خبرآنی/خراسان رضوی پس از گذشته حدود سه ماه از آغاز جنگ غزه، بالاخره آفریقای جنوبی به عنوان اولین کشور اساسی‌ترین گام را در قبال جنایات گسترده اسرائیل در این باریکه برداشت و با بهره‌گیری از ابزارهایی که در حقوق بین‌الملل پیش‌بینی شده، اقدام به طرح شکایت از رژیم صهیونیستی در دیوان بین‌المللی دادگستری (دادگاه لاهه) به جرم نسل‌کشی کرد.
آفریقای جنوبی با ارائه یک شکایت‌نامه ۸۴ صفحه‌ای به دیوان بین‌المللی، با اشاره به جنایات اسرائیل در طول ۷۵ سال حیاتش و خصوصا سه ماه جنگ اخیر با غزه، از این رژیم بابت نقض "کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت نسل‌کشی" شکایت کرد.
دو جلسه نخست این دادگاه در روزهای پنجشنبه و جمعه هفته گذشته برگزار و نظرات نمایندگان حقوقی آفریقای جنوبی و همچنین دفاعیات نمایندگان اسرائیل شنیده شد. نمایندگان حقوقی اسرائیل در اظهاراتی بی‌اساس ادعا کردند که اگر در این جنگ اقداماتی مبنی بر نسل‌کشی صورت گرفته، این اقدامات علیه صهیونیست ها انجام شده و آفریقای جنوبی به دنبال تضعیف حق ذاتی اسرائیل برای دفاع از خود است.
این ادعاهای نمایندگان رژیم صهیونیستی در حالی مطرح می‌شود که طبق آخرین آمار اعلام‌شده، در آستانه صد روزه شده حملات اسرائیل به غزه آمار شهدای فلسطینی به حدود ۲۴ هزار تن رسیده است.
داوود آقایی، استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرآنی با بیان اینکه پیش از این نیز شکایت به دادگاه بین‌المللی بابت نسل‌کشی سابقه داشته است، اظهار کرد: در سال ۲۰۱۹ نیز در دادگاه لاهه از دولت حاکم بر میانمار به جرم نسل‌کشی مردم روهینگیای ساکن در این کشور شکایت و نهایتا دولت میانمار محکوم شد.
وی با بیان اینکه همین که دولتی به پای میز محاکمه کشیده شود، یعنی عملکردش به لحاظ هنجارهای حقوق بین‌الملل زیر سوال قرار دارد، افزود: از حدود ۱۵ سال پیش تا کنون، اسرائیل دیوان بین‌المللی دادگستری را تحریم کرده بود و هیچ گونه همکاری با آن نداشت. اما در جریان شکایت آفریقای جنوبی از اسرائیل به خاطر نسل‌کشی در غزه، این رژیم ناچار شد نماینده‌ای را به لاهه اعزام و از خود دفاع کند. همین که رژیم صهیونیستی به این جمع‌بندی رسیده که بالاخره باید در جایی بابت جنایاتش پاسخگو باشد و از خود دفاع کند، حائز اهمیت است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: آفریقای جنوبی خود یک کشور زجرکشیده از نظام آپارتاید است و مردمش طعم تلخ تبعیض نژاد و شکنجه‌های شدید را چشیده‌اند. لذا دولت این کشور حس کرد اکنون باید برای دفاع از مردم فلسطین وارد میدان شود و با طرح یک شکایت بسیار جانانه و ارزشمند اسرائیل را به پای میز محاکمه کشاند. این می‌تواند دیگر کشورها را نیز ترغیب به انجام چنین اقداماتی علیه اسرائیل کند.
آقایی با بیان اینکه نفس طرح این شکایت اقدامات خلاف حقوق بین‌الملل اسرائیل را بیش از پیش آشکار می‌کند، عنوان کرد: برای تمام جهانیان روشن است که اقدامات اسرائیل در طی ۱۰۰ روز اخیر در غزه چیزی جز نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت نیست و باید دولت و مقامات قضایی آفریقای جنوبی را تحسین کرد که وارد میدان شدند و شجاعانه این شکایت را علیه اسرائیل به جرم نقض کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت نسل‌کشی مطرح کردند.
وی با بیان اینکه دادگاه لاهه برای صدور حکم نهایی سه مرحله را پشت سر می‌گذارد، گفت: در مرحله اول دادگاه بررسی می‌کند که آیا اساسا رسیدگی به موضوع مورد شکایت در حیطه صلاحیتش قرار دارد یا خیر. خوشبختانه دادگاه لاهه در گام اول صلاحیت خود برای رسیدگی به شکایت آفریقای جنوبی علیه اسرائیل را تایید کرد. در مرحله دوم که از سه روز پیش با تشکیل دادگاه در لاهه آغاز شد، دیوان بررسی‌های جزئی‌تر خود را شروع کرد و با استماع صحبت‌های نمایندگان آفریقای جنوبی و دفاعیات نمایندگان اسرائیل، به این جمع‌بندی خواهد رسید که برای جلوگیری از جنایات وسیع‌تر، اسرائیل را ملزم به توقف موقت حملات علیه مردم غزه کند. تا حدود یکی، دو هفته آینده دیوان دستور موقت خود را صادر خواهد کرد.
