برخی می‌خواهند جنبش دانشجویی درگیر مسائل دسته چندم شود/ شرط اثرگذاری جنبش دانشجویی چیست؟| میزگرد دانشجویی خبرآنی

محمدی: در وقایع و اغتشاشات سال گذشته، دانشگاه نقش محوری پیدا کرد. یک چرخه ای صورت گرفته بود که داخل دانشگاه شلوغ شود و التهابات داخل دانشگاه به خیابانها منتقل و آشوب ها جلو رود. در این میان دانشگاه امیرکبیر به دلیل موقعیت مکانی و خاصی که داشت شاهد فضای متفاوتی بود.در این دانشگاه از 28 شهریور ماه درگیر مسئله فتنه بودیم که جا دارد توسط خبرگزاری و خود ما  که در صحنه بودیم این وقایع روایت شود تا مسئله به فراموشی سپرده نشده و مستند سازی شود.

  یک جریانی در دانشگاه داشتیم که این جریان یک پیشانی و لیدر، راس و بدنه ای داشت. ما این راس و لیدر را الا و لابد هدایت شده می دیدیم.گروهی که لیدر این وقایع بودند، دانشجویان را تهییج و برنامه ریزی می کرد به طوریکه در موقعیت های مختلف یک کنشی را با هدف خاصی در کف دانشگاه انجام می دادند. با این افراد مشخصا برخورد می شد و نیاز دارد که با آنها مقابله شود. این موضوع را خیلی عیان می گوییم و ابایی از این مسئله نداریم. هم در لایه دانشجویی یک گروهی بود که نقش لیدر را ایفا می کرد و هم در لایه اساتید گروهی به عنوان پیشانی کار را جلو می برد که به نظر بنده لزومی ندارد این اساتید در دانشگاهی که جمهوری اسلامی بستر آن را فراهم کرده تا کار علمی و آموزشی انجام دهند فتنه گری کنند و دانشجویان را بشورانند، تهییج کنند و باعث بروز اتفاقاتی که شاهد آن در دانشگاه امیرکبیر و شریف به صورت حاد و در دانشگاه های دیگر به صورت سرریز شده بودیم.

** دانشجویان در کف دانشگاه با اغتشاشات سال گذشته همراهی نکردند

البته باید گفت اغتشاشات سال گذشته در کف دانشگاه خیلی توسط دانشجویان همراهی نشد. در حالیکه دانشگاه امیرکبیر حدود 15 هزار دانشجو دارد از این تعداد بالغ بر 200 تا 300 نفر با این اغتشاشات و آشوب ها همراهی کردند. برخی از این افراد در داخل دانشگاه به دنبال این بودند فضای دانشگاه را به سمت تعطیلی کلاسها، التهاب و درگیری برسانند که توسط عامه دانشجو ها حمایت و همراهی نشدند. همانطور که حضرت اقا گفتند در کف خیابان هم همین شکل بود و مردم با اغتشاشات همراهی نکردند. درباره همان عده قلیلی که بدنه این داستان و از قشر خاکستری بودند قائل به این هستیم که فریب خوردند و باید به این سمت برویم که فضا را شفاف و گفت وگو کنیم.

 این اتفاقات در سطح جامعه و در سطح دانشگاه تبعات فرهنگی و سیاسی زیادی داشت. از وضعیت حجاب در داخل دانشگاه، دانشکده ها گلایه مند هستیم و باید برنامه ریزی هایی برای اقدامات سلبی و ایجابی صورت گیرد. مهم است که دانشجویان با مفاهیم آشنا شوند و با گفتگو و تعابیر مختلفی چون کرسی ازاداندیشی، دیدگاهها نزدیک تر و فضای سرد موجود شکسته شود. البته به نظر می رسد، مسئولان وزارت علوم و وزارتخانه های مربوطه  هنوز در این خصوص گام های خوبی را  برنداشتند.

