متروی تهران علی‌رغم قیمت ارزان نسبت به تعرفه‌های جهانی، توانسته است امکانات خوبی را برای اهالی پایتخت فراهم کند، با این‌حال تلاش متخصصان کشورمان در خودکفایی برای ساخت واگن‌های قطار شهری و نوسازی آنها ستودنی است که ما را در رتبه بیستم دنیا قرار داده است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(خبرآنی)، تهران از قبل پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون جزو شلوغ‌ترین شهرهای غرب آسیا بوده است، بنابراین اولین برنامه‌ریزی‌ها و طرح‌های ساخت بنای متروی تهران در سال ۱۳۵۰ پایه‌گذاری شد و مطالعات دقیق شرکت‌هایی مانند سوفرتو به‌عنوان یکی از معتبرترین شرکت‌های خارجی در مهر ۱۳۵۳ باعث شد که طرح ساخت متروی تهران با ۷ خط ارائه شود، در همین راستا شرکت متروی تهران در سال ۱۳۵۴ افتتاح شد و اولین قرارداد رسمی خود را با مهندسان مشاور فرانسوی امضا کرد.
خودکفایی در ساخت مترو با خلف وعده مهندسان فرانسوی
مهندس‌های فرانسوی به‌عنوان مشاور پروژه در مراحل ساخت متروی تهران حضور داشتند و علاوه بر نظارت، به انجام کارهای دیگری نیز موظف بودند. آنها مناسب‌ترین زمین را برای احداث مترو شناسایی کردند و عملیات نقشه‌برداری را انجام دادند؛ سپس پرونده‌های توصیفی پروژه را جمع‌آوری و به انجام نقشه‌های اجرایی پرداختند.
عملیات ساخت متروی تهران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تا قبل از شروع جنگ تحمیلی ادامه داشت و تا آن زمان تقریبا ۲۳۰۰ متر از تونل مترو و ۳ ایستگاه آن ساخته شده بود، اما شرکت‌های مشاور فرانسوی با شروع حمله‌ی رژیم بعثی عراق به ایران، به نمایندگان خود دستور دادند که کشورمان را ترک کنند و مراحل ساخت مترو متوقف شد.
در آن زمان مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، رئیس وقت مجلس شورای اسلامی به ضروری بودن ادامه ساخت مترو اشاره کرد و هیأت وزیران در سال ۱۳۶۴ با تصویب طرح اجرای مترو باعث شد تا پروژه ساخت مترو در کشورمان بار دیگر از سر گرفته شود، در این برنامه قرار شد تا متخصصان ایرانی عملیات ساخت خطوط شمالی - جنوبی و شرقی - غربی و یک خط برون‌شهری از سمت شهر تهران به سمت گلشهر واقع در کرج را از سال ۱۳۶۶ اجرایی کنند.
عملیات ساخت‌وساز متروی تهران بالاخره در سال ۱۳۷۴ به اتمام رسید، سپس یک قرارداد بین‌المللی برای تامین تجهیزات متحرک و تجهیزات ثابت قطار شهری مترو برای خطوط یک، دو و پنج امضا شد و سرانجام خط ۵ متروی تهران به‌عنوان اولین خط با ۳ ایستگاه صادقیه، وردآورد و کرج کار خود را از تاریخ ۱۶ اسفند ماه ۱۳۷۷ آغاز کرد و به بهره‌برداری نهایی رسید.
امکانات خاص مترو تهران
در طی زمان، متروی پایتخت توسعه یافت تا جایی که تهران به عنوان یک کلان‌شهر در خاورمیانه سالانه بیش‌از ۴۰۰ میلیون سفر با مترو را به خود میبیند، این مترو با ۷ خط زیرزمینی دارای ایستگاه‌های بسیار تمیز است که در اکثر آنها پله‌برقی و آسانسور برای استفاده معلولین وجود دارد، دیوارهای متروی تهران با آثاری از هنرمندان مختلف زینت داده شده و در برخی از آنها نمایشگاه‌های دائمی از کسب‌وکارهای مختلف وجود دارد، ایستگاه‌های متروی تهران طوری طراحی شده‌اند که به مراکز دیدنی، نقاط شلوغ شهر، بازار و مراکز تفریحی تهران نزدیک باشند، اغلب در فضای بیرونی ایستگاه، تاکسی‌های خطی وجود دارند که رفت‌وآمد را آسان‌تر از قبل می‌کنند.
