بر کسی پوشیده نیست که تحریم های ظالمانه ایالات متحده آمریکا ایران را در شرایطی قرار داده است که امکان تبادلات مالی را برای اشخاص، نهادها و شرکت های مرتبط با جمهوری اسلامی ایران در سراسر جهان سخت و پیچیده کرده است. این تحریم ها توانسته است موتور رشد اقتصادی ایران را کند و ایران را در تامین حقوق و نیازهای اساسی خود نظیر تامین داروهای خاص و کالاهای اساسی دچار مشکل کند. آمریکا تمام تلاش خود را به کار بسته است که محاسبات مقامات جمهوری اسلامی ایران را به سمت توهم بن بست اقتصادی سوق داده و این گونه وانمود کند که ایران در دو راهی عقب ماندگی اقتصادی و تسلیم سیاسی باید یکی را انتخاب کند؛ ولیکن ظرفیت های ژئوپلتیک و ژئو استراتژِیک و سایرپتانسیل های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی کشور، بسیار فراتر از آن است که ایران را به این راحتی در گوشه رینگ قرار دهد.
تجربه رمزارزها در کشورهای دیگر
ایران همواره در دور زدن تحریم ها، توانایی های منحصر به فردی را از خود نشان داده است و با گذر زمان، این توانایی ها افزایش قابل توجهی داشته است. یکی از روش های نوین دور زدن تحریم ها، استفاده از رمزارزها است که این موضوع مورد توجه کشورهای قدرتمندی چون چین و روسیه قرار گرفته است و سایر کشورهای جنبش عدم تعهد نظیر ونزوئلا و کوبا نیز آن را در همین جهت به کار گرفته اند. چین، با رونمایی از یوآن دیجیتال خود، گام بلندی را در به چالش کشیدن سلطه دلار در مبادلات جهانی برداشته است و روسیه نیز در همین مسیر گام بر می دارد. ونزوئلا، با استفاده از رمز ارز پترو که پشتوانه آن ذخایر نفتی این کشور بود، تنها در یک روز بالغ بر 800 میلیون دلار، سرمایه گذاری خارجی جذب کرد. کشورهای السالوادور و پاراگوئه نیز اخیرا اقدام به پذیرش بیت کوین کرده اند و آن را به عنوان ارز ملی خود برگزیده اند. بسیاری از کشورها اقدام به پذیرش بیت کوین و سایر رمز ارزها تحت چارچوب و قوانین خاص کرده اند و به زودی پذیرش جهانی رمزارز ها دور از انتظار نخواهد بود. در چنین موقعیتی، ایران نه تنها از توصیه بسیاری از کارشناسان این حوزه در سالیان قبل برای سرمایه گذاری در این حوزه استقبال نکرده است، بلکه هنوز رمزارزها را به عنوان تهدیدی برای اقتصاد خود می بیند و در هفته های اخیر، بسیاری از صرافی های ارز دیجیتال را جمع آوری کرده است. این در حالی است که برای اقتصاد تحت تحریم ایران، رمزارزها می تواند روزنه ای بسیار روشن و قابل اتکا برای انجام تراکنش های مالی بین المللی ایران باشد و دیوار تحریم های مالی را بشکافد. مقاومت ها و مبارزه جویی ها با بحث رمزارز را می توان تنها از جانب جهالت ها و عدم ریسک پذیری مسئولان دانست. مسئولان و مقامات امر، به نظر می رسد به اندازه کافی با فواید رمزارز ها آشنایی ندارند و به همین دلیل است که اجازه ایجاد فرصت تکرار نشدنی کاربرد رمزارزها در سطح ملی را نمی دهند.
ویژگیهای رمزارزها و فواید آن برای اقتصاد ایران
ناشناس ماندن و عدم تمرکز : یکی از ویژگی های بیت کوین، ناشناس ماندن معاملات و عدم نیاز به اسم و آدرس فرد در هنگام معامله است که می تواند بیت کوین را از دید سایرین مخفی نگه دارد و قابلیت کنترل معاملات را از بین می برد. نکته ای که در معاملات با swift وجود دارد و در صورت انتقال هر مقدار کم یا زیاد، این معامله قابلیت ردیابی و کنترل توسط هسته مرکزی سیستم را خواهد داشت. تحریم های مالی ایران نیز، تنها به همین دلیل بسیار موثر است که سیستم متمرکز پیام رسان سوئیفت ، تحت سلطه ایالات متحده آمریکا و متحدان آن است. این ویژگی به ایران تحت تحریم کمک می کند که با توجه به حجم بازار 1.373 تریلیون دلاری رمزارزها بتواند به راحتی معاملات خود را از این طریق، بدون دخالت اشخاص ثالث به انجام رساند. بسیاری از تحلیل گران اقتصادی، رمزارزها را به عنوان جانشین آینده سیستم swift می دانند و به همین دلیل است که مدیران این شرکت بین المللی، به فکر ایجاد رمز ارز خود بر بستر بلاک چین افتاده و در حال تکاپو برای توسعه خود بر روی این بستر هستند.
