دکتر شهریار شفیعی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ ضمن تاکید بر لزوم توجه به مقوله برندسازی به منظور توسعه و حمایت همه‌جانبه از صنایع دستی، به تشریح اهمیت موضوع ثبت آثار تولید شده صنایع دستی در شورای جهانی صنایع دستی و الزامات حاکم بر آن پرداخت.
وی در ابتدا با اشاره به سوابق اجرایی و فرهنگی مهندس ضرغامی در سازمان صدا و سیما و شورای عالی انقلاب فرهنگی، وی را فردی آشنا و واقف نسبت به مسائل فرهنگی قلمداد کرد و گفت: آقای ضرغامی به واسطه تجربیات گذشته خود در امور اجرایی مختلف کشور، حتماً با اهمیت صنایع دستی ایران نه فقط از بعد درآمدزایی و اشتغال‌زایی بلکه از بعد فرهنگی آشنا بوده و می‌داند که صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران به هر کجا از دنیا که پا بگذارد روایت‌گر ارزش‌های ایرانی و تمدنی کشورمان است.
این صاحب‌نظر در حوزه برند و برندسازی، با بیان این مطلب که به منظور توسعه و حمایت همه‌جانبه از صنایع دستی، توجه به موضوع برندسازی بسیار لازم بوده و حائز اهمیت است؛ گفت: برندسازی خود دارای سطوح مختلفی است که توجه به هریک از سطوح آن در جای خود ضروری است.
وی، برندسازی محصولات صنایع دستی را شامل سه سطح دانست که نخستین سطح این موضوع، برندسازی در سطح کشور است.
مطابق با صحبت‌های شفیعی، برای مثال فرش دستباف ایران دارای برند ملی است، اما برخی از صنایع دستی خرد مانند خاتم‌کاری، منبت، قلم‌کاری و ... علیرغم آنکه دارای ریشه اصلی ایرانی بوده و قدمتی به اندازه تمدن ایران دارد، حتی در کشورهای کوچک در خاورمیانه نیز دارای برند نیست.
به اعتقاد وی، برندسازی در سطح منطقه از دیگر سطوح برندسازی است؛ در این بخش از برندسازی، هر منطقه‌ای از ایران دارای صنایع دستی مختص به خود است، گرچه ممکن است در سایر شهرها نیز به تولید آن مشغول باشند اما بیشترین نمود و ظهور محصول در شهر خاصی متجلی است.
این پژوهشگر و مدرس دانشگاه، سومین سطح از برندسازی را در سطح یک بنگاه و یا یک فرد عنوان کرد و از آنجایی که صنایع دستی، فعالیتی بین صنعت و هنر است، ممکن است محصول تولید شده به نام یک استادکار و یا حتی به نام شرکت خاص به ثبت رسیده و مشهور شود که متأسفانه امروز در داخل کشور، برندسازی در سطح منطقه مورد بی‌توجهی و حتی بعضاً سنگ‌اندازی مسئولین قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: ممکن است در برخی از هنرهای صنایع دستی مانند فلزکاری، منبت‌کاری و یا حتی ساخت برخی از سازهای موسیقی، اثر مربوطه به نام استادکار نیز ثبت شود اما در کشور شرکتی را که فعالیت با برند منحصر‌به‌فرد خود در صنایع دستی انجام دهد، نداریم.
این صاحب‌نظر در حوزه برند و برندسازی همچنین ضمن تاکید بر این موضوع که گرچه در سال‌های گذشته تلاش‌های بسیاری در راستای تحقق برندسازی بنگاهی انجام شد اظهار کرد: اما متأسفانه باید گفت در نهایت به دلیل موانع به وجود آمده بر سر راه این نوع از برندسازی در خاتمه از تحقق ملموس برندسازی بنگاهی محروم شدیم.