متروی تهران برخلاف برخی قطارهای شهری آمریکا، نه تاریک و نه آب‌گرفته است، هیچ بوی بدی در آن به مشام نمی‌رسد و فضای پاکیزه و منظمی دارد، سامانه متروی تهران با الگوبرداری از بهترین متروهای جهان به استانداردهای جهانی رسیده است، در مجموع نظم خوبی بر متروی تهران حاکم است و قطارها تقریباً به‌موقع فعالیت خود را انجام می‌دهند، برای استفاده از مترو لازم است افراد کارت‌بلیت تهیه کنند و به‌هیچ‌عنوان پول نقد یا کارت بانکی پذیرفته نمی‌شود، مهم‌ترین ویژگی متروی تهران طراحی هوشمندانه خطوط مترو و تقاطع آنان با یکدیگر است که موجب شده دسترسی به تمام نقاط تهران به‌آسانی صورت گیرد.
متروی تهران تمیزتر از نیویورک!
«بن نورتون» روزنامه‌نگار آمریکایی در رابطه با مقایسه‌ی متروی تهران و نیویورک، نوشته است: «عکس سمت چپ متروی تهران است، ایران در شرایط تحریم‌های وحشیانه و مجرمانه اقتصادی توسط امپراتوری آمریکاست، اما عکس سمت راست متروی نیویورک در ثروتمندترین کشور جهان است و من می‌توانم تصدیق کنم که از این جا بارها رد شده‌ام و این ایستگاه واقعا همین شکلی است.»
متروی شهری سینسیناتی آمریکا با جمعیت تقریبی ۲.۳ میلیون نفر در جنوب ایالت اوهایو هم علی‌رغم ساخت تونل متروکه است، ساخت متروی سینسیناتی در دهه ۱۹۲۰ و پس از انفجار جمعیت آمریکا ما بین دو جنگ جهانی به سبب مهاجرت گسترده‌ی مردم از سرتاسر اروپا آغاز شد.
اما طولی نکشید که فعالیت تنها خط متروی سینسیناتی متوقف شده و تا امروز نیز این شهر فاقد شبکه حمل‌ونقل زیرزمینی است، این شهر یکی از مراکز اصلی تولید قطعات خودرو در آمریکا است اما متروی این شهر ده‌ها سال است که فعالیتی نداشته و بخش‌هایی از آن برای جلوگیری از ورود افراد بزهکار با خاک پر شده است.
مسیریابی راحت با نقشه‌های متروی تهران
برای مقایسه‌ی متروی تهران با برترین متروهای جهان، باید نقشه‌ی آنها را هم با یکدیگر مقایسه کنیم. نقشه متروی تهران جزو ساده‌ترین نقشه‌های مترو در جهان است، زیرا نقشه متروی تهران همانند نقشه متروی پاریس شبیه به یک نقشه گنج نیست و مسافران را سردرگم نمی‌کند، شاید با خود بگویید متروی پاریس بزرگ‌تر از متروی تهران است و همین موضوع موجب پیچیدگی نقشه آن شده است، در حالی که این‌طور نیست، زیرا که متروی توکیو هم جزو بزرگ‌ترین و پررفت‌وآمدترین متروهای جهان است اما این پیچیدگی را ندارد.
متروی تهران در رتبه بیستم در میان ۲۵۰ شهر دنیا
«مجتبی شفیعی» معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران تیرماه ۱۴۰۱ در آیین انعقاد تفاهم‌نامه همکاری مشترک شهرداری تهران و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) برای احداث خط ۱۰ مترو، اظهار کرد: «ما در متروی تهران رتبه بیستم را از لحاظ طول شبکه و ایستگاه در بین ۲۵۰ شهر دنیا داریم و برای برخی از مدیران شهرهای خواهرخوانده تعجب‌آور بود که این خطوط به دست متخصصان داخلی و ایرانی ساخته شده است و برای صدور این خدمات اعلام آمادگی کردیم.»
قابل‌توجه است که روز به روز به امکانات متروی تهران اضافه شده و ساعات خدمت‌رسانی به مردم افزایش می‌یابد، واگن‌ها نوسازی شده و خدماتی از جمله تابلوی موقعیت واگن در خطوط در ایستگاه‌ها تعبیه می‌شود، تامین امنیت کافی و در دسترس‌بودن امکانات رفاهی از دیگر ویژگی‌های خاصی است که متروی پایتخت را از بسیاری از کشورها متمایز می‌کند.
