معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه با بیان این که ما نباید به راحتی با تغییر دولت‌ها بازارهای صادراتی که به سختی به دست آورده‌ایم را از دست بدهیم، گفت: متاسفانه طی چند سال گذشته بازارهای صادراتی خود در مناطقی همچون آمریکای لاتین را به خاطر تغییر دولت‌ها از دست دادیم در حالی که اگر این فعالیت‌ها ادامه پیدا می کرد ما اکنون نصف بازار آن منطقه را گرفته بودیم.
به گزارش خبرآنی، مهدی صفری که این روزها برخی در فضای رسانه‌ای گمانه‌زنی می‌کنند در صورتی که وزارت بازرگانی تشکیل شود وی می‌تواند یکی از گزینه‌های بالقوه دولت برای تصدی مسئولیت در این وزارت خانه باشد ، طی دو سال گذشته با حضور در معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه تلاش کرده حوزه عملکردی دستگاه دیپلماسی کشور را از یک وزارت خانه صرفا سیاسی به سمت تجارت خارجی سوق دهد و در راستای تحقق وعده حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه به دولت و مجلس مبنی بر این که دیپلماسی اقتصاد ۴۰ درصد برنامه‌های سیاست خارجی در دولت سیزدهم است، حرکت کند.
این دیپلمات ارشد وزارت خارجه که برخلاف این که در یک دانشگاه آمریکایی تحصیل کرده عموما در محافل رسانه‌ای از وی به عنوان فردی نزدیک به روسیه و چین نام برده می‌شود، در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرآنی با تشریح بخشی از اقدامات دو سال گذشته دولت سیزدهم در حوزه تجارت خارجی تاکید کرد در این حوزه باید به نحوی عمل کنیم که نتیجه‌اش برد-برد برای طرفین همکاری باشد.
بخش اول گفت‌وگوی تفصیلی خبرآنی با این دیپلمات قدیمی وزارت خارجه به شرح زیر است:
طی چند سال اخیری که معاونت دیپلماسی اقتصادی تشکیل شده و شما در سمت ریاست آن حضور دارید شاهد فعالیت‌های متعددی از سوی این معاونت هستیم. در مدت حضورتان در این مسئولیت به استان‌های مختلف سفر و با تجار و بازرگانان دیدار و رایزنی کرده‌اید و نشست‌های جلسه ستاد هماهنگی روابط اقتصادی خارجی با مدیریت شما به صورت مستمر با دستگاه‌های مختلف برگزار شده است. ممکن است این سوال در برخی از اذهان عمومی پیش بیاید که چرا مردم هنوز اثرات این فعالیت‌ها را در سفره‌هایشان به صورت ملموس مشاهده نمی‌کنند؟ و اگر این نظر را قبول دارید، علت این موضوع چیست؟
اولویت ما در دولت سیزدهم گسترش تعامل با کشورهای همسایه است، البته نباید کشورهای دیگر را کنار بگذاریم و باید در مناطقی همچون آفریقا، آمریکای لاتین و غرب آسیا به صورت هماهنگ کار را جلو ببریم در طول سال‌های گذشته ارتباطات ما با همسایه‌هایی همچون پاکستان، افغانستان، ترکمنستان و آسیای مرکزی و کشورهای مختلف بسیار ضعیف شده بود، بنابراین تلاش کردیم تا بتوانیم روابط تجاری و اقتصادی، ترانزیت، سوآپ نفت، سوآپ گاز، ارتباطات، ترانزیت برقی کشورمان و کارهای تهاتری که می‌توانستیم با کشورهای همسایه، آسیای مرکزی و قفقاز انجام دهیم را احیا کنیم که قطعا این مسائل زمان‌بر بوده است.
