عدم ثبات همواره برای کشورها و همسایگانشان نامطلوب است. اما بی‌ثباتی سیاسی برای کشوری مانند پاکستان - که ارتش در آن قدرت بسیار زیادی دارد - به چه معناست و تاثیر این تحولات بر دیگر کشورها چیست؟
به گزارش خبرآنی، خبرگزاری رویترز در تحلیلی نوشته است: «عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان مانع برگزاری جلسه رأی اعتمادی شد که به احتمال زیاد در آن شکست می‌خورد. او به رئیس‌جمهوری این کشور پیشنهاد برگزاری انتخابات جدید را داد، پیشنهادی که خشم اپوزیسیون را برانگیخته و بحران سیاسی پاکستان را تشدید کرد.
اقدامات او موجب ایجاد بلاتکلیفی بزرگی در اسلام‌آباد شده است؛ متخصصان قانون اساسی در حال بحث بر سر این هستند که آیا این اقدامات قانونی هستند و اینکه آیا عمران خان و رقبایش راهی برای پیشروی دارند یا خیر.
این کشور ۲۲۰ میلیون نفری و دارای بمب هسته‌ای، از غرب با افغانستان، از شمال شرقی با چین و از شرق با هند - رقیب هسته‌ای خود - همسایه است؛ این موضوع باعث شده پاکستان از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار باشد.
لفاظی‌های عمران خان - از سال ۲۰۱۸ که قدرت را در دست گرفت - روزبه‌روز ضدآمریکایی‌تر شده و تمایل بیشتری برای نزدیکی به چین - و اخیرا روسیه - از خود نشان داده است. او در روز آغاز حمله روسیه به اوکراین، با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور در مسکو دیدار داشت.
در همین حال، متخصصان سیاست‌خارجه آمریکایی و آسیایی گفتند که ارتش قدرتمند پاکستان از دیرباز سیاست‌های خارجی و دفاعی این کشور را کنترل کرده و در نتیجه، تاثیر بی‌ثباتی سیاسی را محدود کرده است.
اثرات تحولات احتمالی پاکستان بر کشورهایی که با آن ارتباط دارند، در زیر آمده است:
افغانستان
روابط میان سرویس اطلاعاتی ارتش پاکستان و گروه طالبان در مدت اخیر کمرنگ شده است.
اکنون طالبان به قدرت برگشته و با بحرانی اقتصادی و انسانی روبروست که از کمبود پول و انزوای بین‌المللی ناشی شده است؛ شاید بتوان قطر را مهم‌ترین شریک خارجی افغانستان امروز دانست.
لیسا کرتیس، رئیس برنامه امنیتی هند و اقیانوس آرام در اندیشکده «مرکز امنیت جدید آمریکا» می‌گوید: ما (آمریکا) برای ارتباط با افغانستان، به پاکستان نیاری ندارم. در حال حاضر قطر دارد این کار را انجام می‌دهد.
تنش‌ها میان ارتش افغانستان و پاکستان بالا گرفته این دو کشور چندین سرباز را در درگیری‌هایی در نزدیکی مرز مشترک خود از دست داده‌اند. پاکستان از طالبان می‌خواهد برای سرکوب گروه‌های افراطی اقدامات بیشتری انجام دهد و نگران است که خشونت آن‌ها به پاکستان کشیده شود؛ اما این اتفاق همین حالا هم افتاده است.
با این حال، نسبت به بسیاری از رهبران جهان، عمران خان انتقادات کمتری در حوزه حقوق بشر به طالبان وارد کرده است.
چین
خان به‌صورت مداوم بر نقش مثبت چین در پاکستان و جهان تاکید کرده است.
در عین حال، حقیقت این است که دالان اقتصادی پاکستان - چین (موسوم به سی‌پیک) با ارزش ۶۰ میلیارد دلار - که این دو همسایه را به یکدیگر پیوند می‌دهد - در دوره دو حزب سیاسی مستقر پاکستان مطرح و تشکیل شد؛ امروز هر دو حزب خواستار کنار رفتن عمران‌خان از قدرت هستند.