متروی تهران، ارزان‌ترین متروی جهان
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران ادامه داد: «هر چند در حوزه ساخت مترو مشکلی نداریم اما بحث امروز ما، مسأله‌ی تامین مالی است که باید در این تفاهم‌نامه مدل‌های تامین مالی جدیدی را اضافه کنیم؛ مثلا شهرهایی مانند منچستر، ونکوور، بانکوک و کوالالامپور از طریق بخش خصوصی توسعه متروی خود را انجام می‌دهند، همچنین متوسط نرخ مترو ۱.۱۶ دلار است و در شهرهای توسعه‌یافته این نرخ حدود ۲ دلار است در حالی‌که نرخ شهرهای در حال توسعه ۰.۵۵ و نرخ تهران ۰.۰۸ دلار است، به‌طوری که یکی از ارزان‌ترین متروهای دنیا را داریم.»
این درحالی است که، روزانه به هزینه‌های تعمیر و نگهداری واگن‌ها اضافه شده و قیمت دلار هم دارای نوسانات زیادی است، اما تنها کمی به نرخ بلیط مترو اضافه شده است که باز هم نسبت به قیمت‌های جهانی بسیار ارزان محسوب می‌شود، لازم به ذکر است که متروی تهران و حومه در برگزاری مراسمات در مناسبت‌های ملی و مذهبی که پیک کاری مترو حساب می‌شود، کاملا رایگان است و از طریق اپلیکیشن‌های شهرداری نیز تخفیفاتی برای بلیط‌ها لحاظ می‌شود.
خودکفایی ۸۵ درصدی در تولید واگن‌های مترو
«منوچهر منطقی» معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صنعت، معدن و تجارت ۴ خرداد ۱۴۰۳ از موفقیت شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید واگن‌های مترو خبر داد و گفت: «اولین واگن‌های مترو با خودکفایی ۸۵ درصد تا چند هفته آینده به ناوگان متروی کشور در کنار واگن‌های چینی اضافه خواهد شد که این واگن‌ها با استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان ساخته شده‌اند.»
«محسن هرمزی» مدیرعامل سابق متروی تهران درباره ساخت یک‌رام قطار ۷ واگنی ملی در متروی تهران اظهار کرده است: «۲۵ شرکت دانش‌بنیان و چهار مجموعه‌ی بزرگ صنعتی شامل شرکت‌های واگن‌سازی تهران(تأمین‌کننده بدنه فلزی، سیستم تهویه، سیستم اطلاع‌رسانی و همچنین مونتاژ و تست قطار ملی)، جهاد دانشگاهی(تأمین‌کننده سیستم رانش کامل و سیستم کنترل قطار)، شرکت مپنا ریلی(تأمین‌کننده سیستم بوژی) و شرکت تیوان ترمز(تأمین‌کننده سیستم ترمز و در) با تمام توان پای کار آمدند تا یک افتخار ملی شکل بگیرد.»
همچنین «مسعود درستی» مدیرعامل سابق شرکت بهره‌برداری مترو تهران و حومه از همت مهندسان جوان کشورمان در خودکفایی سیگنالینگ مترو خبر داده و گفته است: «سیستم سیگنالینگ خطوط ۱، ۲ و ۷ مترو توسط شرکت بمباردیر نصب و راه‌اندازی شده بود و به دلیل عدم همکاری آن شرکت در تأمین قطعات یدکی، به‌خصوص در بخش مدارات که یکی از پرمصرف‌ترین قطعات در بخش علائم محسوب می‌شود، متروی تهران با چالش روبه‌رو شده بود، اما با اتکاء به توان داخلی و همت و تلاش همکاران در رابطه با سیگنالینگ درون‌شهری این خطوط در بخش مدارات، حدود ۳۰ درصد به خودکفایی رسیده‌ایم و امیدواریم طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده تا سال آینده در این بخش به ۸۰ درصد خودکفایی دست یابیم.»
علی‌رغم تلاش متخصصان داخلی در خودکفایی برای ساخت قطارهای شهری بومی، برنامه فعالیت برخی خطوط گاهی دچار اختلال می‌شود که ناشی از عدم نوسازی متروی تهران است. بنابراین انتظار می‌رود جهت رفاه عمومی، واگن‌های چینی کافی به ناوگان متروی تهران اضافه شده و طبق استانداردهای جهانی به مردم پایتخت خدمت‌رسانی شود.
انتهای پیام