چهار گذر مرزی با ترکمنستان را مجددا احیا کردیم
طی این سال‌ها، بعضا ارتباطات جاری ما با کشوری که پیش از این حدود ۶ میلیارد تجارت داشتیم به ۱۲۰ میلیون دلار کاهش یافت و قطعا احیای این ارتباطات زمان‌بر است. یا مثلا با کشوری همچون ترکمنستان چهار گذر مرزی داشتیم که تقریبا سه گذر آن بسته شده بود. در این گذرگاه‌ها رفت و آمد کامیون‌ها، ارتباطات ریلی و ... انجام می‌شد و ما در این مدت تلاش کردیم که این ۴ گذر را احیا کنیم. در مورد کشورهایی همچون ازبکستان، قزاقستان و تاجیکستان هم به همین صورت بود. روابط تجاری ما با تاجیکستان طی یک سال بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد افزایش یافت و از ۵۰ میلیون دلار به ۳۵۰ میلیون دلار رسید که با اجرای یک پروژه بزرگ صدور خدمات مهندسی به بیش از ۵۰۰ میلیون دلار می‌رسد.
ما در حوزه دیپلماسی اقتصادی بر روی موضوعاتی همچون ارزآوری، واردات، صادرات، انتقال تکنولوژی، ترانزیت، سرمایه‌گذاری، صدور خدمات فنی و مهندسی، روش‌های تأمین مالی مثل تهاتر و فاکتورهای دیگر تمرکز داریم، در بخش افزایش تجارت خارجی نیز همکاری خوبی با وزارت صمت داشته‌ایم تا بتوانیم آن را توسعه دهیم؛ چرا که اگر میزان صادرات را افزایش دهیم، می‌توانیم شغل ایجاد کنیم و روی مسائل مختلف داخلی تأثیرگذار باشیم.
تا زمانی که صادرات غیر نفتی بیشتر از واردات‌مان نشود، تثبیت دلاری نخواهیم داشت
به نظرم تا زمانی که صادرات غیر نفتی بیشتر از واردات‌مان نشود، تثبیت دلاری که یک فاکتور اصلی است را نداریم. در سال گذشته برای اولین بار ۵۴ میلیارد دلار صادرات غیر نفتی داشتیم، اما متأسفانه واردات با وجود تلاش زیاد نسبت به سال قبل بیشتر بود. مثلا در مورد کالاهای اساسی اگر پیش از این ۱۲ میلیارد دلاربوده در سال گذشته به ۲۰ میلیارد دلار رسیده است.
ما تلاش می‌کنیم در حوزه صادرات نیز بازارهای موجود را تثبیت کنیم و از طرف دیگر افزایش صادرات در حوزه تجارت خارجی با همسایگان نیز داشته باشیم چنان که در این مدت با کشوری ۲۰ درصد، با کشور دیگر ۵۰ درصد و با کشور دیگر ۲۰۰ درصد افزایش صادرات داشته‌ایم.
۷۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی در مورد واردات برخی از کالاهای اساسی داشتیم
یکی دیگر از اقدامات ما صرفه جویی ارزی در موضوع کالاهای وارداتی است. زمانی که منابع را در جهت تأمین کالاها توزیع می‌کنیم و در این زمینه به تامین کالا از یک کشور خاص محدود نمی‌شویم، این خود رقابت ایجاد می‌کند و قیمت کالای مورد نیاز ارزان‌تر می‌شود. در تعامل با کشورهای منطقه مثل روسیه، قزاقستان و بلاروس در مورد تهیه کود و برخی دیگر از کالاهای اساسی حدود ۷۰۰ میلیون دلار صرفه جویی ارزی داشته‌ایم.
