به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری خبرآنی، کمبود فضای آموزشی در کشور و استان تهران یکی از چالش‌های بزرگ حوزه آموزش است که افزایش تراکم دانش‌آموزان در کلاس‌های درس، کیفیت آموزش را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است.
استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، قم، البرز و آذربایجان غربی برای ساخت مدرسه نیازمند توجه بیشتری هستند و در اولویت دریافت اعتبارات مالی قرار دارند.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشور، تأکید بسیاری بر حل مشکل کمبود مدارس دارد. وی در بازدید از قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء گفت: "تصور می‌کنم به‌صورت یک‌ساله می‌توانیم تمام مشکلات کمبود مدارس را با کمک بسیجیان برطرف کنیم."
تا کنون نیز پنج جلسه ویژه با حضور استاندار تهران برای بررسی و حل مشکل کمبود مدرسه در این استان برگزار شده است.
با این حال کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس هشدار می‌دهند که به دلیل کم‌برآوردی شدید اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای، برنامه‌های ساخت، نوسازی و بازسازی مدارس به کندی پیش می‌رود.
در این میان، مولدسازی اموال مازاد آموزش و پرورش به‌عنوان یکی از راهکارهای اساسی برای جبران کمبود مدرسه در مناطق مختلف کشور مطرح شده است.
طبق آمار سازمان نوسازی مدارس، تاکنون 21 ملک آموزش و پرورش برای مولدسازی معرفی شده‌اند. در این فرآیند، اموال مازاد دولت شناسایی، ارزش‌گذاری و فروخته می‌شوند تا درآمد حاصل برای پروژه‌های عمرانی از جمله ساخت مدارس جدید به کار گرفته شود.
وزارت آموزش و پرورش نیز فهرست املاک مازاد خود را در دبیرخانه هیئت عالی مولدسازی دارایی‌های دولت منتشر کرده است. وزیر آموزش و پرورش معتقد است که مولدسازی می‌تواند بسیاری از مشکلات آموزش و پرورش را رفع کند.
در میزگردی با حضور مجید عبداللهی، معاون فنی و اجرایی سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس؛ عباس زارع، مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس تهران؛ مسعود بهرامی، مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های تهران و محمدرضا جعفری، مدیرعامل مجمع خیّرین مدرسه‌ساز کشور، به بررسی موضوع کمبود مدرسه در کشور پرداختیم.
در بخش نخست این میزگرد، مشکلات مرتبط با کمبود مدارس در استان تهران مورد بررسی قرار گرفت.
در بخش دوم، راهکارهای ایجاد منابع مالی جدید با توجه به محدودیت‌های بودجه دولت و نقش مولدسازی اموال آموزش و پرورش مورد بحث و تحلیل قرار گرفت.
خبرآنی: خلق منابع برای ساخت مدارس جدید به چه صورت انجام می‌شود؟
زارع: خیران در کنار دولت برای ساخت مدارس حضور مؤثری دارند. شاید میزان کمک مالی آنها اندک باشد، اما آثار و برکت فعالیت‌هایشان غیرقابل‌انکار است. به همین دلیل، جذب و تکریم خیران همواره از اولویت‌های ما بوده و هر ساله به‌طور جدی دنبال می‌شود.
مولدسازی؛ انقلابی برای تحول در مدرسه‌سازی
یکی از موضوعات مهم برای تأمین منابع مالی جدید، مولدسازی اموال آموزش و پرورش است. این طرح می‌تواند در شهر تهران تحولی اساسی ایجاد کند. به‌عنوان مثال، با فروش املاک مازاد، در برخی موارد حتی با فروش یک ملک می‌توان هزینه ساخت 100 مدرسه را تأمین کرد. البته تاکنون درآمدی از این محل نداشته‌ایم.
در جلسه‌ای که با حضور استاندار تهران درباره مولدسازی برگزار شد، تأکید شد که با پیگیری‌های جدی، اجرای این طرح به‌زودی عملیاتی خواهد شد. در صورت تحقق، می‌توان بخش قابل‌توجهی از مشکلات مدارس استان تهران را برطرف کرد.
