ضرورت تعیین اولویت‌ها و تقسیم کار ملی در حوزه هوش مصنوعی

به گزارش گروه پارلمانی ‌پایگاه خبری خبرآنی، نشست تخصصی «اولویت‌ها و تقسیم‌کار ملی در حکمرانی هوش مصنوعی» با حضور مسئولان مربوطه برگزار شد.

بابک نگاهداری، در این نشست با اشاره به اینکه هوش مصنوعی فرصت‌های زیاد و جدید را پیش روی انسان قرار داده، اظهار کرد: این فرصت‌ها باعث تسریع امور و تسهیل شرایط زندگی مردم شده‌است و می‌توان گفت که تحولات زندگی بشر به سبب ورود این فناوری به حدی است که دوران اخیر را دوران انقلاب چهارم زندگی بشر می‌دانند و هم عرض انقلاب صنعتی قرار می‌دهند.

وی یکی از زمینه‌های مهم استفاده از هوش مصنوعی را در هوشمندسازی سامانه‌ها برای بهبود حکمرانی ملی و حتی رهبری سیاسی و اقتصادی در سطح بین‌المللی عنوان کرد و گفت: برای درک و تحلیل شرایط جامعه، سیاست‌ها و تصمیم‌های دولت، قانون‌گذاری و امور فضایی به استفاده از هوش مصنوعی نیاز داریم.

*کارکرد هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف اجتماع

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه هوش مصنوعی در پزشکی، سلامت و بهداشت می‌تواند کمک حال ما باشد، افزود: مدیریت مراکز درمانی، تشخیص بیماری، معالجه بیمار، مراقبت از سالمندان، طراحی داروهای جدید و ردگیری انتشار بیماری از جمله خدماتی است که هوش مصنوعی می‌تواند در حوزه بهداشت و درمان به ما ارائه دهد.

وی ادامه‌داد: از دیگر کارکردهای هوش مصنوعی در عرصه حمل و نقل هوشمند و تدارکات است که می‌تواند در انبارداری مدرن، حمل و نقل شهری و جاده‌ای، مدیریت ترافیک، حمل و نقل هوایی، ریلی و دریایی از آن بهره برد.

نگاهداری دیگر حوزه استفاده از هوش مصنوعی را تقویت امور زیربنایی عنوان کرد و گفت: از این ابزار مدرن می‌توان در حوزه توسعه و مدیریت شبکه‌های برق و انرژی الکتریکی، پیش‌بینی نیاز و مدیریت هوشمند تولید، مصرف و توزیع منابع، شبکه‌های توزیع شده برای تولید و ذخیره انرژی، پیش‌بینی خرابی تجهیزات و اجرای به‌موقع اقدامات لازم در پالایشگاه‌های نفتی و گازی و معادن، سامانه‌های هوشمند کاوش، اکتشاف و حفاری استفاده‌کرد.

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی در آبیاری، کود دهی، سمپاشی هوشمند و... کمک حال کشاورزان است، گفت: در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، خدماتی مانند بهینه‌سازی شبکه، تعمیرات و نگهداری پیشگیرانه، پاسخ‌گویی مجازی و امنیت سایبری، حکمرانی داده محور، پردازش داده و ذخیره داده‌ها و... با استفاده از هوش مصنوعی ساده‌تر و دقیق‌تر انجام ‌می‌شود.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره به خدمات هوش مصنوعی به مسائل حوزه اقتصادی، گفت: سامانه‌های مالی و بانکی، معاملات بورس، ارزیابی اعتبار و برآورد ریسک، کشف و ممانعت از تقلب، مبارزه با پول‌شویی، شخصی سازی بانکداری و... از جمله حوزه‌هایی است که هوش مصنوعی می‌تواند کارآمد باشد.

وی به کارکردهای این ابزار در حفاظت از محیط زیست اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی می‌تواند به ما کمک کند تا به بلایای طبیعی پاسخ هوشمندانه دهیم، شهرها را به‌صورت هوشمند مدیریت کنیم و پیش‌بینی دقیق‌تری از وضعیت جوی ارائه دهیم.

