به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری خبرآنی، کتاب‌های درسی به‌عنوان یکی از ارکان بنیادین نظام آموزشی، نقش بی‌بدیلی در آشنایی دانش‌آموزان با هویت فرهنگی و ملی ایفا می‌کنند.
این منابع آموزشی، با ارائه مفاهیمی در حوزه تاریخ، فرهنگ و ارزش‌های جامعه، به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا احساس تعلق و شناخت عمیق‌تری از خود و ریشه‌های فرهنگی‌شان به دست آورند.
در شرایطی که تغییرات اجتماعی و فرهنگی با سرعتی چشمگیر در حال وقوع است، اهمیت کتاب‌های درسی در حفظ و تقویت هویت ملی و فرهنگی بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است. این کتاب‌ها نه‌تنها به‌عنوان ابزاری برای انتقال ارزش‌ها عمل می‌کنند، بلکه در ترویج هویت ملی و آشنا کردن نسل‌های آینده با تاریخ و فرهنگ غنی کشور نیز نقشی کلیدی ایفا می‌کنند.
کتاب‌های درسی فراتر از انتقال صرف دانش، پلی ارتباطی میان دانش‌آموزان و تاریخ، فرهنگ و ارزش‌های جامعه به شمار می‌روند. در جهانی که تغییرات فرهنگی و اجتماعی به‌سرعت رخ می‌دهد، این منابع نقشی بی‌بدیل در تثبیت و تقویت هویت ملی دارند.
با ارائه موضوعاتی مرتبط با زبان، تاریخ و ادبیات، کتاب‌های درسی به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا در بستر فرهنگ و هویت ملی‌شان، خود را بهتر بشناسند. این فرایند، علاوه بر تقویت احساس تعلق به جامعه، آگاهی و احترام به تنوع فرهنگی را نیز در میان دانش‌آموزان پرورش می‌دهد. بدین ترتیب، کتاب‌های درسی می‌توانند به‌عنوان ابزارهایی مؤثر برای شناخت و تبیین هویت ملی در نسل جوان عمل کنند.
موضوع هویت ملی و نحوه ترویج آن میان نوجوانان و جوانان، از مسائل کلیدی در فرایندهای آموزشی و فرهنگی هر کشوری به شمار می‌رود.
در کتاب‌های درسی ایران نیز مفاهیمی چون تاریخ، فرهنگ، تقویت زبان فارسی و تأکید بر ارزش‌های ملی و اسلامی، به‌طور چشمگیری مورد توجه قرار گرفته‌اند. این کتاب‌ها، از رهگذر معرفی تاریخ و ادبیات و تأکید بر ارزش‌های فرهنگی، می‌توانند در انتقال مفاهیم اساسی هویت ملی نقشی اساسی ایفا کنند. آنها دانش‌آموزان را با فرهنگ و هویت ملی آشنا ساخته و زمینه‌ساز پرورش نسلی آگاه و مسئول در قبال ارزش‌های جامعه می‌شوند.
بررسی مصادیق پرداختن کتاب‌های درسی به هویت ملی در مقاطع ابتدایی و متوسطه
به گزارش خبرآنی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نمونه‌هایی از نحوه پرداختن کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه به موضوع هویت ملی را در اختیار این خبرگزاری قرار داده است. این مصادیق که به‌صورت مصور ارائه شده‌اند، عبارت‌اند از:
کتاب فارسی پایه اول:
در نگاره شماره 3، تصویری از خیابانی محل عبور و مرور مردم و دانش‌آموزان به همراه مدرسه‌ای با نام "ایران" و پرچم جمهوری اسلامی ایران گنجانده شده است. همچنین، در درس 6 همین کتاب، نقشه و پرچم کشور عزیزمان ایران به نمایش درآمده است.
کتاب فارسی پایه دوم:
درس 14 به‌طور کامل به هویت ملی اختصاص یافته است.
کتاب فارسی پایه سوم:
در درس 13 با عنوان "وطن"، شعری مرتبط با وطن و تصویری از پرچم ایران درج شده است.
کتاب مطالعات اجتماعی پایه چهارم:
درس 20 به خیابان‌هایی با نام‌های ایرانی و مدرسه‌ای با پرچم جمهوری اسلامی ایران اشاره می‌کند.
کتاب مطالعات اجتماعی پایه نهم:
فصلی با عنوان "فرهنگ و هویت" به بررسی موضوع هویت ملی اختصاص دارد.
کتاب تحلیل فرهنگی پایه‌های یازدهم و دوازدهم:
در این کتاب‌ها، صیانت از میراث فرهنگی به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های هویت ملی مطرح شده است.
نقش جامعه در ترویج هویت ملی
با توجه به پیچیدگی و چندبعدی بودن موضوع هویت ملی، صرف اتکا به محتوای کتاب‌های درسی برای ترویج این ارزش اساسی کافی نیست. کتاب‌های درسی تنها بخشی از بسته‌های تربیتی و یادگیری هستند که در شکل‌گیری هویت ملی جوانان تأثیرگذارند. تحقق این هدف نیازمند همکاری همه‌جانبه خانواده‌ها، نهادهای فرهنگی، رسانه‌ها و مؤسسات آموزشی است. هر یک از این نهادها نقش کلیدی در تقویت و شکل‌دهی هویت ملی ایفا می‌کنند.
اقدامات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی
این سازمان، به‌عنوان متولی برنامه‌های درسی در نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، اقدامات متعددی را در راستای ترویج هویت ملی انجام داده است. از جمله این اقدامات می‌توان به تألیف کتاب‌های جدیدی نظیر "هویت اجتماعی" برای پایه دوازدهم و "تحلیل فرهنگی" برای پایه‌های یازدهم و دوازدهم اشاره کرد. این تألیفات، پس از تغییر ساختار نظام آموزشی به 3-3-6 در سال 1391 و با هدف انطباق با اسناد تحول آموزش و پرورش، به‌ویژه سند برنامه درسی ملی، تدوین شده‌اند.
محتواهای تولیدشده در این حوزه توسط متخصصان و صاحب‌نظران در گروه‌های متمرکز و غیرمتمرکز مورد اعتبارسنجی قرار گرفته و پس از بررسی نظرات دریافتی در کارگروه‌های تخصصی و رفع اشکالات احتمالی، به چرخه نظام آموزشی وارد شده‌اند.
همکاری با فرهنگستان زبان و ادب فارسی
از دیگر اقدامات مؤثر این سازمان در تقویت هویت ملی، انعقاد تفاهم‌نامه همکاری با فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. این تفاهم‌نامه که با هدف صیانت از زبان و ادبیات فارسی منعقد شده، دستاوردهایی همچون تولید شیوه‌نامه تغییر کتاب‌های درسی و جایگزینی واژگان مصوب فرهنگستان به‌جای واژگان بیگانه در برخی کتاب‌ها داشته است.
این همکاری‌ها، به تقویت اصالت و جایگاه زبان فارسی در برنامه‌های درسی و نظام آموزش و پرورش رسمی کشور منجر شده و گامی مؤثر در ترویج هویت ملی به شمار می‌رود.
انتهای پیام/