** کرونا، کنشگر فرهنگی، فعال سیاسی و تشکلی را متفاوت کرد

این اتفاقات پیامدهایی داشت ولی اینکه قائل به این باشیم به واسطه این اتفاقات فضای سیاسی داخل دانشگاه به یک سکونی رسیده، خیلی آرام است و فضای قوی و پرنشاطی را شاهد نیستیم شاید یک موضوع  چند وجهی باشد که تک مولفه ای نمی توان به آن پرداخت. در این سال ها با پدیده و عاملی با نام کرونا نیز مواجهه بودیم که فضایی متفاوت با قبل را در دانشگاهها ایجاد کرد. به نظر بنده نسلی که کرونا وارد دانشگاه کرد عامل مهمتری در این زمینه است.

کرونا، کنشگر فرهنگی، فعال سیاسی و تشکلی را از آن فضای سابق جدا کرد و نسل جدیدی وارد دانشگاه شد که فضای سابق را ندیده بودند. با شروع سال تحصیلی  فضای ملتهب، پرهیجان و متشنجی را شاهد بودند و خیلی نتوانستند به فضای دانشگاهی برگرددند که مدنظر جمهوری اسلامی بود اینکه در این فضا حرف زده شود و گفت وگو و رفت و آمد گفتمانی داشته باشیم مهم است. من فضای گذشته را تنها  عامل موجود نمی بینم اما اینکه فضای دانشگاه آرام و با کرختی همراه است را قبول دارم.

فرجی: در ابتدا درباره اصل روز 16 آذر و دانشجو نکته ای را باید یادآور شد. برخی از جریان های دانشجویی نیاز دارند تاریخچه 16 آذر را مطالعه کنند تا به درستی متوجه شوند آن دو دانشجویی  که توسط رژیم پهلوی در دانشگاه کشته شدند برای چه هدفی کشته شدند و چرا این روز، روز دانشجو نامگذاری شد. ذات 16 اذر و دانشجو استکبارستیزی است. آن اعتراضی که این روز را در جمهوری اسلامی ایران جاودانه کرده است از جنس استکبارستیزی بود. آن دو دانشجو به دلیل آمدن رئیس جمهور امریکا به ایران و از سرگیری رابطه با دولت بریتانیا کشته شدند اما برخی در فضای دانشجویی دچار توهم هستند و بعضا سر و صدایی می کنند. کسی که در 16 آذر بخواهد برای ما حرفهای آمریکایی بزند به معنای واقعی کلمه "ابله" است و نمی داند در چه روزی چه چیزی را باید بگوید.

** اعتراضی که 16 آذر را جاودانه کرد از جنس استکبارستیزی بود

بعد از اتفاقاتی که سال گذشته پیرامون فوت خانم مهسا امینی در فضای جامعه رخ داد و اتفاقاتی که در دانشگاه رقم خورد، فضای دانشگاه در همان ابتدای سال تحصیلی ملتهب شد اما جنس این التهاب با آن چیزی که در اغتشاشات سال‌های گذشته در کشور رخ داده بود، متفاوت بود. از آن جهت که مسئله، مسئله‌ متفاوتی بود. یعنی دانشگاه درگیر چیزی شد که مسئله‌ مردم و قشر مستضعف نبود. اعتراض، اعتراض اصیلی نبود و پشتوانه اقتصادی و سیاسی نداشت بلکه اعتراض ولنگاری و مختص یک طبقه‌ و قشر خاصی بود.

