عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران گرمایش جهانی، خشکی سرزمین ایران و ریزگردها را از علل تغییر اقلیم(افزایش دما و کاهش بارندگی) ذکر کرد و گفت: این روزها صحبت از محو شدن ابرها وقتی به استان‌های آذربایجان می‌رسند است، به گونه‌ای که ابرها در خوزستان بارش دارند ولی زمانی که به دریاچه ارومیه می‌رسند، محو و یا رقیق می‌شوند که عامل آن می‌تواند ریزگردها باشد.
به گزارش خبرآنی دکتر نوذر سامانی استاد دانشگاه شیراز و عضو وابسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران در سمینار تغییر اقلیم در ایران از نگاه زمین شناختی که امروز به صورت وبینار در محل فرهنگستان علوم برگزار شد، گفت: ما مطالعاتی را در زمینه تغییر اقلیم و بحران آب‌های سطحی چون رودخانه‌ها، تالاب‌ها و مخازن سدها در سال ۱۴۰۰ انجام دادیم و نتایج مطالعات ما نشان می‌دهد که به دلیل استخراج بیش از حد آب رودخانه‌ها بخش زیادی از آب‌های این منابع به سفره‌های زیر زمینی اختصاص یافت و از سوی دیگر چاه‌های آب زیادی احداث شد.
وی با اشاره به وضعیت زاینده رود با تاکید بر اینکه با احداث چاه‌های آب، آب این رودخانه خشک شد، یادآور شد: این روند به گونه‌ای پیش رفت که مطالعات ما در سال ۹۲ نشان داد که دشت نجف آباد فرونشست ۱۷ میلی‌متر را داشته است. این مساله را همگان می‌دانند که به ازای هر یک متر سطح آب را کاهش دهیم، یک تن در واحد یک متر مربع بر خاک بارگذاری و فشرده‌سازی می‌کنیم.
سامانی با تاکید بر اینکه این روند موجب نشست زمین و شکست در سطح میشود، خاطرنشان کرد: وضعیت «تالاب پریشان» را از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۱ مورد بررسی قرار دادیم. این تالاب یک تالاب آب شیرین است و آب‌های آن از طریق محیط اطراف خود و آب‌های کارستی تامین میشود ولی آنقدر چاه آب در اطراف آن احداث شد که تا سال ۲۰۰۰ آب‌های کارستی که به تغذیه این تالاب می‌رسد، وارد آن نشد و در نهایت تالاب پریشان از سال ۲۰۰۰ خشک شده است.
این استاد دانشگاه شیراز با اشاره به وضعیت تالاب‌های بختگان، تشک و مهارلو از سال ۱۹۸۷ تا ۲۰۲۰، گفت: این تالاب‌ها بر اساس اعلام سازمان محیط زیست کاملا خشک شده اند و علت آن سدهایی است که در این منطقه احداث شده است.
به گفته وی در سال‌های گذشته تنها سد درودزن بر روی این رود بوده ولی در حال حاضر سدهای سیوند و ملاصدرا احداث شده است و این امر موجب شده تا حق آبه این تالاب‌ها تامین نشود. ضمن آنکه تالاب هامون از سال ۹۶ بحرانی شده و دلیل آن احداث سدها در رودخانه هیرمند افغانستان است و دیپلماسی نیز در این زمینه ضعیف عمل کرده است.
عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی با بیان اینکه دریاچه ارومیه از سال ۲۰۰۹ دچار خشکی و کم آبی شده است، خاطرنشان کرد: این دریاچه در سال ۲۰۲۰ به دلیل فرآیند احیا تراز آب این دریاچه افزایش یافت ولی بعد از آن این دریاچه روند خشکی را طی می‌کند.
وی تاکید کرد: اکنون تالاب‌های ایران از دست رفته است و از این رو ما عاملی برای تلطیف هوا نداریم و به دلیل کمبود رطوبت، زمین داغ‌تر میشود.