ساخت 130 مدرسه جدید با فروش یک ملک
به‌عنوان نمونه، تنها یک ملک آموزش و پرورش در میدان ونک، بین یک تا چهار هزار میلیارد تومان ارزش‌گذاری شده است. در حالی که استان تهران برای رسیدن به استاندارد 5.28 مترمربع فضای آموزشی به ازای هر دانش‌آموز، نیازمند ساخت 181 مدرسه جدید است. فروش همین ملک می‌تواند منابع مالی لازم برای ساخت 130 مدرسه جدید را فراهم کند.
خبرآنی: یکی از نگرانی‌های مهم در حوزه مولدسازی اموال آموزش و پرورش، فروش مدارسی است که در حال حاضر میزبان دانش‌آموزان هستند. به‌عنوان نمونه، دبستان سروش در منطقه دو، که در مجاورت کانون فرهنگی و تربیتی قدس قرار دارد، با وجود حضور دانش‌آموزان در آن، در لیست املاک مازاد برای فروش قرار گرفته بود.
حذف اسم مدرسه دایر سروش از لیست فروش
زارع: دبستان سروش، که پیش‌تر در لیست املاک مازاد قرار گرفته بود، اکنون از این لیست حذف شده است. باید توجه داشت که در فرآیند مولدسازی، هدف استفاده بهینه و تبدیل املاک به کاربری‌هایی است که ارزش بیشتری ایجاد کنند. این رویکرد، ظرفیتی بزرگ برای رفع مشکلات محسوب می‌شود و باید به بهترین نحو از آن بهره گرفت.
فروش مدرسه‌ای در درون شهرک صنعتی
بهرامی: نگرانی‌هایی درباره نحوه اجرای مولدسازی وجود دارد. هدف اصلی این فرآیند، استفاده بهینه از املاک مازاد است. به‌عنوان مثال، چند سال قبل در شهرستان‌های استان تهران، یک خیر مدرسه‌ساز زمینی را به آموزش و پرورش اهدا کرد. اما این زمین درون یک شهرک صنعتی واقع شده و فاصله زیادی با نخستین محل مسکونی دارد، بنابراین امکان ساخت مدرسه در آن وجود ندارد. چنین مواردی نشان می‌دهد که شناسایی دقیق املاک قابل بهره‌برداری، بسیار ضروری است.
وزارت آموزش و پرورش در فرآیند مولدسازی باید با دقت شناسایی کند کدام یک از املاک موجود فاقد قابلیت بهره‌برداری آموزشی است و در آینده نزدیک نیز این قابلیت را نخواهد داشت. این املاک می‌توانند پس از تغییر کاربری و تبدیل به بالاترین تراکم ممکن، به فروش برسند تا ارزش‌افزوده حداکثری ایجاد شود.
به‌عنوان مثال، در شهرستان‌های استان تهران، مدرسه‌ای فرسوده در بلوار اصلی وجود دارد که تخریب و بازسازی آن به دلیل قرار گرفتن در مجاورت اتوبان، حضور دانش‌آموزان را خطرآفرین می‌کند. این ملک می‌تواند در قالب طرح مولدسازی فروخته شود و درآمد حاصل از آن برای ساخت مدرسه‌ای ایمن در منطقه‌ای مناسب‌تر هزینه شود.
طبق قانون، املاک آموزش و پرورش نمی‌توانند با کاربری آموزشی به فروش برسند. این املاک باید به کاربری تجاری یا مشابه تبدیل و سپس با ارزش‌گذاری دقیق به فروش برسند. مهم‌تر اینکه 100 درصد درآمد حاصل از فروش، بدون کسر هیچ‌گونه هزینه‌ای، به آموزش و پرورش بازمی‌گردد و ملزم است که در همان شهر مربوطه صرف ساخت‌وساز مدارس جدید شود. همچنین این درآمد تنها برای توسعه فضای آموزشی قابل‌استفاده بوده و اجازه هزینه‌کرد آن در سایر موارد وجود ندارد.
احتمال فروش مدارس فعال
ممکن است برخی از مدارس در حال حاضر میزبان دانش‌آموزان باشند، اما آموزش و پرورش با اتخاذ سیاست‌های مناسب، دانش‌آموزان را به مدارس نوسازی‌شده که توسط سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس در اختیار قرار می‌گیرد، منتقل کند. سپس این مدارس، به‌ویژه آن‌هایی که در مناطق دارای موقعیت تجاری قرار دارند، به فروش برسند. به‌عنوان مثال، فروش یک مدرسه واقع در بر خیابان با موقعیت تجاری می‌تواند امکان ساخت چندین مدرسه جدید را فراهم کند.