** دانشگاه سال گذشته درگیر موضوعی شد که مسئله‌ مردم و قشر مستضعف نبود

اگر بخواهیم به نقشه پراکندگی درگیری ها در دانشگاه ها نگاهی کنیم شاهد این بودیم که این حوادث در دانشگاه هایی به شکل جدی تر و بحرانی تر بروز و ظهور پیدا می کرد که اتفاقا فاصله خودشان را با مردم بیشتر کرده بودند. نقطه اوج آن را در دانشگاه شریف دیدیم. برداشت های مختلفی را از علت این رفتارهامی توان داشت؛ یک اینکه ما ورودی‌های دانشگاهمان را به وسیله‌ نابرابری و عدم عدالت آموزشی دستکاری کردیم و بر این اساس یک قشری را وارد فضای دانشگاه کردیم که به واسطه‌ پول پدر و مادرهایشان خوب توانستند تست بزنند و از مواهب سیستم آموزشی ما در مقاطع ابتدایی استفاده خوبی ببرند. به برکت معلمان خصوصی مطالبی را گلچین شده حفظ کنند و وارد فضای دانشگاه شوند. اسم اینها را نخبه و انسان با استعداد گذاشتیم اما در واقع اینطور نیست آن چیزی که در هر جامعه‌ای به عنوان انسان نخبه ‌شناخته می شود هر استعدادی نیست.

استعداد و نخبه کسی است که استعداد خودش را در راه خدمت و حل مسائل مردم به کار گیرد. لذا آن چیزی که در دانشگاه بروز و ظهور پیدا کرد در اثر عدم استقرار عدالت آموزشی در ورودی دانشگاه‌ها بود. یک طبقه‌ خاصی از قشر مرفه که دنبال امکانات بیشتر رفاهی هستند. ورودی های دانشگاه شریف از کدام طبقه هستند؟ قریب به 80 و 90 درصد آنها از قشر مرفه هستند. کسانی هستند که حتی جنس اعتراضاتشان با مردم عادی متفاوت است. اعتراض رفاهی و اقتصادی مثل عامه مردم ندارند یعنی درگیر بحث اقتصادی هم نیستند. به دنبال آزادی آن هم از جنس آزادی که هدفش به هم ریختن فضای روانی و اسلامی جامعه است.

** نبود عدالت آموزشی در پذیرش دانشجویان در حوادث سال گذشته عیان شد

این دانشجو یکبار نیامده به خاطر مثلا بیکار شدن یک کارگر، آن چیزی که در تشکل بسیج یا در تشکل‌های دیگر اعم از عدالتخواه و  انجمن دنبال می شود اعتراض و مطالبه گری کند و هزینه دهد. یک بار نمی بینیم از این افراد برای کارگران هپکو، هفت تپه یا معدن... صدایی درآمده باشد ولی همین که مسئله مربوط به تنانگی و آزادی های غیرواقعی و خاصی است صدایشان درمی آید و حقیقت وجودشان را نشان می دهند.

البته این فضای، فضای قالب دانشگاه نیست. این نکته‌ مهمی که باید به آن توجه شود که تعداد این افراد با این تفکر در دانشگاه زیاد نیست اما با توجه به این تغییراتی که در سیستم ما اتفاق افتاده دانشگاه ما از دانشگاه ایرانی اسلامی بودن فاصله گرفته است. سندهایی که برای دانشگاه مثل سند اسلامی سازی دانشگاه و ... نوشتند هیچ کدام به درستی اجرا نمی شود و این اسناد به اسناد نمادینی تبدیل شدند که هر چند وقت یک بار از آن رونمایی شود که بگویند یک کاری انجام دادیم. حقیقتا هیچ کسی برای تهیه این اسناد وقت نگذاشته است. نه نهاد رهبری و نه حوزه‌ی علمیه برای این مسئله وقت نگذاشتند و به درستی کار نکردند لذا دانشگاه هم بعضا از وظیفه و جایگاهی که باید داشته باشد خارج شده است.

