در حالی که لیبی به دلیل اختلافات سیاسی شدید دچار بحران‌های متعدد و چندتکه‌ای شده، برخی کشورهای بزرگ به شکل گسترده‌ای برای اجرای طرح‌های ادغام گروه‌های شبه‌نظامی در لیبی تلاش می‌کنند.
به گزارش خبرآنی، در مقابل فعالیت گسترده روسیه برای تقویت حضور نظامی خود در لیبی، آمریکا اخیرا به لیبی بازگشته تا طرحی متقابل با آن را اجرا کند که هدف آن خلع سلاح و ادغام گروه‌های شبه‌نظامی لیبی تحت یک فرماندهی نظامی یکپارچه است.
برخی منابع در دولت طرابلس در گفت‌وگو با «العربی الجدید» فاش کردند که مقامات آمریکایی از اکتبر گذشته رایزنی‌های گسترده‌ای را با گروه‌های لیبیایی درباره طرح آمریکایی خلع سلاح و انحلال گروه‌های شبه‌نظامی و ادغام آنها در نهادهای امنیتی و نظامی آغاز کردند.
جزئیات طرح آمریکا
به گفته این منابع، برخی مقامات آمریکایی رایزنی‌های گسترده‌ای را با فرماندهان نظامی دولت وحدت ملی در غرب لیبی و فرماندهی «خلیفه حفتر» در شرق این کشور انجام دادند.
آنها فاش کردند این طرح شامل رویکرد ویژه‌ای در تعامل یکپارچه با تشکل‌های مسلح بوده و بر لزوم دسته‌بندی آنها بر اساس استانداردهای سابقی که آمریکا در سال ۲۰۲۰ با دولت وفاق ملی (تشکیل شده در ۲۰۱۵) به آنها رسیده، تاکید دارد.
با این دسته‌بندی، گروه‌های شبه‌نظامی لیبی در سه گروه قرار می‌گیرند؛ گروهی که آموزش نظامی دیده و نماد آنها رنگ سبز است، گروهی که آمادگی خود را برای دریافت آموزش نظامی اعلام کرده و نماد آنها رنگ نارنجی است و گروه دیگری که در جنایت‌های گسترده‌ای دست داشته و نمی‌توان آنها را در آموزش‌های نظامی قرار داد و نماد آنها رنگ قرمز است. گروه آخر باید منحل شود و ۲ گروه اول نیز باید در نهادهای امنیتی و نظامی تحت فرماندهی مدنی یکپارچه‌ای قرار بگیرند.
«عماد الطرابلسی» وزیر کشور دولت وحدت ملی لیبی چهارشنبه در کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد رایزنی‌های کابینه با فرماندهان تشکل‌های شبه‌نظامی پایان یافته و در نتیجه آنها، تشکل‌های یاد شده پایگاه‌هایشان واقع در مسیرها و محله‌های مختلف شهر طرابلس را تخلیه کرده و به پایگاه‌های نظامی خود باز می‌گردند.
این مقام لیبیایی تاکید کرد: «این توافق حداکثر پیش از پایان ماه رمضان آتی اجرا خواهد شد و تیم‌های نیروهای پلیس، نجات و تحقیقات جنایی وابسته به وزارت کشور در پایگاه‌های تخلیه شده جایگزین خواهند شد».
الطرابلسی با اشاره به اهمیت همبستگی مردم لیبی و حمایت آنها از طرح دولت تاکید کرد، قرار است نمونه تخلیه پایتخت لیبی از تشکل‌های شبه‌نظامی برای تمامی مناطق و شهرهای آن اجرا شود.
دستگاه بازدارندگی لیبی در راستای اجرای طرح کابینه این کشور برای تخلیه تشکل‌های مسلح از پایگاه‌هایشان و حضور انحصاری دستگاه‌های امنیتی در مناطق دریایی و هوایی، هشتم فوریه جاری تمامی نیروهایش را از فرودگاه «معیتیقه» و بندر «البحری» طرابلس خارج کرد.
