به گزارش سرویس‌خبری مهر، شاید نماد و شکل کودک آزاری، کودکان کار یا زباله گرد باشد اما واقعیت این است که هرگونه اجباری به کودکان برای کار کردن مصداق کودک آزاری است.
پیش از این در گزارش کودک آزاری مدرن در فضای مجازی / به حقوق کودکان احترام بگذاریم به این موضوع پرداختیم که فضای مجازی چگونه ممکن است موجب آزار کودک شود؛ چگونه فروشگاه‌های برخط در شبکه‌های اجتماعی می‌توانند مانند کارگاه‌های غیرمجاز محل نامناسبی برای کودک باشند و چرا کودک ممکن است با حضور در این فضا دچار آسیب‌های روحی شود.
در این گزارش به این موضوع خواهیم پرداخت که چگونه می‌توان علاوه بر دور نگه داشتن کودک از این آزار اجتماعی، او را با مخاطرات فضای اجتماعی هم آشنا کرد.
آموزش قدم اول است
محمدمهدی سیدناصری، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان در گفت‌وگو با سرویس‌خبری مهر آموزش را مهم‌ترین و ابتدایی‌ترین راهکار، دانست و گفت: این آموزش می‌تواند منجر به تکامل و رشد کودکان شود. در کنار آن آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی صحیح والدین در برخورد با استفاده کودکان از اینترنت در منزل و کسب آمادگی لازم برای مواجهه به‌موقع و اصولی با کودکان بسیار مهم و راهگشاست.
زیرا استفاده مناسب و به جا از تکنولوژی در زندگی بشر امروز نوعی امتیاز است؛ به طور مثال محیطی مجازی چون متاورس در عین حال که تأثیرات مخرب و منفی همراه دارد، می‌تواند مکانی عالی برای کاوش و یادگیری و بالا بردن سطح مهارت‌های اجتماعی و فردی در کودکان باشد.
اگر والدین پیوسته مشغول گوشی و فضای مجازی باشند، نباید انتظار داشت که فرزندان ابزار دیجیتال خود را به‌راحتی کنار بگذارند.
وی با تاکید بر اینکه الگودهی مناسب والدین به کودکان یکی از مهم‌ترین راهکارها در این زمینه است؛ گفت: اگر والدین پیوسته مشغول گوشی و فضای مجازی باشند، نباید انتظار داشت که فرزندان ابزار دیجیتال خود را به‌راحتی کنار بگذارند.
به طور مثال وقتی کتاب از سوی خانواده در سبد نیازهای روزانه‌ی خانه باشد و پدر و مادر خود عادت به ورزش و فعالیت‌های فیزیکی مفید داشته باشند و به جای گردش‌های بی‌هدف و وقت‌گیر در فضای مجازی، بخشی از فعالیت‌های روزانه خود را به انجام کارهای مفید فردی یا گروهی اختصاص دهند، کودک نیز خیلی زود با تأثیرپذیری و الگوبرداری، به جای توجه صرف و مطلق به محیط دیجیتال این گونه کارها و فعالیت‌ها را به عنوان عادتی ضروری در زندگی خود احساس می‌کند و به کار می‌گیرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به نقش آموزش و پرورش در این مسیر هم گفت: خط‌مشی تکنولوژی و ارتباطات و اطلاعات در مدارس هم کمک می‌کند تا آموزگارانی با سواد دیجیتال کافی در کنار کودکان باشند تا از تکنولوژی در آموزش استفاده کنند و خود نیرویی نظارتی و همراه در خطرات احتمالی استفاده از جریان آزاد اطلاعات و اینترنت باشند.
نظارت والدین بیش از هر زمان دیگری لازم شده است
این پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان نظارت بر ارتباطات کودک را بخشی از تربیت کودک دانست و گفت: شاید این نظارت و کنترل در محیط خانواده ساده باشد اما این امر در محیط دیجیتال با پیچیدگی‌هایی همراه است.
با وجود فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی در جامعه امروز و محو مرزها و ادغام فرهنگ‌ها، تربیت کودکان امری خطیرتر از گذشته شده است و تا حدی آموزش و پرورش کودکان را از دست والدین خارج کرده است. در این میان نظارت صحیح و اصولی یکی از مهم‌ترین راهکارها برای حفظ کودکان در محیط دیجیتال است.
این مدرس دانشگاه افزود: آنچه در ادامه ذکر می‌شود تنها پیشنهاداتی برای کاربرد درست ابزار دیجیتال در خانواده است. والدین باید در انتشار تصاویر فرزندان خود محتاط بوده و این حس را به کودک نیز منتقل کنند. مثلاً به این نکته توجه کنند که قبل از انتشار عکس یا ویدئویی از کودک خود، آن عکس را از منظر جوانی کودک خود ببینید.