درباره فضای فعلی دانشگاه‌ها هم ما فکر می‌کردیم که بعد از اغتشاشات، یک فضای رکود، سکوت و خلوتی را در دانشگاه شاهد باشیم اما همین اتفاقی که ابتدای سال تحصیلی افتاد یعنی درگیر شدن حماس با رژیم غاصب صهیونیستی به عنوان جرثومه فساد و ظلم در منطقه، فضای دیگری را برای ما باز کرد  کرد  و یک نگاه دیگری به ما داد. فعالیت های مختلفی در این دوران اتفاق افتاد. اگر بخواهیم به آمادگی و هوشیاری جنبش دانشجویی در این رابطه اشاره‌ کنیم به خصوص آن اتفاقی که در شب حمله‌ رژیم صهیونیستی به بیمارستان معمدانی رخ داد را باید مد نظر قرار دهیم. 

** هوشیاری و واکنش سریع جنبش دانشجویی نسبت به مسائل فلسطین گویای پویایی این قشر است

در اولین ساعاتی که این خبر منتشر شد جنبش دانشجویی یک برنامه‌ای را ترتیب داد و نیمه شب  یک جمعیت شش هزار نفری را در میدان فلسطین جمع کرد که برای حضور در میدان اعلام آمادگی می کردند و خشم خودشان را بروز می دادند همه هم دانشجو بودند. این گونه دانشجویان ایرانی استکبارستیزی و دشمن شناسی خود را به رخ مردم منطقه کشیدند. بعد از این تجمع ساعت 12 نیمه شب یک جمعیت شش هزار نفره با اطلاع رسانی ناقص از میدان فلسطین تا مقابل سفارت فرانسه و بعد از تا مقابل سفارت انگلیس پیاده رفتند و بیانیه هایی که خوانده شد. این فضا برای من روشن کننده است که چه چیزی در جنبش دانشجویی اتفاق می افتد در شرایطی که کم کاری ها درگیری های ذهنی را در حوزه  مسائل اقتصادی ایجاد کرده  هر لحظه متناسب با وقایع می تواند از خود تصویر روشنی را خلق کند.

** فضای دانشگاه‌ها، فضای بسته‌ای نیست که مانع فعالیت دانشجویی شوند

فضای دانشگاه ها، فضای بسته ای نیست و کسی بخواهد کاری انجام بدهد، مانع شوند. اینها که مدعی فضای خفقان هستند آدمهای ناامید و سرخورده ای هستند که بعد از تودهنی که سال گذشته توسط مردم خوردند و پشت آنها هم توسط دشمنان خالی شد احساس خمودگی و خستگی می‌کنند. البته صاحب فکر و اندیشه هم نیستند که بخواهند بابت آن کاری کنند. البته این هم بی تاثیر نیست که الان کسی پولی به آن معنا برای آنها خرج نمی کند بالاخره اتفاقاتی در منطقه افتاده که پولها باید درگیر بخش های دیگر شود.  اینها هم که خواب می دیدند این اتفاقات در تهران یا در کردستان بخواهد اتفاق بیفتد الان باید دوربین هایشان را به شهرهای رژیم صهیونیستی ببرند.

خبرآنی: با توجه به مسائلی که درباره فضای فعلی فعالیت تشکل های دانشجویی مطرح کردید به نظر شما امروز جریان دانشجویی کشور همچنان در تحولات اجتماعی و سیاسی اثرگذار است؟ لطفا مصادیق این مسئله را طی یکسال گذشته بیان کنید.

معروفخانی: جنبش دانشجویی همواره اثرگذار بوده و از ابتدای انقلاب شاهد نقش آفرینی او در مقاطع مختلف بوده ایم. به اقتضای زمان مدل کنشگری و اثرگذاری آن تغییر کرده است. زمانی نیاز بوده در کف خیابان حضور پیدا کند و امروز قرار است در حوزه نرم، فرهنگ و عرصه جهاد تبیین فعالیت داشته باشد. برای سنجش میزان تاثیرگذاری جنبش دانشجویی، عملکرد آن نسبت به گذشته و ایده الی که جنبش دانشجویی تراز  دارد را می توان ارزیابی کرد. گاهی در مسائلی توفیق داشته و موفق بوده و گاهی ناکام مانده و نتوانسته اثرگذاری داشته باشد.