چرا ما در داخل این مواد را تولید نکنیم؟
به طور موازی بر روی انتقال تکنولوژی به داخل کشور نیز تمرکز کرده‌ایم. انتقال تکنولوژی در مورد تولید کالاهای اساسی که وابستگی به آن داریم و در عین حال توانایی تولید آن را در داخل کشور نیز داریم. در بخش کشاورزی وابستگی به کود فسفات و پتاس داریم که به دنبال داخلی‌سازی آن هستیم. در مورد مواد اولیه دارویی نیز با بخش غذا و دارو در این ارتباط جلسات و رایزنی‌هایی داشته‌ایم. حدود ۱/۲ میلیارد دلار از دو کشور خاص مواد اولیه شیمیایی در این حوزه وارد می‌کنیم این در حالی است که خود ما دارای صنعت پتروشیمی هستیم و فضا در دست ماست و سوال این است چرا ما در داخل این مواد را تولید نکنیم؟
بعد از مسئله انتقال تکنولوژی به داخل کشور که باعث صرفه‌جویی ارزی می‌شود، بر روی صدور خدمات فنی مهندسی که به نوعی در راستای ارزآوری برای کشور و گرفتن پروژه در خارج از کشور است، هم تمرکز داریم. در زمینه صدور خدمات مهندسی در بخش انرژی، ساختمان، جاده سازی، تونل‌سازی و نیروگاه سازی و غیره توانایی داریم. ما در حال برنامه ریزی و ایجاد بازارهای جدید برای صدور این خدمات هستیم. خانه‌های فناوری در کشورهایی مثل کنیا، اوگاندا و زیمبابوه ایجاد کرده‌ایم و قرار است در برخی دیگر از کشورهای آفریقایی نیز این کار را انجام دهیم. همچنین در این مدت نمایشگاه‌های دائمی برای فروش کالاهای ایرانی در برخی از کشورها ایجاد کرده‌ایم.
بخشی که اشاره کردم تنها بخش کوچکی از اقداماتی است که انجام شده است و باید توجه داشت که به نتیجه رسیدن اقدامات زمان‌بر است. معتقدم در حوزه تجارت خارجی و دیپلماسی اقتصادی باید به نحوی عمل کنیم که نتیجه اش برد-برد برای طرفین همکاری باشد و روند فعالیت‌ها به گونه‌ای باشد که حضور ما در بازارهای هدف درازمدت و طولانی باشد نه محدود و مقطعی.
صادرات ایران به چین در حوزه شیلات ۲/۵ برابر افزایش پیدا کرده است
یکی دیگر از اقداماتی که در مدت اخیر انجام دادیم، ایجاد بازارهای جدید برای کالاهای صادراتی ایران در حوزه شیلات و مرکبات است. چین از گذشته بازار نفت و پتروشیمی ما بوده است، اما بازار عسل، کیوی، مرکبات و لبنیات و شیلات ما نبود. الان این مجوزها گرفته شده و کار انجام می‌شود. اخیرا جلسه‌ای با شیلات داشتیم با این مضمون که در این چند ماه ۲/۵ برابر صادرات به چین در حوزه شیلات افزایش پیدا کرده است در خصوص صادرات ماهی، از چینی‌ها ۶ مجوز گرفته‌ایم، این اقدامات همه ایجاد شغل می‌کند گرچه موضوعی زمان‌بر است.
باید فاصله ترانزیت از مسیر کشور را کوتاه کنیم
یکی از منابع درآمدی کشور موضوع تزانزیت است. ما تاکید بر این داریم که باید فاصله ترانزیت از مسیر کشور را کوتاه کنیم. امیدوارم مسئولان مربوطه به این نتیجه برسند زمانی که کالایی ترانزیت می‌شود و در ورودی به کشور پلمب می‌شود، دیگر احتیاجی نیست که کنترل A و B و چک کردن مجدد را داشته باشیم. قرار است این کالاها ترانزیت شود و قرار نیست در کشور متوقف شود، بنابراین احتیاج به چک کردن کالای تزانزیتی پلمب شده نیست.
منظورتان این است که مراحل بروکراسی در حوزه ترانزیت باید کمتر و کوتاه‌تر شود؟
بله. زمانی که کالای تزانزیتی پلمب شده است و قرار نیست در داخل کشور مصرف شود، چرا باید تست شود. الان می گویند فلان جا باید تمام واگن‌ها و کانتینرها که حامل کالای ترانزیتی است، تست شود. چرا باید تست شود؟ با طولانی بودن زمان ترانزیت در داخل کشور، کاری می‌کنیم که کشورها مسیر دیگری را برای ترانزیت انتخاب کنند. در این حوزه رقابت وجود دارد و اگر فاصله زمانی زیاد شود، کشورها به راحتی مسیر دیگری را برای ترانزیت انتخاب می‌کنند.
