امیرعباس رکنی کارشناس فضای مجازی در گفتگو با خبرنگار خبرآنی در خصوص نوع مواجهه کشورهای مختلف جهان با پلتفرم‌های جهانی اظهار کرد: با همه‌گیری سکوهای دیجیتال مانند شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، دولت‌ها در دنیا به سمت تنظیم‌گری این سکوها رفتند و مسئله اصلی آنها محتوا بوده است؛ به عنوان مثال انتشار محتواهای نژادپرستانه یا اخبار جعلی که به سلامت عمومی مربوط می‌شود یا محتوای تروریستی، در کشورهای غربی ممنوع است.
وی تصریح کرد: هر کدام از کشورهای دنیا به روش‌های مختلف اقدام به تنظیم‌گری سکوهای دیجیتال می‌کنند که به صورت کلی می‌توان این روش‌ها را به ۳ دسته تقسیم کرد. در یک حالت فارغ از اینکه چه کسی محتوا را منتشر کرده است، دولت، سکو را مسئول محتوای منتشر شده می‌داند.
آمریکا اینستاگرام را مسبب خودکشی نوجوانان آمریکایی دانست
رکنی ادامه داد: در برخی از کشورها سکوها به هیچ وجه مسئول محتوای منتشرشده نیستند و خود کسی که آن محتوا را منتشر کرده، مسئول آن محتوا است؛ مثلاً در آمریکا براساس قانون شایستگی ارتباطات، سکوها هیچ مسئولیتی در قبال محتوا ندارند. البته این روال مشکلات زیادی هم به همراه دارد و ما شاهد آن هستیم که بسیاری از سناتورهای آمریکایی از هر دو جناح پیگیر این هستند که سکوها هم در این زمینه مسئولیت داشته باشند. در همین راستا بارها دیده‌ایم که مدیران غول‌های فناوری برای پاسخگویی در خصوص آسیب‌های سکوهای خود به سنای آمریکا احضار شدند، مثلاً در یکی از موارد اخیر سناتورهای آمریکایی مدیر اینستاگرام را مواخذه کردند و معتقد بودند که این شبکه اجتماعی باعث شده است که کودکان آمریکایی اختلال خوردن و آشامیدن یا افکار مربوط به خودکشی پیدا کنند و در برخی موارد اقدام به خودکشی کنند.
این کارشناس فضای مجازی درباره ساختار قانونی و تنظیم گری اتحادیه اروپا بر فضای مجازی توضیح داد: نوع تنظیم‌گری در اروپا کمی متفاوت است؛ اروپایی‌ها پس از مشاهده مشکلات مذکور در آمریکا به سمت تنظیم‌گری دولتی رفتند. اروپا اخیراً در همین راستا قانونی به نام قانون خدمات دیجیتال وضع کرده که به گفته مسئولان، برای حمایت از کاربران در مقابل شبکه‌های اجتماعی تصویب شده است.
پلتفرمها در اروپا موظف به حذف یا تعدیل محتوای خشونت آمیز هستند
وی ادامه داد: این قانون چند محور دارد؛ یکی از این محورها می‌گوید اگر پلتفرم بیش از ۴۵ میلیون کاربر داشته باشد، باید در خصوص تبلیغات (شخص تبلیغ دهنده و شیوه تأمین مالی تبلیغات) شفافیت داشته باشند. محور دوم مربوط به محتوا است و پلتفرمها موظف هستند از کاربران در مقابل محتواهای خشونت‌آمیز، تروریستی، هرزه‌نگاری و اخبار جعلی محافظت کنند و آن محتوا را حذف یا تعدیل کنند. همچنین در این قانون آمده است که پلتفرمها موظف به معرفی نماینده و شفاف‌سازی الگوریتم خود هستند.
رکنی افزود: یک نوع رویکرد دیگر در تنظیم‌گری فضای مجازی وجود دارد که در برخی کشورهای دنیا دیده می‌شود که در آن دولت با پلتفرم وارد تعامل مستقیم می‌شود و به مسئولان آن می‌گوید اگر می‌خواهید در کشور ما فعالیت داشته باشید، موظف هستید در کشور ما دفتر تأسیس و نماینده قانونی معرفی کنید و قوانین و خطوط قرمز ما را هم رعایت کنید که عمده این خطوط قرمز در حوزه امنیت ملی، امنیت اجتماعی، امنیت عمومی، امنیت سلامت و مسائل برجسته سیاسی نظیر انتخابات است.
تعامل مستقیم با پلتفرمها؛ از ترکیه تا آرژانتین
وی افزود: مثلاً روسیه، ترکیه، هند، ژاپن و برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس جزو همین کشورها هستند؛ در هندوستان به دلیل بحران‌های ناشی از انتشار اخبار جعلی در گروه‌های واتس اپی که منجر به کشته شدن چندین انسان شد، با مذاکراتی که با واتس‌اپ صورت گرفت، در حال حاضر این پلتفرم قوانین خاصی را در تنظیم‌گری مختص این کشور اعمال و محدودیت‌هایی را برای گروه‌های واتساپی هندی از نظر ارسال و باز ارسال اخبار اعمال می‌کند. یا مثلاً ما شاهد تعامل مستقیم فیسبوک با دولت آرژانتین در زمان انتخابات این کشور بودیم.
مسدودسازی در چین و مصر
این کارشناس فضای مجازی در ادامه افزود: یک نوع دیگری از مواجهه دولت‌ها با پلتفرم‌های دیجیتال هست که در آن دولت‌ها به جای اینکه فکر کنند پلتفرم خارجی را مسدود کنند یا نه، به سمت ساخت سکوهای داخلی می‌روند تا نیاز کاربران را برطرف کنند که این نوع مواجهه در کشورهایی با نظام‌های سیاسی متفاوت مانند چین و مصر دیده شده است. این مدل فارغ از این است که پلتفرم خارجی در آن کشور محدود شود یا نشود، بلکه در هر دو صورت، پلتفرم داخلی توسعه می‌یابد.
وی گفت: در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که ما در هیچ کشوری شاهد فضای مجازی رها، تنظیم نشده و خارج از نظارت قوانین نیستیم و در هر حال نظام مسئولیت سکو و کاربر به نحوی وجود دارد؛ یعنی یا سکو یا تولیدکننده محتوا مسئولیت دارند.
