تلفات انسانی در غزه به حدی شدید است که تخریب آثار تاریخی این سرزمین پنج‌هزارساله به «آسیب جانبی» بدل شده است. با این حال، تاریخ غزه را خطر از دست رفتن برای همیشه تهدید می‌کند.
به گزارش خبرآنی، غزه از پنج‌هزار سال تاریخ به صورت لایه‌به‌لایه ساخته شده است. با پایان یافتن هر دوره، مردم آن بقایایی از دوران خود، از جمله کلیساها، صومعه‌ها، کاخ‌ها و مساجد و همچنین هزاران اثر باستانی گرانبها را به جا گذاشتند، اما محدودیت‌هایی که برای کاوش‌های باستان‌شناسی در این شهر ایجاد شده بود، باعث شده است آثار زیادی همچنان زیر خاک غزه بماند.
هیام البتر ـ باستان‌شناس وزارت گردشگری و آثار باستانی غزه ـ در مصاحبه‌ای که سال‌ها پیش در بی‌بی‌سی منتشر شده، گفته بود: «در زیر غزه یک غزۀ دیگر وجود دارد، هرچند اینجا مکان‌ها و آثار باستانی تصادفی پیدا می‌شوند. مثلا زمانی که کارگران مشغول حفاری برای ساختن خیابان صلاح‌الدین بودند، کلیسای بیزانسی را پیدا کردیم و به طور تصادفی با یک موزاییک زیبا مواجه شدیم.»
اکنون بسیاری از آثار و اماکن تاریخی غزه که تصادفی و یا با کاوش‌های باستان‌شناسی از زیر خاک بیرون آورده شده بودند، زیر بمباران‌های اخیر نیروهای اسرائیلی آسیب دیده و یا در معرض تخریب همیشگی قرار گرفته‌اند. چندی پیش نیز شورای بین‌المللی موزه‌ها درباره خطر تخریب و دزدی آثار تاریخی و ضرورت حفاظت از آنها هشدار داد. با این حال، جنگی که به نسل‌کشی می‌ماند، هنوز اجازه بررسی وضعیت آثار و اماکن تاریخی غزه را نداده است.
آثار تاریخی غزه از جنگ‌های گذشته نیز آسیب زیادی دیده بودند. مقامات وزارت گردشگری و آثار باستانی غزه که تحت مدیریت حماس است، به بی‌بی‌سی گفته بودند: «گروه‌های خارجی برای حفاظت و بازسازی آثار تاریخی به ندرت حمایت می‌کنند. وزارتخانه گردشگری و آثار باستانی غزه نهاد رسمی مسئول حفاری‌های باستان‌شناسی و حفاظت از آثار باستانی است که تحت مدیریت حماس است، بنابراین کار آن با موانع زیادی روبه‌روست؛ همیشه این نگرانی برای باستان‌شناسان و مراکز باستان‌شناختی خارجی وجود داشته است که کار آنها را به حماس، که از سوی رژیم صهیونیستی، ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و برخی دیگر از کشورها، به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی شده است، ارتباط دهند.»
پیش از جنگ اخیر، باستان‌شناسی در غزه در محاصره‌ای که تبادل دانش و ابزار باستان‌شناسی را محدود می‌کند، قرار داشت. گزارش‌های وزارت گردشگری و آثار باستانی غزه حاکی از این بوده است که ابزارهای باستان‌شناسی در غزه ابتدایی بودند و برای کشف آثار ظریف‌تر ایده‌آل نبوده و متخصصان خارجی باستان‌شناسی به ندرت از آثار این منطقه بازدید می‌کردند و یا در کاوش‌های باستان‌شناسی همکاری داشتند. از همین رو، بارها درباره خطر از دست رفتن تاریخ غنی غزه، که ده‌ها دوره و تمدن تاریخی مختلف را در بر می‌گیرد، هشدار داده شده بود. اینک با بمباران‌های بی‌وقفه در باریکه غزه، تخریب و نابودی همیشگی تاریخ این شهر پنج‌هزار ساله جدی‌تر از گذشته شده است.
آثار تاریخی غزه آنچنان که مقامات وزارت آثار باستانی غزه گفته‌اند پیش از جنگ نیز به شکل دیگری در معرض تخریب تعمدی قرار داشت؛ رژیم صهیونیستی به دلایلی که «امنیتی» عنوان کرده بود، ورود و خروج به غزه را به شدت کنترل می‌کرد و اجازه نمی‌داد ماشین‌آلات و سایر تجهیزات به منظور حفاظت از آثار تاریخی وارد این منطقه شود، چون این گمان را مطرح کرده بود که این ابزار و ماشین‌آلات ممکن است علیه خودش استفاده شود.
انتهای پیام
