به گزارش خبرنگار خبرآنی، اندیشکده حکمرانی شریف با تهیه گزارش توصیفی و تحلیلی با عنوان «اینترنت از نگاه مردم» زیست مجازی ایرانیان و نگرش آنها درباره اینترنت، شبکه های اجتماعی و فیلترینگ را مورد بررسی قرار داده است.
این مجموعه به سفارش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و در ۴ بخش وضعیت کلی مصرف مجازی کاربران و ارزیابی آنان از وضعیت اینترنت و شبکه های اجتماعی، فیلترینگ از نگاه مردم، تحلیل و ارزیابی میزان موفقیت سیاست فیلترینگ و جمع بندی و توصیه های سیاستی گردآوری شده است.
در بخش اول دسترسی به گوشی تلفن همراه هوشمند آمده است:
بر اساس داده های اسفند ۱۴۰۲ میزان ۸۳.۹ درصد افراد گوشی هوشمند دارند و تنها ۱۴.۹درصد گوشی موبایل هوشمند نداشته اند. همچنین ۱.۳ درصد گفته اند که اصلاً موبایل ندارند.
اینترنت مورد استفاده کاربران نیز عبارت است از ۶۰.۵کاربران فقط از اینترنت موبایل، ۱۰.۴درصد فقط از اینترنت ثابت و ۲۹.۱درصد از هر دو استفاده می کنند.
همچنین بر اساس نظرسنجی اسفندماه، ۲۰درصد کاربران فقط از پیامرسانها و شبکه های اجتماعی داخلی، ۲۲درصد فقط از پیامرسانها و شبکه های اجتماعی خارجی و ۵۷درصد از پیامرسانها و شبکه های اجتماعی داخلی و خارجی استفاده می کنند.
همچنین بر اساس نظرسنجی شهریورماه ۱۴۰۲ بعد از فیلترینگ، کاهش استفاده در شبکه های اجتماعی و پیامرسانهای خارجی اتفاق افتاده و بیشترین کاهش در استفاده از واتس اپ با ۲۷.۲درصد افت بوده است. استفاده از شبکۀ اجتماعی اینستاگرام نیز که در حال حاضر بیشترین مخاطب را دارد، در مقایسە شهریور ماه با قبل از فیلترینگ ۱۲.۱درصد کاهش داشته است. در مقابل، استفاده از پیامرسانها و شبکه‌های اجتماعی داخلی افزایش پیدا کرده است.
مهمترین دغدغە کاربران در استفاده از پیامرسانها و شبکه‌های اجتماعی داخلی
این گزارش عنوان کرده که در پاسخ به پرسش «مهمترین نگرانی شما در استفاده از پیامرسانها و شبکه‌های اجتماعی داخلی چیست؟» بر اساس نظرسنجی اسفندماه، ۳۹.۸درصد نمونه گفته اند نگرانی خاصی ندارند. ۲۱درصد از کیفیت پایین خدمات و ۱۴.۱ درصد از دسترسی به اطلاعات شخصی نگران هستند.
در بین افرادی که از پیامرسانها و شبکه‌های اجتماعی داخلی استفاده نمی‌کنند، ۲۰.۹درصدشان نگرانی خاصی برای استفاده از این اپلیکیشن‌ها ندارند و مهمترین نگرانی ۲۳.۶درصد آنها، دسترسی به اطلاعات شخصی است.
مهمترین مشکل کاربران در استفاده از اینترنت
بر اساس نظرسنجی اسفندماه، ۴۳درصد کاربران مهمترین مشکل خود را کندی سرعت اینترنت اعلام کرده اند. ۳۰.۷ درصد هزینه های زیاد و ۱۸.۳درصد محدودیت یا فیلترینگ را مهمترین مشکل خود در استفاده از اینترنت می‌دانند.
میزان استفاده از فیلترشکن
بر اساس نظرسنجی شهریورماه، ۶۰.۳۲ درصد مردم ( ۷۵.۴درصد کاربران اینترنت) از فیلترشکن استفاده می کنند که در نظرسنجی اسفندماه این عدد به ۶۶.۸۸درصد مردم ( ۸۳.۶درصد کاربران اینترنت) رسیده است.