سامانی به بیان وضعیت برخی از سدهای مهم دارای برنامه آب شرب اشاره کرد و گفت: این سدها آب شرب حدود ۳۶.۷ میلیون نفر از جمعیت کشور را تامین می‌کند در حالی که مطالعات ما نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۰ مخازن این سدها کمتر از ۴۰ درصد ذخیره آب داشتند.
وی افزود، در زمینه بهره برداری از منابع آب زیر زمینی نیز وضعیت خوبی نداریم چرا که از تعداد ۶۰۹ محدوده آبخوان‌های کشور ۴۱۰ محدوده آبخوان ممنوعه اعلام شده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه شیراز گفت: بر اساس اعلام شورای عالی آب تغییرات میانگین بارش در کشور نیز نشان می‌دهد که در میانگین ۱۳ ساله بارش ۹.۳ درصد، میانگین ۲۳ ساله ۷.۶ و میانگین ۳۳ ساله ۲.۴ درصد کاهش بارش‌ها را شاهد هستیم.
سامانی تاکید کرد: علاوه بر آن بررسی تغییرات میزان برداشت آب طی دوره‌های مختلف نشان می‌دهد که با توجه به برداشت حدود ۹۳ میلیارد متر مکعب آب برای تامین مصارف مختلف، حدود ۹۰ درصد از منابع آب تجدید شونده کشور مصرف میشود که بیش از دو برابر شاخص بین‌المللی تعریف شده برای این امر است. براساس شاخص‌های بین‌المللی میزان برداشت آب ۴۰ درصد از منابع آبی اعلام شده است. این اعداد نشان می‌دهد کاهش بارش کشور بیشتر از ۱۰ درصد نیست.
وی عامل اصلی ایجاد بحران آب ناشی از چهار دهه سوء مدیریت و حکمرانی غلط در بهره‌برداری منابع آب دانست و گفت: این امر موجب شده که کشور با بحران‌هایی چون خشکی هیدرولوژی، خشکی اکولوژیکی و مشکلات زیست محیطی، خشکی در بخش کشاورزی و شرب، مشکل انرژی برق-آبی، مشکلات اقتصادی، اجتماعی و امنیتی و مشکلات روانی مواجه شود.
این محقق حوزه آب با تاکید بر اینکه تنها خشکسالی‌های دو دهه اخیر باعث تجدید بحران شده است، گفت: هم اکنون منابع آب در شرایطی آن چنان بحرانی قرار گرفته که خشکی سرزمین ایران موجب خواهد شد تغییرات اقلیمی و اثرات مخرب آن در آینده با شدت بیشتری خودنمایی می‌کند.
این عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با اشاره به جزئیات مطالعات در زمینه تغییرات بارش و دمای کشور خاطرنشان کرد: کشور ما از سال ۱۹۹۵ در حال گرم شدن است و بعضی از مناطق از سال ۱۹۷۵ گرم شدن را تجربه می‌کنند. همچنین میزان بارش در سطح کشور به طور متوسط در ۳ دهه اخیر ۱۵ درصد کاهش یافته است ولی کاهش بارش به هیچ وجه توجیه کننده بحران آب در کشور نیست.
وی گرمایش جهانی، خشکی سرزمین ایران و ریزگردها را از علل تغییر اقلیم(افزایش دما و کاهش بارندگی) ذکر کرد و گفت: این روزها صحبت از محو شدن ابرها وقتی به استان‌های آذربایجان می‌رسد به گونه‌ای که ابرها در خوزستان بارش دارند ولی زمانی که به دریاچه ارومیه می‌رسد، محو و یا رقیق میشود که عامل آن می‌تواند ریزگردها باشد.
سامانی تاکید کرد: ریزگردها می‌توانند ابرها را محو و یا رقیق کنند. ما از یک سو افزایش دما و تغییر اقلیم داریم و پدیده ریزگردها نیز همسو با این عوامل موجب کاهش بارش شده است و در این زمینه نیاز است تا مطالعات بیشتری صورت گیرد.
انتهای پیام
