دبیر کارگروه توسعه دارایی‌های نامشهود معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری قانون ثبت اختراعات سال ۸۶ را قانونی کپی‌برداری از سایر کشورها دانست که برای کشور ما کارایی ندارد، گفت: ما در تلاش هستیم تا کیفیت نگارش ادعانامه‌های اختراعات را که بار حقوقی دارند و دادگاه‌ها بر اساس آن تصمیم‌گیری می‌کنند، افزایش دهیم تا با ارتقای آن، این اسناد ارزش مبادله‌ای پیدا کنند.
میترا امین‌لو در گفت‌وگو با خبرآنی، با بیان اینکه در کشور از سال ۱۳۰۴ قانون مالکیت فکری داریم، گفت: قانون سال ۱۳۰۴ تنها درباره علائم تجاری بود و سال ۱۳۱۰ موضوع اختراعات نیز به آن اضافه شد و این قانون با مصوبه سال ۱۳۸۶، تغییر یافت؛ اگرچه تصور ما بر این است که قانون ۱۳۲۰ قانون مترقی در زمینه دارایی‌های فکری تا تصویب قانون مصوب سال ۸۶ بوده است؛ چرا که قانون مصوب سال ۸۶ قانون کپی کشورهای دیگر است که به درد ما نمی‌خورد.
امین‌لو افزود: ولی در ۲۰ سال گذشته سیستم‌های قضایی کشور توسعه زیادی یافته است، علی‌رغم آنکه فاصله زیادی با وضعیت ایده‌آل داریم و می‌توانست سرعت رشد آن بیشتر از این باشد.
وی با تاکید بر ضرورت افزایش ظرفیت پذیرش دریافت کمک و همکاری از سوی قوه قضائیه در حوزه فناوری و ارزش‌گذاری آنها، خاطر نشان کرد: این همکاری‌ها می‌تواند به مجهز شدن سیستم‌ها و تربیت کارشناسان ارزیابی منجر شود.
مدیر کانون مدیریت دارایی‌های فکری اضافه کرد: قانون مصوب سال ۸۶ از دی ماه سال ۹۱ با فاصله ۶ ساله اجرایی شد و در این مدت تغییر عمده‌ای در سیستم اختراعات کشور داشتیم. تا قبل از آن نظام اختراعی ایران، نظام «اعلامی» بوده است و بعد از قانون مصوب سال ۸۶، این نظام به نظام «ماهوی» تغییر یافت.
امین‌لو ادامه داد: از زمانی که سیستم ثبت اختراعات، ماهوی شد، جهشی در ثبت اختراعات رخ داد؛ ولی به دلیل آنکه ارزیاب فناوری وجود نداشت، ارزیابی اختراعات برون‌سپاری و به دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها واگذار شد که در این زمینه وارد نبودند و مراکز تاییدکننده اختراعات ایجاد شد و در حال حاضر ۸۰ مرجع استعلام در این حوزه داریم. در این مسیر توسعه، فرآیندهای خوبی اتفاق افتاده است، ولی ما نیازمند سرعت دادن به این روند هستیم.
وی استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی را در این زمینه مهم دانست و یادآور شد: اختراع باید دارای ۳ ویژگی «نوآوری»، «گام ابتکاری» و «قابلیت کاربرد صنعتی» باشد، در کنار آن شروط فرعی مانند وحدت اختراع و کفایت افشا نیز مطرح است، ولی در شروط اصلی، برای سرعت بخشیدن و افزایش دقت به شاخص نوآوری و جدید بودن اختراعات، سیستم‌های هوش مصنوعی به شدت می‌تواند به ما کمک کند.
اضافه کردن قابلیت مبادله به متون اختراعات
دبیر کارگروه توسعه دارایی‌های نامشهود معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، افزود: در نظام ثبت اختراعات یک مرحله ثبت است که طی آن، متن اختراعات از سوی فناور ارائه می‌شود و این سند مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اگر سعی شود کیفیت این متون ارتقاء یابد، ورودی‌های خوبی به نظام ثبت خواهیم داشت؛ یعنی اقدامی که در معاونت علمی روی آن متمرکز شدیم.