کاربرد گسترده در جهان: بیت کوین و رمزارزها، امروزه در مهم ترین فروشگاه ها و شرکت های تجاری دنیا پذیرفته شده است. بیت کوین در آمازون، مایکروسافت، مک دونالد، شاپیفای، لیفت و ... پذیرفته شده است. بسیاری از این مکان ها علاوه بر درگاه های پرداخت ارزهای الکترونیکی همچون پی پال و ویزا کارت و مستر کارت، از درگاه پرداخت بیت کوین نیز استفاده می کنند. پذیرفتن بیت کوین به عنوان روش پرداخت توسط برترین شرکت های جهان بدین معناست که تقریبا هر کالایی را می توان با بیت کوین در هر حجمی و از معتبرترین شرکت های جهان، خریداری کرد بدون آن که نیاز باشد شخص ثالثی این معامله را رهگیری و کنترل کند. با توجه به افزایش صرافی ها در سطح جهانی، رمزارز ها نقدشوندگی بسیار بالایی پیدا کرده اند و در هر کشوری به هر مقدار مورد نیاز می توانند به وجه نقد رایج یا ارزهای فیات تبدیل شوند. برای ایران تحت تحریم، این روش می تواند در بسیاری از معاملات نفت و گاز، محصولات پتروشیمی و کالاها و خدمات صادراتی و وارداتی مورد نیاز مورد استفاده قرار بگیرد. همه شرکت های تجاری به زودی در سرتاسر جهان این روش را به عنوان یکی از روش های رایج مبادلات مالی خواهند پذیرفت.
درآمد حاصل از ماینینگ:نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد، در حال حاضر حدود 4.5 درصد از کل استخراج بیت کوین در جهان در ایران انجام می‌شود. مطالعه موسسه الیپ تیک نشان می‌دهد که استخراج بیت کوین برای ایران فرصتی بوده که بتواند از تأثیر تحریم‌ها بکاهد.این تحقیق همچنین گفته که میزان برق سالانه مورد استفاده برای استخراج بیت کوین در ایران معادل برقی است که از سوختن 10 میلیون بشکه نفت به دست می‌آید که برابر با 4 درصد صادرات نفت کشورمان در سال 2020 بوده است. در شرایطی که ایران توانایی صادرات نفت و گاز و انرژی را ندارد، می توان با برنامه ریزی مناسب در کشور، سالانه بین یک تا دو میلیارد دلار، از استخراج بیت کوین درآمد زایی کرد و درآمد ارزی بدست آورد. 2 میلیارد دلار استخراج رمزارز می تواند در شرایطی که بنا به گفته رئیس بانک مرکزی، کشور تنها با 5 میلیارد دلار ذخایر ارزی داداره شده است می تواند در شرایط و اوضاع اقتصادی ایران تاثیر قابل توجهی داشته باشد.
با توجه به مطالب مذکور در این راستا به دولت سیزدهم توصیه می شود که برای رهایی از فشار تحریم ها و مقابله با تحریم های مالی ایران که منجر به افزایش قدرت چانه زنی ایران در مذاکرات آینده نیز خواهد شد، این راهکارها را در پیش داشته باشد:
- توسعه رمزارز ملی ایران با توجه به نیازها و چالش ها و موانع تحریمی پیش رو و ایجاد فرصت سرمایه گذاری سرمایه گذاران بین المللی با استفاده از رمزارز ملی در ایران
- طراحی سیستم مالی جهت استفاده از رمزارز ها و به خصوص بیت کوین در مبادلات مالی کلان ایران و پذیرش بیت کوین در بانک مرکزی ایران برای مبادلات بین المللی. با این روش می توان، به جای ارزهایی چون یورو و دلار، بیت کوین قبول کرد و صادرکنندگان می توانند بیت کوین را به جای تعهدات ارزی خود وارد کنند و واردکنندگان از این بیت کوین ها برای سفارش کالاها و خدمات خارجی خود استفاده کنند.
- ایجاد صندوق ها و شرکت های سرمایه گذاری در رمزارز ها برای پوشش نیازهای اقتصاد ایران به بیت کوین و بهره برداری از سود حاصل از معاملات رمزارز ها که سودآوری این معاملات خود به نوعی صادرات غیر مستقیم نیز محسوب شده و موجب ورود ارز به کشور خواهد شد.
ایران با استفاده از این راهکارها می تواند عقب ماندگی خود را در این زمینه جبران کرده و بخش مهمی از زیان اقتصادی تحریم ها را به راحتی با استفاده از رمزارز ها بپوشاند. این راهکارها کاملا قابلیت عملیاتی دارد و مسئولان امر در صورت نیاز می توانند با مراجعه به پژوهشگران اقتصادی این حوزه، استراتژی ها و برنامه های عملیاتی در این حوزه را دریافت کنند.