«عبد الحمید الدبیبه» نخست‌وزیر دولت وحدت ملی لیبی که ۲۰۲۱ تشکیل شد، از اعضای این تشکل‌های شبه‌نظامی تقدیر کرده و آنها را فرزندان لیبی خواند که از حیثیت و مقدسات خود دفاع کردند.
الدبیبه گفت: «کسانی که می‌گویند آنها نیروهایی سرکش هستند تحت تاثیر اقدامات سابق آنها قرار دارند که همه گروه‌ها انجام دادند، این تشکل‌های مسلح همگی شبه‌نظامی نبوده و برخی از آنها فارغ‌التحصیل دانشکده‌های نظامی هستند و به دستورالعمل‌های رئیس ستاد کل ارتش و وزارت دفاع احترام می‌گذارند».
تشکل‌های متعدد در طرابلس و شرق لیبی
تعدادی از تشکل‌های مسلح در طرابلس با عنوان‌های نظامی وابسته به دولت و شورای ریاستی مستقر شدند که مهمترین آنها سرویس «بازدارندگی و مبارزه با تروریسم و جنایات برنامه‌ریزی شده»، دستگاه حمایت از امنیت، دستگاه امنیت عمومی و تیپ ۴۴۴ پیاده‌نظام هستند.
همچنین تعداد دیگری از تشکل‌های مسلح با گرایش‌های مختلف در شهرهای مصراته، الزنتان و الزاویه که سه شهر بزرگ واقع در غرب لیبی بوده و دارای موقعیت سیاسی و نظامی هستند، در شرق و جنوب لیبی نیز شبه‌نظامیان متعدد دیگری با عنوان‌های نظامی تحت فرماندهی خلیفه حفتر که فرمانده کل ارتش خوانده میشود، بدون هیچ‌گونه وابستگی به شورای ریاستی یا وزارت دفاع دولت وحدت ملی و پارلمان لیبی کنترل را در دست دارند.
در مقابل دیدارهای متعددی که یونس بک یِوکوروف، معاون وزیر دفاع روسیه از اوت تا ژانویه گذشته در بنغازی از جمله با حفتر داشت، مسوولان سفارت آمریکا در طرابلس از اکتبر گذشته چهار دیدار مشابه با حفتر داشتند که از جمله آنها دیدار ژانویه گذشته جاشوا هریس، معاون وزیر خارجه آمریکا بود که طی آن راه‌های یکپارچه‌سازی نهاد نظامی و برقراری اتحاد در سایه یک دولت منتخب غیرنظامی که بتواند از حاکمیت لیبی محافظت کرده و در ثبات منطقه‌ای نقش‌آفرین باشد، بررسی شد.
در حالی که خلیفه حفتر به دنبال امضای توافقنامه دفاعی مشترکی با روسیه است تا به تجهیزات و خودروهای نظامی جدید ساخت این کشور دست یابد، گزارش‌های متعدد حاکی از این هستند که هدف این مسوول روس از سفرهایش به بنغازی، ایجاد تشکلی روسی-آفریقایی به جای گروه‌های واگنر است که لیبی را به پایگاهی برای تقویت حضور روسیه تبدیل خواهد کرد. دیدارهای طرف آمریکایی با حفتر نیز با عنوان اتحاد نهاد نظامی انجام شدند.
همچنین حفتر برای اجرای رژه نظامی بزرگی در ماه آتی میلادی در پایگاه‌های نظامی شهر «سرت» در شمال لیبی و «الجفره» در جنوب آن که یکی از مهمترین پایگاه‌های نظامی گروهای واگنر روسیه است، آماده میشود.
رقابت آمریکا-روسیه در لیبی
«عادل شنینه» استاد علوم سیاسی لیبی در گفتگویی با «العربی الجدید» اظهار کرد: «مسکو از پروژه آمریکا چندین مرحله در حوزه سیاسی و نظامی پیش است و دیگر روابط نظامی خود با حفتر را پنهان نمی‌کند و سفرهای علنی معاون وزیر خارجه روسیه نشانه آن است. همچنین روسیه پنجشنبه سفارت خود در طرابلس را افتتاح کرد».
