محمودرضا کبیری یگانه کارشناس فضای مجازی و دارای دکتری مدیریت رسانه در گفتگو با خبرنگار خبرآنی با تاکید بر اینکه باید با نقاط قوت و ضعف طرح حمایت از کاربران فضای مجازی و خدمات پایه کاربردی به دور از نگاه سیاسی و کاملاً علمی برخورد کرد، گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰ امرار معاش بیش از ۴ میلیارد نفر از مردم کره زمین در فضای مجازی خواهد بود و این به معنای آن است که اگر نتوانیم این فضا را به درستی مدیریت کنیم، مورد بازخواست نسل بعدی قرار خواهیم گرفت.
وی با بیان اینکه فرزندان ما در آینده ما را به خاطر اینکه آنها را در فضای مجازی و در بستری که هیچ شناختی از آن نداشته‌اند، ول و رها کرده‌ایم بازخواست خواهند کرد، گفت: هم اکنون ما در زیست بوم فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی زندگی می‌کنیم و اوضاع زیست ما با وجود این فضا، روز به روز در حال تغییر است. به همین دلیل باید در این فضا یک قانون داشته باشیم و تفاوتی نمی‌کند که اسم آن طرح صیانت باشد و یا حمایت.
این کارشناس فضای مجازی تاکید کرد: آنچه که باید در فضای رسانه‌ای و فضای نخبگانی کشور پیگیری شود این است که فضای مجازی نیازمند قانون است. یکی از مواردی که در فضای مجازی باید روی آن قانونگذاری صورت گیرد مباحث اقتصادی است. هم اکنون کارتل‌ها و تراست های اقتصادی به راحتی در فضای مجازی فعالیت دارند و قابل پیگیری و رصد نیستند. سوال این است که امروز داد و ستدهای مالی در فضای دیجیتال و حوزه رمز ارز چگونه رصد می‌شود؟ چه میزان از این داد و ستدها در فضای مجازی است و چند هزار میلیارد فرار مالیاتی قابل پیگیری نیست؟ از سوی دیگر شاهد کلاهبرداری‌های متعدد در حوزه خرید و فروش‌های اینترنتی هستیم که هیچکس پاسخگو نیست.
وی با بیان اینکه ما می‌خواهیم زمانی که وارد فضای مجازی می‌شویم از یک زیست شفاف بهره مند شویم، افزود: این زیست، نیازمند قانون است تا در این بستر مشخص شود که چه خلافی صورت می‌گیرد و خلافکاران هم قابل پیگیری باشند.
مخالفان طرح صیانت نمی‌دانند چه چیزی در انتظار ماست
این کارشناس مدیریت رسانه با اشاره به انتقاد برخی مخالفان طرح حمایت از کاربران از ضعف زیرساختی فعلی فضای مجازی کشور، گفت: بله این را می‌پذیریم و موافقم که باید زیرساخت‌ها را قوی کرد. اما به نظر می‌رسد که عده‌ای از مخالفان این طرح نمی‌دانند که چه اتفاقی در انتظار ما است. به همین دلیل است که برخی می‌گویند قرار است اینترنت قطع شود. این در حالی است که این قانون قرار است بر بستر ورود و خروج اینترنت اعمال شود و در صورتی که اینترنت نباشد این طرح اصلاً معنی نخواهد داشت. پس اینکه گفته می‌شود در صورت تصویب این قانون قرار است اینترنت قطع شود از اساس اشتباه است.
کبیری یگانه با تاکید بر اینکه هم اکنون هر کشوری در جهان چه در حاشیه خلیج فارس و چه در آمریکا و اروپا به صورت واضح به کاربران می‌گوید که در این زیست بوم و درگاه شما را رصد می‌کنیم، افزود: رصد قانونی فضای مجازی چیزی است که تمام کشورها دارند و اسم آن هر چیزی باشد مهم نیست. برای مثال آمریکا حدود ۲۸۰ قانون در زمینه فضای مجازی دارد. کشورهای دیگر مانند فرانسه، انگلیس، نروژ، سوئد و سوئیس قانون‌های متعددی در حوزه فضای مجازی دارند و زمانی که کاربر می‌خواهد از این فضا استفاده کند باید بر اساس این خروجی‌ها و ورودی‌ها باشد. این موضوع در کشورهای آسیایی هم دیده می‌شود.
وی با بیان اینکه در مورد قانون صیانت در کشور ما به نادرستی صحبت شد و این طرح به درستی مطرح و تبیین نشد، ادامه داد: مگر می‌شود در جامعه رانندگی کرد قبل از اینکه گواهینامه داشته باشیم؟ من اعتقاد دارم حتی وجود قانون بد بهتر از بی قانونی است. اگر قانون وجود داشته باشد قابلیت چکش کاری آن وجود خواهد داشت.
لزوم مقابله با رایاقلدری و آنارشیست فضای مجازی
این کارشناس با تاکید بر اینکه در حوزه فضای مجازی شاهد نوعی «رایاقلدری» و قمه و قداره کشی‌ها هستیم، افزود: فضای مجازی ما به نحوی است که فرد با ایجاد یک کانال و سایت به راحتی این امکان را دارد که هر آنچه می‌خواهد در این فضا منتشر کند و این محتوا قابل رصد نباشد. افراد به راحتی با یک سیم کارت کانالی در شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرده و سیم کارت را به دور می‌اندازند اما کانال همچنان وجود دارد و دست کسی به آن نمی‌رسد.