وی با اشاره به اهمیت موضوع ثبت آثار تولید شده در کشور در شورای جهانی صنایع دستی توضیح داد: گرچه اخذ چنین گواهینامه بین‌المللی و دریافت مهر تایید از این سازمان بین‌المللی قابل تقدیر بوده در جای خود ارزشمند است؛ اما آنچه که در وهله اول و فارغ از ثبت یا عدم ثبت جهانی یک اثر اهمیت دارد؛ موضوع برندسازی اثر و محبوبیت آن در ذهن و ضمیر مخاطب است.
شفیعی آنچه را که در ابتدای امر و در تولید صنایع دستی باید در اولویت قرار بگیرد را میزان جذابیت و کارکرد، صرفه اقتصادی و کیفیت و کارایی محصول دانست.
وی بیان کرد: به این ترتیب و زمانی که موارد ذکر شده در نزد مخاطب مستدل و قابل قبول باشد، قطعاً سپس تأیید شورای جهانی صنایع دستی نیز می‌تواند در مرحله بعد بر ارزش و اعتبار محصول اضافه کند.
این پژوهشگر ثبت اثر در شورای جهانی صنایع دستی، اولویت اول و با اهمیت برای یک محصول ندانست و اظهار کرد: در واقع جزء موارد ثانویه است؛ چراکه این موضوع به هیچ عنوان به تنهایی نمی‌تواند جای برندسازی در ذهن و ضمیر مخاطب و اقناع وی برای خرید محصول را تصاحب کند.
شفیعی در ادامه بیان کرد: موضوعی که امروز برای همگان مسجل شده است این است که حمایت از صنایع دستی و اهتمام در راستای توسعه پایدار و همه‌جانبه آن صرفاً نباید با اهداف اقتصادی نظیر اشتغال‌زایی و درآمدزایی صورت بگیرد؛ چراکه با توجه به جایگاه تمدنی و فرهنگ غنی ایران در دنیا که عمدتاً در آثار صنایع دستی هویداست، هرگونه اقدام در راستای حمایت از توسعه و فروش صنایع دستی در واقع مساوی با اقدام مؤثر در راستای تداوم تمدن فرهنگی ایران است.
وی با بیان این موضوع که امروز ترکیه در راستای تحقق اهداف مهندسی شده خود در زمینه صنایع دستی، با ساخت سریالی که مخاطبان زیادی در خاورمیانه و حتی ایران به همراه دارد، گفت: با هدف ایجاد تبلیغات، بازاریابی و وارد کردن محصول خود در بازار جهانی، انگشتری را در سریال ساخت خود نمایش می‌گذارد که به سرعت وارد بازار سنتی ایران شده و حتی بعضاً جای برخی از صنایع دستی داخلی مستظرفه را می‌گیرد، در حالی که محصول مذکور به هیچ وجه ارزش و اعتبار صنایع دستی را ندارد و قابل مقایسه با محصول سنتی ما نیست.
این فعال حوزه برند، ضمن تأسف از اینکه صنایع دستی در ایران همواره با بی‌مهری و کم‌توجهی از سوی مسئولین امر همراه بوده است، تصریح کرد: به گونه‌ای که این گنجینه‌های هویت‌ساز فرهنگ ایرانی حتی از فرصت دیده شدن در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی نیز همواره محروم بوده‌اند.
شفیعی گفت: کشوری مانند ترکیه که سابقه تمدنی و فرهنگی آن به هیچ عنوان با ایران قابل مقایسه نیست گوی سبقت را در این زمینه از کشور ما و شاید کشورهای دیگر ربوده است تا جایی که در بسیاری از کشورهای اروپایی، بعضاً محصولات صنایع دستی ایران را با اصالت ترک می‌شناسند.
وی خاطرنشان کرد: یکی از مصادیق شناخت آثار ایرانی به نام ترکیه، هنر فیروزه است، علیرغم آنکه کاملاً ایرانی و بومی است امروز در اروپا با نام Turquoise به معنی سنگ ترکی شناخته می‌شود و نمونه‌ها و مصادیق دیگری از این موضوع به وفور وجود دارد و این موضوع بسیار دردناک و تأسف‌برانگیز است.
انتهای پیام/