این تحلیلگر سیاسی در ادامه گفت: «طرح واشنگتن برای ادغام گروه‌های مسلح لیبی راه طولانی و موانع متعددی پیش رو دارد که اولین آنها ضعف کابینه الدبیبه و ناتوانی آن در اجرای چنین پروژه‌ای علی‌رغم اجرای موفق آن در طرابلس است».
او افزود: «الدبیبه برای چنین پروژه‌هایی فعالیت کرده و از آنها برای حمایت از هم‌پیمانان خود استفاده می‌کند. آمریکا در اینجا از قدرت کافی برای اصلاح ساختار امنیتی لیبی و کنترل بر آن و نیز ایجاد جایگزین‌هایی برای نیروهای مسلح برخوردار نیست. هدف اصلی پروژه آمریکا بیش از آنکه ایجاد گروه‌های مسلح در غرب باشد، ایجاد تشکل نظامی است که بتواند با آن حفتر را مجبور به پذیرش یکپارچه‌سازی نهاد نظامی کند».
این کارشناس علوم سیاسی افزود: «همزمان در حوزه سیاسی روند دیگری وجود داشته و هیئت سازمان ملل در تلاش است فرماندهان و رهبران اصلی لیبی را برای بررسی موانع موجود در راه انتخابات گرد هم آورد».
او ادامه داد: «این دو روند به یکدیگر گره خوردند و هدف این است که تصمیم‌گیری درباره سلاح به تشکل‌های نظامی و سیاسی یکپارچه‌ای داده شود و این نیازمند تلاش مضاعفی برای متقاعد کردن رقبای فعلی در مورد انتخاباتی برای یکپارچه‌سازی حاکمیت یا به هر شکل دیگری است که تشکل‌های سیاسی فعلی در آن ادغام شوند، اما هدف بلند مدت بیرون کردن روسیه از لیبی است که تلاش می‌کند از درگاه حفتر حضور خود را تقویت کند».
«المبروک القلعی» استاد روابط بین‌الملل نیز در گفتگو با العربی الجدید اظهار کرد: «واشنگتن اهرم‌های متعددی برای زیر فشار قرار دادن حفتر در اختیار دارد. مهمترین آنها این است که حفتر تابعیت آمریکا را داشته و در دادگاه‌های این کشور پرونده‌هایی دارد، همچنین پروژه‌های بزرگی که به دو قطب مسکو و واشنگتن مرتبط هستند، با محیط منطقه‌ای و بین‌المللی و پیامدهایش بر آنها ارتباط دارند».
القلعی با اشاره به اینکه واشنگتن شرکای اروپایی دارد که با سیاست‌های روسیه در لیبی و آفریقا مخالف هستند، گفت: «باید محاسبات منطقه‌ای و بین‌المللی و تحولات منطقه که مسکو را متوجه می‌کند تنها بازیگر موجود نیست، بررسی شوند تا منافع و طرح‌های خود را در معرض خطر مقابله جدیدی همانند تحولات جاری در اوکراین قرار ندهد. واشنگتن سعی دارد به حفتر نزدیک شود و از این طریق بتواند تا حدودی مانع از نفوذ روسیه شود به‌ویژه که طرح روسیه هنوز در مرحله اول شکل‌گیری است و تحقق آن مراحل طولانی پیش رو دارد».
روزنامه انگلیسی «تایمز» اواخر ژانویه با افشای نگرانی اروپا بابت طرح‌های روسیه برای احداث پایگاهی هسته‌ای در لیبی با استقرار زیردریایی‌های هسته‌ای در بندر «بحری» در شرق لیبی، نوشت، ممکن است روسیه از دیگر بنادر لیبی همانند «سرت» و «راس لانوف» هم استفاده کند.
القلعی درباره این مطلب روزنامه تایمز گفت: «فکر نمی‌کنم چنین نگرانی تنها با پیش‌بینی اروپایی-آمریکایی مطابقت داشته باشد، بلکه ما شاهد موضع‌گیری‌های علنی‌تر و صریح‌تری خواهیم بود و این رویکرد در صورتی که طرف‌های رقابت و درگیری بین‌المللی متعدد باشند، هرگز به نفع لیبی نخواهد بود».
انتهای پیام