نگاهداری ادامه‌داد: از این ابزار در یادگیری ویژه هر شخص، اجرای شیوه‌های نوین آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها، تسهیل روش تحقیق و کسب مهارت هم می‌توان استفاده‌کرد.

وی تأکید کرد: هیچ حوزه‌ای از عرصه زندگی اجتماعی نمانده که هوش مصنوعی در آینده آن اثرگذار نباشد. وقتی پدیده‌ای این‌قدر عرصه‌های متعددی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، باید نسبت به آن حساسیت داشته‌باشیم.

*ضرورت توجه به چالش‌های برآمده از هوش مصنوعی

وی در ادامه با اشاره به اینکه چالش‌های برآمده از هوش مصنوعی می‌تواند در ابعاد مختلفی بروز یابد، گفت: این ابزار به‌ویژه در حوزه تولید، می‌تواند تصمیمات مستقل و بدون دخالت انسان بگیرد که در این بخش احتمالاً تبعات اخلاقی یا حقوقی دارد.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه چالش‌های استفاده از سیستم‌های هوشمند در تصمیم‌گیری‌های اجتماعی اهمیت بیشتری دارد، گفت: در چنین مواردی، کوچک‌ترین خطا یا سوءاستفاده به معنی تغییر سرنوشت انسان است، بنابراین موضوعاتی مانند شفافیت، انصاف، پاسخ‌گویی و پایداری جزء موضوعات مهمی هستند که در دنیا برای طراحی یک سیستم هوش مصنوعی قابل‌اعتماد در نظر گرفته‌شده‌اند.

*ضرورت انسجام در استفاده از هوش مصنوعی

وی تصریح‌کرد: با توجه به کارکردهای متفاوت و متنوع هوش مصنوعی و همچین ملاحظات احتیاط‌آمیز به‌کارگیری آن، لازم است که برای استفاده مؤثر از این فناوری، به هماهنگی و انسجام برسیم.

نگاهداری با اشاره به اینکه هوش مصنوعی زیست بوم جدیدی را در جوامع مختلف ایجاد کرده، گفت: توسعه دهندگان، استقرار دهندگان، قانونگذاران، سیاست‌گذاران، تنظیم گران، ناظران و کاربران همگی ابعاد جدایی‌ناپذیر از این زیست بوم هستند که باید به‌طور متوازن در پیشبرد اهداف و برنامه‌های هوش مصنوعی دیده شوند.

وی تصریح‌کرد: یک برنامه و تقسیم‌کار ملی هوش مصنوعی باید قابل انطباق با قوانین و مقررات قابل‌اجرا باشد. نسبت به اصول و ارزش‌های اخلاقی و عرفی جوامع وفادار باشد و به‌لحاظ فنی و اجتماعی مستحکم باشد.

*لزوم تدوین برنامه ملی برای استفاده از هوش مصنوعی

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه تاکنون بیش از 60 کشور نسبت به تدوین برنامه ملی خود در قبال هوش مصنوعی اقدام کرده‌اند، گفت: این برنامه‌ها با نگاه به توسعه هوش مصنوعی و رعایت ملاحظات فنی و اخلاقی است.

وی از چین به‌عنوان یک کشور پیشرو در تدوین احکام، مقررات و دستورالعمل‌های تنظیم‌گرانه هوش مصنوعی یاد کرد.

نگاهداری با بیان اینکه کشور ما تا به امروز برنامه رسمی ملی در حوزه هوش مصنوعی نداشته، گفت: هر چند نهادها و پژوهشگاه‌های مختلفی، در این زمینه کار کرده و برخی برنامه‌ها پیشنهاد داده‌اند. اما هنوز جمع بندی مشخصی مبنی بر توافق درباره موضوعاتی مانند تعیین نهاد متولی، مسائل اولویت دارد در حکمرانی هوش مصنوعی، نحوه تقسیم‌کار و... حاصل نشده است.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تصریح‌کرد: باتوجه به تأثیرات ژرفی که هوش مصنوعی دارد، هر روز تأخیر ما برای ورود به این عرصه، می‌تواند موجب خسارت‌های زیادی بر جامعه باشد.