آیا او از اینکه کس دیگری این عکس یا فیلم را ببیند آزرده نمی‌شود؟ اگر این احتمال را می‌دهید که کودک در جوانی با دیدن این عکس آزرده می‌شود آن را منتشر نکنند. می‌توان با تغییر تنظیمات در شبکه‌های اجتماعی عکس‌های کودکان را به صورت عمومی (public)منتشر نکرد، بلکه آن‌ها را تنها با گروه کوچکی از نزدیکان مورد اعتماد به اشتراک گذاشت. با این کار حس حفظ حریم شخصی برای کودک پررنگ می‌شود.
باید مراقبت‌های امنیتی را جدی گرفت و هنگام انتشار تصویر کودک برای مثال در مهدکودک یا مؤسسات آموزشی و تفریحی، آدرس یا نام مکان را مشخص نکرد تا نشانه‌ای از محل زندگی کودک به بیننده عکس‌ها ندهد؛ این کار می‌تواند خطرات احتمالی را کاهش دهد. همچنین در برخی اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های رایانه‌ای به طور خودکار محل گرفتن عکس را ثبت می‌شود. می‌توان در این موارد گزینه لوکیشن را حذف کنید.
انتشار عکس عریان از کودکان ممنوع
شاید برای شما جالب باشد که بدانید موتور جستجوی گوگل در راستای حفظ حقوق کودکان عکس عریان کودک را نشان نمی‌دهد. انتشار عکس برهنه کودک از جمله مواردی است که در جهان عکاس و منتشر کننده عکس را محکومت‌هایی مواجه خواهد کرد.
سیدناصری هم با تاکید بر اینکه انتشار عکس عریان از کودکان به هیج وجه پسندیده نیست؛ گفت: گرفتن عکس در ساحل، توالت و حمام را اکیداً برای کودک خود ممنوع کنید. به این فکر کنید که ممکن است یک فرد پدوفیلی آن را ببیند و چه مخاطراتی برای کودک به وجود بیاورد.
والدین می‌توانند هیچ عکس تمام‌رخی از کودک خود منتشر نکنند تا امکان شناسایی توسط نرم‌افزار منتفی باشد. این توصیه به ویژه برای کسانی است که ممکن است مورد طمع باشند مانند تاجران ثروتمند یا هر کسی که روی فرزندش حساس است.
سید ناصری خاطر نشان کرد: بهتر است این فرهنگ را ایجاد کرد که از کودکان بالای دو سال برای ارسال عکسشان حتی برای پدربزرگ و مادربزرگ اجازه گرفت؛ این کار علاوه بر ایجاد حس احترام رعایت حریم خصوصی را به کودک یاد می‌دهد.
قانون‌گذاری از سوی نهادهای اجتماعی لازم است
این مدرس دانشگاه از مهم‌ترین وظایف دولت‌ها و نهادهای اجتماعی را توجه به مشکلات کودکان و پیش‌بینی آسیب‌های احتمالی دانست و گفت: در واقع اگر موانع و محدودیت‌های حقوقی و اجتماعی توسط سیاست‌گذاران و نهادهای ذی‌ربط برطرف شود و نقاط ضعف و چالش‌های قانونی بررسی شده و مورد توجه قرار بگیرد، بقیه ارکان جامعه نیز می‌توانند در صیانت از حقوق کودکان در این فضا موفق عمل کنند.
در واقع در بسیاری موارد عدم هماهنگی و کاستی در زمینه‌های مختلف جامعه و مغایرت قانونی و نبود ضمانت اجرای کافی و نبود فرهنگ‌سازی درست در زمینه‌ی حقوق شهروندی و حقوق کودکان منجر به نقض این حقوق می‌شود.
تصویب مقررات کیفری و اصلاح قوانین موجود در حمایت از کودکان آسیب‌دیده در محیط دیجیتال
این پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان خاطر نشان کرد: در کنار آموزش و قانون‌گذاری برای کودکان و خانواده‌ها در استفاده از ابزار تکنولوژیک، حمایت و محافظت از کودکانی که به نوعی در این محیط مورد آسیب قرار گرفته‌اند نیز اهمیت دارد.
تصویب قوانین و مقررات جامع و مؤثر در جرایم رایانه‌ای و آئین دادرسی جرایم رایانه‌ای در حمایت از کودکان و نوجوانانی که به واسطه‌ی حضور یا استفاده از محیط دیجیتال دچار آسیب شده‌اند، می‌تواند در جلوگیری از تکرار جرایم مؤثر بوده و به نحوی عملی و مناسب از آسیب‌دیدگان حمایت کند.
با توجه به سرعت تغییرات محیط دیجیتال و به وجود آمدن عرصه‌های مختلف و متنوع در امکانات تکنولوژیک جامعه، ضروری است قوانین و مقررات فضای سایبری فعلی نیز با توجه به تغییرات جدید به روزرسانی شده تا بتواند به طور کامل و کافی از بزه‌دیدگان جرایم سایبری حمایت کند.
پایگاه خبری خبر آنی در شماره دیگری از سلسله گزارش‌های کودک آزاری به قوانین و مقررات اعمال شده در کشورمان در این زمینه اشاره خواهد کرد.