ملکی با 3500 متر مساحت که امکان فروش ندارد!
در شهرری، ملکی به مساحت 3500 متر مربع در جوار حرم و بازار سنتی وجود دارد که 6 سال است بلااستفاده مانده است. این ملک به دلیل وقف عام امکان فروش ندارد و باید برای ساخت مدرسه استفاده شود. این در حالی است که اگر امکان فروش آن وجود داشت، درآمد حاصل می‌توانست برای ساخت چندین مدرسه جدید به کار گرفته شود.
در استان تهران، 1500 ملک متعلق به آموزش و پرورش شناسایی شده که از این تعداد، 10 تا 12 مورد قابلیت مولدسازی دارند و می‌توانند به‌عنوان منابع ارزشمند برای توسعه فضای آموزشی استفاده شوند.
فروش مدارس خیرساز با اجازه خیر
خبرآنی: آیا خیران مدرسه‌ساز از مولدسازی استقبال می‌کنند؟
جعفری: مدارسی که خیران می‌سازند، تنها با رضایت و امضای آنها می‌تواند در فهرست فروش قرار گیرد.
ما بر این باوریم که دولت نیز باید در روند مدرسه‌سازی همراهی کند و صرفاً به مولدسازی اکتفا نکند. در زمان ریاست جمهوری آقای رئیسی مقرر شد که دولت معادل آورده خیران برای مدرسه‌سازی، اعتبار اختصاص دهد.
سال گذشته، خیران تعهد مالی 12 هزار میلیارد تومانی برای ساخت مدارس ارائه کردند، اما دولت در نهایت تنها 4 هزار میلیارد تومان اختصاص داد. این نوع عملکرد باعث می‌شود خیران با مشاهده عدم پایبندی دولت به تعهدات خود، دلسرد شوند.
خبرآنی: از مبلغ 12 هزار میلیارد تومان تعهد مالی خیران، چه میزان از آن تحقق یافته است؟
تحقق این مبلغ نیازمند زمان است، اما به‌طور میانگین، سالانه حدود 80 درصد آن محقق می‌شود.
در سراسر کشور با مشکلات زیادی در حوزه مدارس روبه‌رو هستیم که برای حل آنها نیازمند کمک بیشتر خیران هستیم. علاوه بر خیران، نهادهای حاکمیتی همچون بنیاد برکت، بنیاد مستضعفان، کارخانه‌ها و مؤسسات صنعتی نیز باید در چارچوب مسئولیت اجتماعی خود به فرایند مدرسه‌سازی کمک کنند.
عبداللهی: یکی از مباحث کلیدی در سند تحول بنیادین، تقویت منابع مالی و درآمدی آموزش و پرورش است. مولدسازی از گذشته تا کنون به‌عنوان یکی از ارکان اصلی تأمین منابع مالی شناخته شده است.
در مورد مولدسازی نیز، با توجه به سابقه این فرآیند، چندین عامل بر آن تأثیرگذار است که نباید به‌راحتی از کنار آنها گذشت.
اموال آموزش و پرورش مانند سایر اموال دولتی در سامانه سادا ثبت شده است، اما شناسایی املاکی که قابلیت مولدسازی دارند، موضوعی بسیار مهم است. برای این کار، باید به ویژگی‌های ملک از جمله قابلیت جابه‌جایی، امکان ارزش‌گذاری و ارزش‌افزایی توجه داشت. پس از شناسایی ملک مناسب، باید آن را برای ارزش‌افزایی به کمیسیون ماده 5 ارسال کرد و این فرآیند باید حداکثر ظرف یک ماه انجام شود.
آموزش و پرورش بیشترین ملک را برای مولدسازی عرضه کرده است
در فرآیند ارزش‌افزایی، قیمت‌گذاری دقیق اهمیت دارد؛ برای مثال، زمینی در میدان ونک که کاربری آموزشی دارد، می‌تواند با تغییر کاربری به تجاری یا اداری، ارزش آن چندین برابر افزایش یابد.
عزم آموزش و پرورش در راستای مولدسازی املاک جدی است و این وزارتخانه در شورای عالی مولدسازی جزو دستگاه‌هایی است که بیشترین تعداد ملک را برای مولدسازی عرضه کرده است.
انتهای پیام/
