. در رشته‌های علوم پزشکی که با افزایش ظرفیت روبه‌رو هستند بدون اینکه هیچ زیرساختی آماده یا نیازسنجی شده باشد.
وفایی این پرسش‌ها را مطرح کرد که آیا واقعاً ما به این تعداد پزشک نیاز داریم؟ آیا اگر ما بخواهیم 20 تا 30 درصد پذیرش 50 دانشجوی پزشکی را افزایش بدهیم آیا 50 هیات علمی یا 50 بیمارستان آموزشی اضافه کرده‌ایم؟ چگونه انتظار داریم که کیفیت آموزش پایین نیاید وقتی تعداد دانشجو را اضافه می‌کنیم.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: نخبگان و فرزندان ما که باید آینده‌سازان کشور باشند ترجیح می‌دهند ترک وطن کنند، در حالی که باید برای بهتر شدن کشورشان از این نیروها استفاده شود پس باید نیازهای نیروها را برطرف کرد.
وی درباره یکی از راهکارهای جلوگیری از فرار مغزها گفت: دولتمردان و سیاستگذاران ما حداقل باور کنند که این خطر تهدیدی برای این کشور است و اگر سیاستمداران و سیاستگذاران ما دل در گرو منافع ملی داشته باشند قطعاً برای حل این مشکلات کمک خواهند کرد.
وفایی تصریح کرد: ما مردمان بسیار نجیبی هستیم، مردمان ایران بسیار توانمند و قدرتمند هستند ولی هنوز نیاز داریم که تاب‌آوری را بیشتر کنیم تا در کشور بمانیم و آن را بسازیم.
به گزارش خبرآنی، همایش «مهاجرت نخبگان علمی در ایران امروز، چالش‌ها و راهکارها» امروز و فردا (12 و 13 دی) در قالب سخنرانی و برگزاری نشست‌های تخصصی همچنین ارائه مقاله و گفت‌وگوی آزاد دانشجویی به موضوع مهاجرت به ویژه مهاجرت علمی، مهاجرت‌های نخبگان و مهاجرت‌های تحصیل می‌پردازد.
انتهای پیام/