حکم نهایی دیوان برای اسرائیل بسیار سنگین تمام خواهد شد
استاد حقوق و روابط بین‌الملل دانشگاه تهران اضافه کرد: در مرحله بعدی دیوان وارد رسیدگی ماهوی می‌شود و حکم نهایی را صادر می‌کند که آیا اسرائیل متهم به نسل‌کشی هست یا خیر. با توجه به دلایل محکمی که در ۸۴ صفحه شکایت‌نامه آفریقای جنوبی مطرح شده، به احتمال بسیار بالا اسرائیل به عنوان ناقض کنوانسیون نسل‌کشی محکوم شود که این برایش بسیار سنگین تمام خواهد شد، زیرا این رژیم خود مدعی است که چون دولت نازی آلمان با هدف نسل‌کشی یهودیان، آنان را در کوره‌های آتش می‌سوزاند، یهودیان برای تامین حقوق خود به سرزمین فلسطین مهاجرت و اقدام به تشکیل یک دولت یهودی کردند. حال این دولت یهود خودش هم مرتکب جنایات جنگی شده و هم مرتکب نسل‌کشی، بنابراین محکوم شدن اسرائیل در لاهه بسیار برایش سنگین تمام می‌شود.
آقایی با بیان اینکه صدور حکم نهایی زمان‌بر است و بستگی دارد که چه پرونده‌های دیگری در دستور کار دیوان بین‌المللی قرار داشته باشد، ادامه داد: معمولا بررسی نهایی پرنده‌ها زمان می‌برد، مثلا ایران در مورد انهدام سکوهای نفتی شکایتی را از آمریکا در دادگاه لاهه مطرح کرده بود و متقابلا آمریکا نیز علیه ایران شکایت کرد که صدور حکم نهایی برای این پرونده بیش از ۱۱ سال طول کشید. البته نمی‌گویم پرونده رسیدگی به اتهامات اسرائیل نیز لزوما همین قدر طول می‌کشد، اما به هر حال بستگی دارد که آیا دیوان بررسی این پرونده را در اولویت خود قرار دهد یا نه که به نظر من این از پرونده‌های اولویت‌دار است، چراکه معطوف به نسل‌کشی و یک جنایت بزرگ است که باید متوقف و عواملش محکوم شوند. لذا احتمالا دیوان بین‌المللی دادگستری این پرونده را در اولویت‌های خود قرار دهد و زودتر بررسی و حکم نهایی را صادر کند و چندان زمان نبرد، البته که باز هم نمی‌توان انتظار داشت در کوتاه‌مدت این مرحله طی شود.
وی با بیان اینکه صدور حکم قضایی علیه اسرائیل ممکن است به اقدام عملی خاصی از سمت این رژیم برای توقف جنگ منجر نشود، اظهار کرد: کما اینکه عمده قطعنامه‌های شورای امنیت در مورد اسرائیل نیز تا کنون اجرا نشده است. طبق ماده ۲۴ منشور سازمان ملل، شورای امنیت وظیفه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به عهده دارد و برای اجرای این وظیفه دارای اهرام‌های فشاری است که از جمله آن می‌توان به توان شورای امنیت در صدور قطعنامه برای توقف جنگ در ذیل فصل هفتم منشور اشاره کرد، به گونه‌ای که اگر دولت مد نظر جنگ را متوقف نکند، شورای امنیت می‌تواند از اهرم ماده ۴۱ منشور مبنی بر اقدامات پیشگیرانه یا تحریم استفاده کند و اگر این‌ها هم کاربرد لازم در الزام به توقف جنگ را نداشت، می‌تواند بر اساس ماده ۴۲ منشور به قوه قهریه متوسل شود.
استاد حقوق و روابط بین‌الملل دانشگاه تهران افزود: حکم قضایی‌ای که از سمت دیوان بین‌المللی صادر می‌شود، می‌تواند بر افکار عمومی تاثیر بگذارد و دولت اسرائیل را تحت فشار قرار دهد، اما الزاما منجر به توقف حملات نمی‌شود، مانند چیزی که در تمام ۷۵ سال گذشته دیدیم و علی‌رغم تمام فشارهایی که به رژیم صهیونیستی وارد و قطعنامه‌هایی علیه آن صادر شده است، این رژیم به پشتوانه آمریکا و اروپا به رویه‌های جنایتکارانه خود ادامه داده است. من احتمال می‌دهم دیوان هم حکم به توقف حملات بدهد و هم اسرائیل را در زمینه نسل‌کشی مجرم بشناسد، اما هیچ کدام تاثیرات زیادی را بر این رژیم نمی‌گذارد. اگرچه پس از صدور حکم قضایی، بسیج افکار عمومی علیه اسرائیل اهمیت دارد، اما اسرائیلی‌ها نشان داده‌اند توجهی به افکار عمومی بین‌المللی ندارند.
انتهای پیام