میزان و مدت زمان استفاده از فیلترشکن
بر اساس نظرسنجی اسفندماه ۱۴۰۲ در مورد مدت زمان استفاده از فیلترشکن، ۱۴.۱ درصد گروه نمونه گفته اند اصلاً از فیلترشکن استفاده نمی کنند. ۲۶.۴درصد کمتر از دو ساعت در روز، ۳۵.۸درصد دو تا شش ساعت و ۲۱.۴درصد شش ساعت و بیشتر در روز از فیلترشکن استفاده می‌کنند.
مشکلات استفاده از فیلترشکن
بر اساس داده های نظرسنجی اسفندماه، ۵۶.۴درصد افرادی که از فیلترشکن استفاده می کنند از قطعی های مکرر ناراضی هستند. ۵۲ درصد از سرعت پایین فیلترشکن و ۱۹.۹درصد از تبلیغات ناخواسته ناراضی هستند. ۱۷.۸ درصد مشکل عدم امکان اتصال به برخی پلتفرمهای داخلی را دارند و ۱۴.۵درصد با مشکل آسیب به گوشی تلفن همراه مواجه بوده اند. همچنین ۱۰.۴درصد موقع استفاده از فیلترشکن ترس از دسترسی به اطلاعات شخصی تلفن همراه دارند.
ارزیابی کاربران از علت فیلترینگ
در نظرسنجی شهریورماه، در پاسخ به این پرسش که هدف مسئولان از فیلتر شبکه های اجتماعی (اینستاگرام، واتساپ و تلگرام) چه بوده است، ۲۷.۵درصد کاربران به گزینۀ محدودیت انتشار اخبار و محتواهای مخالف دولت اشاره کرده اند. ۱۴.۱درصد معتقدند دلیل دولت برای فیلترینگ، جلوگیری از انتشار محتواهای غیراخلاقی است و ۱۱درصد گفته اند هدف مسئولان، کنترل و دسترسی دولت به اطلاعات مردم است. ۱۰.۱درصد نیز معتقدند هدف دولت از فیلترینگ، حمایت از شبکه های اجتماعی داخلی است.
همچنین از افرادی که در حال حاضر از پیامرسانها و شبکه‌های اجتماعی داخلی استفاده نمی کنند، پرسیده شد که «در صورت تداوم فیلتر واتساپ و اینستاگرام، آیا از پیامرسانها و شبکه‌های اجتماعی داخلی مثل ایتا، سروش، بله و روبیکا استفاده خواهید کرد؟.» در شهریورماه ۱۸.۷درصد پاسخ «بله» را انتخاب کرده بودند که این عدد در اسفندماه به ۲۴.۲ درصد رسید.
از افرادی که در حال حاضر از پیامرسانها و شبکه‌های اجتماعی داخلی استفاده می‌کنند پرسیده شد که «اگر پلتفرمهای خارجی (واتساپ، تلگرام، اینستاگرام و)... رفع فیلتر شوند، آیا همچنان از پیامرسانها و شبکه‌های اجتماعی داخلی استفاده می‌کنید؟.» ۷۴.۶درصد افرادی که در حال حاضر از پیامرسانها و شبکه‌های اجتماعی داخلی استفاده می‌کنند، گفته‌اند اگر پلتفرمهای خارجی هم رفع فیلتر شوند همچنان از پیامرسانها و شبکه های اجتماعی داخلی استفاده خواهند کرد.
تاثیرات فیلترینگ
همچنین در تاثیر فیلترینگ روی استفاده از پیامرسان داخلی نتیجه گرفته است که تأثیر فیلترینگ بر روی افزایش استفاده از پیامرسانهای داخلی، چندان به گرایش سیاسی حساس نبوده و در تمام گروههای سیاسی تقریبا یکسان بوده است.
فراگیری گستردۀ استفاده از فیلترشکن، مدت استفادۀ طولانی کاربران و سهم قابل توجه فیلترشکن‌های رایگان سبب می شود که مخاطرات امنیتی مرتبط با استفاده از فیلترشکن به موضوعی مهم تبدیل شود که علاوه بر تهدیدات فردی، امنیت سایبری کل جامعه را با خطر مواجه می سازد.
سیاست فیلترینگ به لحاظ فنی تا حد زیادی موفق بوده است، اما از جهت ایجاد پیامدهای جانبی نامطلوب در حوزۀ امنیتی، فرهنگی و اقتصادی چندان موفق نبوده است. همچنین این سیاست از منظر مؤلفه های نرم همراهی کاربران و معنای ادراک شده از سوی آنان به توفیق کاملی دست نیافته است.
برای دسترسی به جزئیات این گزارش می توانید به این لینک مراجعه کنید.