وی تأکید کرد: با وجود اقدامات موازی و پراکنده نهادها در تنظیم اسناد سیاستی، ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌های متولی، تسریع همکاری‌ها و تضمین استفاده مسئولانه و اخلاقی از هوش مصنوعی، یک نهاد هماهنگ‌ساز و تنظیم‌گر فرابخشی را می‌طلبد.

*ویژگی‌های نهاد متولی هوش مصنوعی

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به ویژگی‌های نهاد متولی هوش مصنوعی پرداخت و گفت: این نهاد باید بتواند اصول کلی توسعه هوش مصنوعی در کشور و ملزومات به‌کارگیری آن را تدوین کند، برنامه تقسیم‌کار ملی و سازوکار تعامل همه کنشگران را مشخص کند و به چارچوب‌های ارزیابی و نحوه دریافت مجوز سامانه‌های هوش مصنوعی بپردازد.

وی ادامه‌داد: این نهاد همچنین باید توانایی مواجهه با مخاطرات محصولات نوظهور هوش مصنوعی را داشته‌باشد و ارزیابی‌هایی درباره اثرات اجتماعی، اقتصادی، امنیتی و اخلاقی استفاده از این ابزار را ارائه دهد.

نگاهداری گفت: در برنامه هفتم توسعه قرار شده‌است مرکز ملی فضای مجازی با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، برنامه ملی هوش مصنوعی را به‌منظور تعیین چارچوب‌ها و ساز و کار تعامل همه ذی‌نفعان، فراهم کردن دانش و زیرساخت‌های پایدار فنی، اجتماعی، اخلاقی و حقوقی، ترویج و افزایش آگاهی نسبت به کارکردهای هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلف و همچنین آگاهی نسبت به خطرات بالقوه آن تدوین و به تصویب شورای عالی فضای مجازی برساند.

*اثرگذاری ذی‌نفعان هوش مصنوعی در تعیین ساختار استفاده از آن

وی با تأکید بر اینکه تدوین یک برنامه به‌معنای واقعی ملی و تعیین چارچوب‌ها و سازوکار تعامل همه ذی‌نفعان در این زمینه اهمیت زیادی دارد، گفت: تدوین چنین برنامه‌ای نیازمند شنیدن نظرات اقشار مختلف درگیر توسعه هوش مصنوعی است؛ محققان دانشگاهی، دستگاه‌های اجرایی، توسعه دهندگان فناوری و نمایندگانی از مردم، جزو این اقشار قرار دارند.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه پیش از تدوین این برنامه باید به سوالات‌ی بنیادین پاسخ دهیم، گفت: موضوعاتی مانند اینکه چشم‌انداز عملیاتی هوش مصنوعی چیست، چه لایه‌هایی برای تنظیم گری در استفاده از این ابزار، در اولویت قرار دارند و تقسیم‌کار از منظره هماهنگ‌سازی، توسعه، تنظیم گری و نظارت باید به چه نحوی باشد که هماهنگی و همگرایی بین وظایف و اقدامات متولیان در مسیر توسعه هوش مصنوعی قابل‌اعتماد و پایدار برقرار شود.

وی با تأکید بر اینکه نحوه حکمرانی و تنظیم گری هوش مصنوعی، تأثیر بسیار مهم و راهبردی در شکل دادن به آینده ایران دارد، خاطرنشان کرد: لازم است با اتخاذ یک رویکرد جامع و آینده‌نگر، از ظرفیت‌های هوش مصنوعی برای هدایت رشد اقتصادی، ارتقای عدالت اجتماعی، بهبود حکمرانی و افزایش رفاه شهروندان استفاده شود.

نگاهداری در پایان ابراز امیدواری کرد که از طریق تلاش‌های مشترک و تصمیم‌گیری‌های فراگیر، ایران در زمره کشورهای پیشرو در توسعه و استفاده موفق از هوش مصنوعی قرار گیرد.

انتهای‌پیام/