البته توان جنبش دانشجویی محدود است و وظیفه اول دانشجویان تحصیل است در کنار آن مسائل کشور کلان است و جنبش دانشجویی نمی تواند به همه مسائل و معضلات ورود کند لذا باید اولویت سنجی کند. عوام مردم  شاید تشکل دانشجویی را در مسائل کشور اثرگذار نبینند زیرا این قشر به دلیل نخبگانی بودنش اولویت هایش با مردم در برخی مسائل متفاوت است.

** جنس نخبگانی جنبش دانشجویی اقتضا می کند به حوزه هایی ورود کند که در آینده اثرگذار است

مثلا شاید مردم در موضوع ریاست اتاق بازرگانی و آقای سلاح ورزی دغدغه ای نداشتند. برایشان مهم نبود چه کسی رئیس باشد اما برای قشر نخبگانی و دانشجویی این مسئله مهم بود.برای آن وقت گذاشت و به این موضوع پرداخت. از انتشار بیانیه گرفته تا تجمع، تحصن و نامه نگاری را صورت داد. البته ما هم از بطن مردم هستیم اما جنس نخبگانی این قشر اقتضا می کند به برخی حوزه هایی ورود کند که در آینده اثرگذار است.

دیگری بحث انتخابات مجلس و ورود به انتخابات است. این انتخابات مهم است، زیرا  جایگاه مجلس مهم  و محلی برای قانونگذاری است. سالها قرار است قوانینی را اتخاذ کند که دولتها و حتی قوه قضائیه اجرایی و دنبال کنند. نماینده مجلس هم فرد مهمی است. در همه موضوعات کشور می تواند ورود کند. وزیر را مورد سوال و یا استیضاح کنند. در این خصوص هم بحث مشارکت و هم انتخاب اصلح را مد نظر داریم.

** کادرسازی برای نظام و کشور از جنبه های اثرگذاری جنبش دانشجویی است

کار دیگری که جنبش دانشجویی انجام می دهد و بعضا دیده نمی شود، کادرسازی برای کشور و انقلاب است. در همین فعالیت ها است که مدیر و متفکر برای آینده کشور و جمهوری اسلامی ایران تربیت می شود. ورود تشکل ها و دانشجویان به موضوعات مختلف کشور آنها را صاحب فکر، نظر و ایده کرده و آنها را تبدیل به فرد ارزشمندی برای کشور می کند. اگر دانشجویان به  سه ویژگی بصیرت، معرفت و اخلاق مجهز باشند حتما آینده روشنی را برای کشور رقم می زنند.

خلیفه: قطعا تاثیرگذار است و بعد از انقلاب اقداماتی را صورت داده که در رسانه ها هنوز وجود دارد. عمده پیگیری های آنها از جنس سیاسی است. اثرگذاری آنها را از نظر کیفی، گفتمانی و بلند مدت باید ارزیابی کرد. اینکه این تاثیرگذاری بعضا و در برخی موارد احساس نمی شود و یا خیلی از اتفاقات را پیگیری می کنند و نتیجه ای را که گرفتند، رسانه ای نمی کنند؛ دلایل مختلفی دارد. 

از نظر مقطعی در سال های قبل، سال 97 و 98 خاطرتان هست در چه فضایی بودیم. برجام مهمترین مسئله کشور محسوب می شد و همه امور کشور درگیر مسائل بین المللی بود. همه چیز حول مسائل بین المللی تعریف و وابسته به آن بود. در این ایام مسائلی در فضای داخلی کشور مطرح شده بود که با اقتصاد اقشار مختلف و ضعیف جامعه درگیر بود.