شما در صحبت‌هایتان به موضوع اهمیت جذب سرمایه گذاری خارجی اشاره کردید در طول دو سال گذشته به چه میزان سرمایه گذاری خارجی جذب کشور شده است؟ برخی از فعالان اقتصادی معتقد هستند که قوانین داخلی ما به گونه‌ای است که امکان جذب سرمایه خارجی وجود ندارد و از طرف دیگر نوسانات قیمت دلار در کشور نیز یکی دیگر از موانع اصلی در این حوزه است ؟
بله نوسانات دلار و مسائل این چنین وجود دارد ولی علیرغم این مشکلات، اقداماتی نیز در این حوزه انجام شده است و شما رقم دقیق در این زمینه را می‌توانید از دوستان مربوطه در وزارت صمت بپرسید .
یکی از سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر انجام تجارت خارجی با کشورهای هدف با پول ملی طرفین بوده است. اکنون با چند کشور در حوزه تجارت خارجی با پول ملی‌شان تعامل داریم و یا این که به تهاتر کالا مشغول هستیم؟
تعداد این کشورها زیاد است. تهاتر با اغلب کشورها به خصوص کشورهای همسایه داریم. طبق بررسی‌هایی که ما و وزارت امور خارجه از طریق نمایندگی‌ها و سایت خود انجام دادند، اغلب کشورها احتیاج به کالاهای پتروشیمی به ویژه اوره به علت کشاورزی دارند. اوره ایران حتی به یکی از کشورهای آمریکای لاتین نیز می‌رود، قبلاً هیچ اوره‌ای به آن کشور صادر نمی‌کردیم؛ در حالی که الان دو میلیارد دلار صادرات اوره داشتیم و چهار میلیارد واردات داشتیم که دو میلیارد آن بالانس می‌شود و دیگر مشکلات مانند قبل نیست.
در خصوص پاکستان، مانگو (انبه) از این کشور وارد می‌کنیم، سیب‌زمینی و سیب صادر می‌کنیم. در مورد برنج تولید داخل، کفایت مصرف مردم را نمی‌کند و ما اکنون از دو- سه کشور مثل هند و پاکستان برنج وارد می‌کنیم. این برنج با کالاها و اقلام ما تهاتر می‌شود.
یکی از برنامه‌های وزارت امور خارجه در ارزیابی سفارتخانه‌ها، بررسی عملکرد آنها درحوزه دیپلماسی اقتصادی است با توجه به این موضوع آیا در حال حاضر سفارتخانه‌ها در حوزه دیپلماسی اقتصادی فعال شده‌اند یا همچنان عملکردشان صرفاً سیاسی است؟
زمانی که آقای امیرعبداللهیان به وزارت امور خارجه به عنوان وزیر آمدند به مجلس و دولت قول دادند که حدود ۴۰ درصد از فعالیت این وزارتخانه اقتصادی شود. سفرای ما در کشورهای دیگر در ارتباط با موضوع دیپلماسی اقتصادی تلاش می‌کنند، منتها سفیر یک طرف ماجرا است. مثلا می‌گویند در کشور به مرغ احتیاج داریم و یکباره ما چندین سفارت خانه را بسیج می‌کنیم تا این نیاز برآورده شود اما یکباره تاجری که گفته مرغ می‌خواهم، اقدامی برای دریافت این کالا نمی کند، این مسائل هم بعضا وجود دارد و باعث ایجاد خسارت‌هایی می‌شود.
در خصوص تامین کالاهایی مختلف مثل آنتی‌بیوتیک که یک مدتی در داخل کشور برای تامین آن مشکل داشتیم از طریق ایجاد هماهنگی با برخی از سفارتخانه‌های ایران در خارج از کشور و با همکاری وزارت خارجه کمک کردیم بلافاصله این دارو وارد کشور شود. البته کار و فعالیت در این حوزه سخت است، اما خوشبختانه هماهنگی خوبی در این زمینه وجود دارد.