شهباز شریف، رهبر اپوزیسیون و جانشین احتمالی عمران‌خان به عنوان رهبر منطقه شرقی پنجاب، با چین قراردادهایی به امضا رساند و شهرت او برای اجرای پروژه‌های زیرساختی بزرگ - آن‌هم با اجتناب از خودنمایی‌های سیاسی - به ذائقه پکن خوش می‌آید.
هند
این دو همسایه از سال ۱۹۴۷ (یعنی سال استقلال هند) تا کنون سه بار وارد جنگ شده‌اند و دو مورد از این جنگ‌ها بر سر منطقه کشمیر است که بخش اعظم جمعیت آن مسلمان هستند.
همانند افغانستان، در پاکستان نیز این ارتش است که سیاست را در منطقه حساس کنترل می‌کند و تنش‌ها در امتداد مرزهای موجود در آنجا به پایین‌ترین سطح خود از سال ۲۰۲۱ رسیده است.
اما به دلیل بی‌اعتمادی شدید بر سر مسائلی مانند انتقاد تند عمران‌خان از نارندرا مودی (نخست‌وزیر هند) برای نحوه مدیریت وی در ماجرای حملات به اقلیت مسلمان هند، چنیدن سال است که هیچ‌گونه گفت‌وگوی رسمی دیپلماتیک میان این دو کشور رقیب صورت نگرفته است.
یک مفسر سیاسی هندی که روابط هند - پاکستان را از نزدیک دنبال می‌کند، می‌گوید که ارتش پاکستان می‌تواند بر دولت جدید احتمالی اسلام‌آباد اعمال فشار کند تا آتش‌بس موفق کشمیر را مبنا قرار دهد.
در روز شنبه، «ژنرال قمر جاوید باجوا» فرمانده قدرتمند ارتش پاکستان گفت، این کشور آماده است تا در صورت موافقت هند، در مسئله کشمیر پیش‌قدم شود.
سلسله سیاسی شهباز شریف در سال‌های گذشته جلودار چندین جریان صلح‌طلبانه در قبال هند بوده است.
آمریکا
متخصصان آسیای جنوبی می‌گویند که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا دارد با جنگ اوکراین دست‌وپنجه نرم می‌کند و بحران سیاسی پاکستان احتمالا برای او از اولویت چندانی برخوردار نیست، مگر اینکه به ناآرامی گسترده تنش‌های فزاینده با هند منجر شود.
رابین رافل، معاون سابق آسیای جنوبی در وزارت خارجه آمریکا می‌گوید، واشنگتن آنقدر سرش شلوغ است که اصلا فرصت فکر کردن به پاکستان را ندارد!
به گفته برخی تحلیل‌گران، وقتی ارتش پاکستان در پشت پرده به کنترل سیاست‌های امنیتی و خارجی این کشور ادامه می‌دهد، دیگر سرنوشت سیاسی عمران‌خان دغدغه بزرگی نیست.
کرتیس، که مدیر ارشد بخش آسیای جنوبی شورای امنیت ملی در دولت سابق آمریکا بود، می‌گوید: از آنجا که در پاکستان، تصمیم‌گیری در حوزه‌هایی مانند افغانستان، هند و سلاح اتمی که به آمریکا مربوط می‌شود، برعهده ارتش است، دیگر تحولات سیاست داخلی این کشور برای آمریکا بی‌اهمیت است.
کرتیس در ادامه می‌گوید، سفر عمران‌خان به مسکو «فاجعه‌ای» برای روابط آمریکا - پاکستان به حساب آمده و دولت جدید اسلام‌آباد می‌تواند «دست‌کم» تا حدی این روابط را بهبود بخشد.
عمران‌خان آمریکا را مسئول بحران سیاسی حال حاضر دانسته و می‌گوید آمریکا به دلیل سفر اخیر وی به مسکو، قصد براندازی وی را دارد.»
انتهای پیام