** خلع ید مدیریت هفت تپه و برگشت هپکو به دولت در سایه اثرگذاری تشکل های دانشجویی رخ داد

مسئله  هفت تپه و مشکلات آن در خصوصی سازی، اعتراضات کارگران و فسادهایی که در برخی شرکتها بود توسط جریان دانشجویی پیگیری شد. در آن دوران تا الان که مانند آن زمان خیلی از موضوعات در این زمینه رسانه ای نمی شود ، اتفاقات مهمی رخ داد. خلع ید مدیریت هفت تپه، برگشت هپکو به دولت و در راس آنها خانه های ده ونک بود که یک سمت آن چند دستگاه حاکمیتی بزرگی قرار دارند و یک سمت 90 خانوار که برخی از آنها دسترسی به وکیل هم ندارد. از سال 96 و 97 این موضوع به واسطه حساسیتی که جنبش دانشجویی ایجاد کرد با محافظه کاری از سوی دانشگاه و وزارت علوم دنبال می شود و از اجرایی کردن رایی که از دادگاه گرفته واهمه دارند. اینها اقدامات و مصادیقی از تاثیرگذاری جنبش دانشجویی است.

البته در این بین آسیبهایی هم وجود دارد. مثلا اینکه در فلان استان جریان دانشجویی به واسطه برخی مطالبه گری ها با اعلام اینکه انقلاب در خطر است درگیر مسائل دسته  چندم می شود که نمود واقعی ندارد. مسائلی چون اخراج اساتید اصلاح طلب و ... از این دست اقداماتی است که برای مدتی آن را درگیر می کند. بخشی هم حاکمیتی است اینکه در برخی دانشگاهها اجازه توسعه تشکلهای دانشجویی را نمی دهند از این دست آسیب هاست.  اگر دوستان اطلاع داشته باشد فضای سیاسی مشهد تک صدایی است و در این فضا دانشگاه فردوسی اجازه ایجاد تشکل جدید را با این عنوان که فلان نهاد امنیتی می گوید صلاح نیست انجا تشکل داشته باشیم، نمی دهد. در حالیکه در کلان باید دیده شود.  رهبر انقلاب سالانه به همه این اقشار تریبون می دهند.

** برخی می خواهند تشکل دانشجویی درگیر مسائل دسته چندم شود

رادمنش: تشکل دانشجویی زمانی می تواند اثرگذاری داشته باشد که آرمان خودش را داشته و در کنار آن رویا پردازی نداشته باشد. واقع بین باشد و فضای اجرایی را ببیند و بفهمد. بعضا گاهی اوقات باید راه خود را عوض کند و مسیر قبلی را نرود. اقدامات و سیری که جریان دانشجویی در سال 60 می رفته با الان متفاوت است. آن زمان نیاز بوده از دیوار سفارت امریکا بالا رود و الان باید اقتضائات خود را بشناسد و نسبت به وقایع، تحلیل و برنامه ریزی جدید داشته باشد نه اینکه هنوز برنامه هایی که دهه 60 و 70 داشتند را اجرا کند، زیرا ذائقه مردم و دانشجویان تغییر کرده است.

زمانی می تواند تاثیرگذار باشد که درباره اقداماتی که در حال حاضر در کشور در حال وقوع است تفکر و ایده داشته باشد نه اینکه صرفا مطالبه گری کند. وظیفه و هویت دانشجویی خود را نباید فراموش کند نه اینکه هیچ فهم و درکی نسبت به ماجرا نداشته باشد. چهار سال پیش اتحادیه انجمن مستقل در دوره جهاد اکبر موضوعی را با عنوان عدالت ساختاری مطرح کرد، اینکه برخی قوانین و ساختارها باید اصلاح شود تا به عدالت ساختاری برسیم و فساد ایجاد نشود.  

** جریان دانشجویی برای اثرگذاری باید بر اساس اقتضائات زمان حرکت کند

 تشکل دانشجویی باید نسبت به صحبتهای حضرت آقا تحلیل داشته باشد و در کنار مردم باشد. در کنار مردم بودن آن را تاثیرگذار می کند. اگر جریان دانشجویی به مسائل مردم و اصلاح امور توجه نداشته باشد ناخوداگانه تاثیرگذاری اش پایین می آید.