اخیرا آقای مسعود دانشمند، عضو هیات مدیره کانون موسسات حمل و نقل در مصاحبه با یکی از رسانه‌ها اعلام کرده زمانی که کشتی‌هایمان را برای تجارت به ونزوئلا می‌فرستیم، چون کالایی برای تهاتر با ما ندارند، این کشتی‌ها خالی بازمی‌گردند و در واقع ایشان تاکید داشتند که تجارت با کشوری مثل ونزوئلا برای ما سودی ندارد و ما پولی بابت تجارت با ونزوئلا دریافت نمی‌کنیم؟
چطور برای ما تجارت با ونزوئلا صرف نمی‌کند ولی برای همسایه ما صرف می‌کند؟ دوم اینکه ما همیشه منفی به مسائل نگاه می‌کنیم. الان با ارگان‌های مختلف به ویژه در بخش معادن و کالاهای مورد نیاز صحبت شده که کشتی پر برود و پر برگردد.
باید کشتی‌های ما حداقل هفته‌ای یکبار به ونزوئلا بروند، اما در حال حاضر ماهی یکبار می‌روند، این در حالی است که کشورهای رقیب و همسایه ما هفته‌ای یک بار کشتی به آنجا می‌فرستند. اگر بخواهیم سود کنیم باید کشتی به موقع اعزام کنیم. باید کالا به سوپرمارکت و فروشگاه‌هایی که تعهد دادیم به موقع برسد، علاقه‌مندی به کالا های ایرانی در آنجا زیاد است. این کالاها قرار است به کوبا، نیکاراگوئه و غیره برود. در فروشگاه‌های برخی از این کشورها، کالاها را به دلار می‌فروشند. فروشگاه بزرگی در آنجا داریم و اگر کالا مرتب برود، در فروشگاه‌های ما، مردم برای دریافت کالا در صف می‌ایستند.
در روزهای اخیر کشتی ایرانی بار خود شامل خودرو و کالاهای صادراتی را در ونزوئلا تخلیه کرده و در حال حاضر مشغول بارگیری" کک نفت" به عنوان‌ماده اولیه مورد نیاز کشور است و پیش از این هم کشتی‌های قبلی نسبت به حمل کک نفت و پودر الومینا به عنوان دو ماده اولیه مورد نیاز کشور به مقصد بنادر کشورمان اقدام کرده‌اند.
کک نفتی یکی از محصولات حاصل از پالایش نفت خام محسوب می‌شود. مصرف کک نفتی در جهان به میزان ۷۶ درصد در صنعت آلومینیوم ، پنج درصد در صنعت فولاد و بقیه در سایر صنایع است.
نباید به راحتی با تغییر دولت‌ها، بازارهای صادراتی که به سختی به دست آورده‌ایم را از دست بدهیم
بسیاری از پروژه‌ها را اخیرا از جمله فعالیت کارخانه تراکتورسازی و کشت فرا سرزمینی و ... مجددا در ونزوئلا احیا کرده‌ایم. مسئله این است که چرا فعالیت آنها در طول سال‌های گذشته متوقف شده است. اگر اینها ادامه تولید داشتند، ما اکنون نصف بازار در آن منطقه را گرفته بودیم. بارها تاکید کرده‌ام که سیاست‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده نباید به وسیله دولت‌ها تخریب شود و یا تغییر کند. باید در این زمینه حکم‌هایی در سطح بالا داده شود و احکامی صادر شود که سیاست‌های اقتصادی اخذ شده از سوی کشور در دیگر کشورها تداوم داشته باشد؛ چرا که پیوستگی در سیاست‌ها بسیار مهم است و ما نباید به راحتی با تغییر دولت‌ها بازارهای صادراتی که به سختی به دست آورده‌ایم را از دست بدهیم
بخش دوم گفت‌وگوی خبرآنی با مهدی صفری طی روزهای آتی منتشر خواهد شد.
انتهای پیام