کبیری یگانه با بیان اینکه نسبت فیک نیوز و اخبار جعلی فضای مجازی در ایران ۱۸۰ برابر دنیا است، خاطرنشان کرد: دلیل آن این است که هیچ‌گونه رصدی بر محتوای فضای مجازی صورت نمی‌گیرد. هم اکنون یاس و ناامیدی و پمپاژ اخبار منفی در فضای مجازی بسیار دیده می‌شود و هدایت افکار عمومی به این سمت می‌رود. ما شاهد رایاقلدری و قمه و قداره کشی‌ها در فضای مجازی هستیم.
وی با اشاره به اینکه سواد رسانه‌ای مردم پایین است و متأسفانه عموم جامعه فرق اخبار خوب و بد را تشخیص نمی‌دهند و البته این تقصیر مردم نیست، اضافه کرد: ما در زیست بوم رسانه‌ای زندگی می‌کنیم و از صبح تا شب اطلاعات را از فضای مجازی می‌گیریم و با سایر مردم به اشتراک می‌گذاریم. به همین دلیل برآیندمان از این اشتراک گذاری ملکه ذهنمان شده است.
این کارشناس فضای مجازی با بیان اینکه اخبار منفی روح جامعه را درگیر یاس و ناامیدی کند، به موضوعاتی مانند بی بند و باری قانونی در فضای مجازی اشاره کرد و گفت: خروجی رمزارزها و فعالیت‌های مرتبط با آن شفاف نیست. طی دو ماه اخیر بارها بحث‌های مربوط به فرارهای مالیاتی مطرح شده و این پول‌ها در فضای مجازی جابجا می‌شود و به دلیل نبود قانون مدل واحدی برای برخورد با آن وجود ندارد.
وی گفت: اگر بخواهیم در حوزه فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی، آنارشیستی برخورد کنیم خانمان سوز است و این بی‌بندوباری و ناهنجاری همان چیزی است که در سال ۲۰۵۰ فرزندانمان به خاطر آن ما را بازخواست خواهند کرد.
کبیری یگانه با اشاره به اینکه این آنارشیست می‌تواند در قالب بی بند و باری اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و هر آنچه که در فضای مجازی است تعریف شود، افزود: متأسفانه ما به سمت آنارشیست فضای مجازی پیش می‌رویم و این خیلی خطرناک است. به دلیل این ناهنجاری است که بعضاً دیده می‌شود صفحات منتسب به افرادی که روحشان از آن خبر ندارد در شبکه‌های اجتماعی ایجاد می‌شود و قابل پیگیری نیست؛ کارتل‌های اقتصادی به راحتی در این فضا فعالیت دارند و رایاقلدری دیده می‌شود.
حق قانونی هر کشور در فضای مجازی باید به رسمیت شناخته شود
وی با اشاره به اینکه باید قوانین مربوط به سایر کشورها مانند قوانین فرانسه و آمریکا در فضای مجازی را به مردم معرفی می‌کردیم تا موضع گیری این نباشد که فقط این قانون در ایران اجرا می‌شود، اضافه کرد: کشورهای مختلف دنیا برای فضای مجازی خود قانون دارند. قانون در اصل یکی است اما تفاسیر آن مطابق با قوانین و فرهنگ بومی هر کشوری متفاوت است.
کبیری یگانه افزود: یکی از ایراداتی که نسبت به طرح صیانت گرفته می‌شود این است که می‌گویند مگر می‌شود فلان شبکه اجتماعی در ایران دفتر بزند؟ این استدلال واقعاً عجیب است. چرا که همه شبکه‌های اجتماعی که در همه کشورهای دنیا فعالیت می‌کنند، امکان ندارد خارج از قوانین آن کشور بخواهند کاری را انجام دهند.
وی گفت: حتی اگر بخواهیم در حوزه جامعه شناسی از لیبرال دموکراسی و مارکتینگ فضای مجازی صحبت کنیم، باید حق قانونی هر کشور به رسمیت شناخته شود. این موضوع حتی در پلتفرم‌های اجتماعی نیز دیده می‌شود. برای مثال اینستاگرام شرایطی را به عنوان قوانین به کاربر ارائه می‌کند و می‌گوید که تخطی از این قوانین باعث می‌شود که اینستاگرام کاربر را غیرفعال کند.
این کارشناس افزود: در همه دنیا فعالیت در فضای مجازی بر اساس یک چارچوبی است و مهم این است که ما یک قانون در این فضا داشته باشیم و بر اساس آن قانون رفتار کنیم. در این صورت رفتار در فضای مجازی کاملاً مدنی و بر اساس مدنیت تعریف می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه مخالفان و موافقان این طرح باید در مورد این قانون صحبت کنند و بگویند کجای این قانون نیازمند بازنگری است، اضافه کرد: اصل قانون را نباید زیر سوال برد. این طرح نباید در حوزه سیاسی مطرح شود. این طرح کاملاً باید در حوزه نخبگانی مطرح شود و نخبگان حقوق، انفورماتیک و رسانه باید در کنار هم آن را بررسی و چکش کاری کنند.
این کارشناس مدیریت رسانه با اشاره به اینکه طرح صیانت در جامعه نخبگان رسانه کمترین مخالفت را دارد و نخبگان رسانه کل قانون را زیر سوال نمی‌برند و تنها در مورد ایرادات آن نظر می‌دهند، گفت: متأسفانه به دلیل برخی مسائل سیاسی، جنبه‌های مثبت طرح صیانت دیده نشد. در حالی که این موضوع اصلاً سیاسی نیست و دارای ساختار علمی است و باید در حوزه علمی به اشتراک گذاشته شود.