امین‌لو با بیان اینکه بر این اساس از ابتدای سال ۱۴۰۲ حمایت جدیدی را تعریف کردیم، خاطر نشان کرد: همیشه حمایت‌های حوزه اختراعی برای ثبت اختراع در امریکا و خارج از کشور بوده است، ولی به نظر ما باید ثبت اختراع داخلی را تقویت کنیم. از این رو در حمایت جدید برای نگارش متون اختراعات، برای فناوران حمایت‌هایی تعریف شده است.
به گفته وی، در نگارش متون اختراع زبانی به نام Patent Language (زبان اختراعی) وجود دارد که ترکیبی از زبان علمی و زبان حقوقی است، ولی این زبان همانند زبان مقاله نیست.
این محقق حوزه مالکیت فکری، سند اختراع را یک سند حقوقی توصیف کرد که استفاده از کلمات و عبارات در آن بسیار تخصصی است، گفت: ما تلاش می‌کنیم کیفیت نگارش متن‌های اختراعات و ادعانامه‌های اختراعات را که بار حقوقی دارند و دادگاه‌ها بر اساس آن تصمیم‌گیری می‌کنند، افزایش دهیم تا بر اساس آن کیفیت اختراعات را ارتقاء دهیم و در گام بعدی، در نظام ارزش‌گذاری این متون باید مورد توجه قرار گیرد تا با ارتقای آن ارزش مبادله‌ای پیدا کند.
وی اضافه کرد: در ادامه این روند آرام آرام مبادله میان شرکت‌ها و ارتباط میان دانشگاه‌ها با بنگاه‌ها و در IPO شدن و وارد شدن شرکت‌ها به بورس محقق شود تا شرکت‌های فناور همانند یک دکمه روی کت شرکت‌های بزرگ دیده نشوند، بلکه خودشان آنقدر بزرگ شوند که در کنار شرکت‌های بزرگ در توسعه فناوری همکاری کنند و برای همدیگر مکمل شوند، نه جزء کوچکی از کل بزرگ.
ایجاد بازار نوآفرین برای پاک کردن اثرات فرابورس
مدیر دارایی‌های فکری و دبیر کارگروه توسعه دارایی‌های نامشهود معاونت علمی ریاست‌جمهوری با اشاره به وارد شدن شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس دارایی‌های نامشهود، توضیح داد: ما سیستم فرابورس را در ایران داشتیم که اخیرا برچیده شد و سیستم «بازار نوآفرین» اضافه شد.
وی ادامه داد: بازار سرمایه در فرابورس ایران قطعا تجربه یادگیری داشت، چون این بازار الگوبرداری شده از بازار IPXI امریکا بود که بعدها بحران اقتصادی این بازار در امریکا شکل گرفت و شکست خورد.
امین‌لو اضافه کرد: بازار سرمایه فرابورس در ایران نیز چون الگوبرداری از آن بود و البته اصلاحات خوبی روی آن انجام شده بود، کل معاملاتی که در طی این سال‌ها در آنجا شکل گرفته، ۱۳ مورد بوده است که از این تعداد ۳ مورد اختراع بوده و مابقی آن علامت تجاری بوده است.
به گفته وی، تعدادی از همکاری‌ها و تبادلات و قراردادهایی که در این بازار شکل گرفت، شرکت‌های داخل یک هلدینگ بودند و هلدینگی علامت تجاری یکی از زیر مجموعه‌های خود را به یکی دیگر از زیر مجموعه‌های خود به فروش رساند و در این فرآیند هیچ همکاری شکل نگرفت، ولی چون روی تبادلات فرابورسی، از سوی دولت مشوق‌هایی در نظر گرفته شده بود، شرکت‌ها به‌ویژه هلدینگ‌ها ترغیب می‌شدند برای دریافت این جوایز تبادلاتی در داخل خودشان انجام دهند.
امین‌لو، فرابورس را یک تجربه ماندگار ندانست، چون سیستم آن با ایراداتی همراه بوده است و ابراز امیدواری کرد که «بازار نوآفرین» با درس گرفتن از تجربیات فرابورس موفق‌تر عمل کند.
انتهای پیام
