به گزارش پایگاه خبری خبرآنی «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ قنوات از ابداعات و افتخارات فرهنگ و تمدن ایرانی برای مهار سیل و تأمین آب مورد نیاز برای شرب و کشاورزی و مقابله با خشکسالی و شکل گرفتن آبادی ها و شهرها محسوب می شود. ایران را می توان از کشورهای پیشتاز در ساخت قنات در دنیا و مدیریت بهینه آب از قدیم الایام دانست.
طبق آمار ایران با دارابودن حدود 60 هزار رشته قنات از بیشترین تعداد در مقایسه با سایر کشورهای صاحب قنات برخوردار است که می‌تواند سالیانه بیش از 7 میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی را بدون مصرف انرژی الکتریکی یا سوخت فسیلی و خصوصا بدون پیامدهای زیست‌محیطی عمدتا در اختیار بخش کشاورزی قرار دهد. برآورد صورت‌گرفته نشان می‌‌دهد که اگر قرار بود حجم آبی که توسط قنات استحصال میشود با استفاده از پمپاژ و نیروی الکتریسته برداشته شود به 800 مگاوات برق نیاز بود، قنوات به‌صورت کاملا طبیعی و هیچ‌گونه انرژی این مقدار آب را استحصال می‌‌کنند که می‌‌بایست توسط نیروگاه‌‌های بزرگ با مشکلات فراوان و آلودگی‌‌های زیست‌محیطی تولید می‌‌شد.
ظرفیت بالای قنات ها برای آبادانی و سرسبزی و رونق روستاها باعث شده است، خوشبختانه احیای قنوات در اسناد و قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران بدان اشاره شود؛ برای مثال در بند (ث) ماده 35 قانون برنامه توسعه ششم چنین آمده است:«احیاء، مرمت و لایروبی قنوات به میزان سالانه پنج‌درصد(5%) وضع موجود در طول اجرای قانون برنامه با تأکید بر فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوانداری برای احیای قنوات»
به اذعان بسیاری از کارشناسان، احیای قنوات با انجام عملیات آبخیزداری و آبخوانداری، علاوه بر حفظ میراث ارزشمند «قنات و کاریز»، موجب استمرار تولید کشاورزی و پایداری سکونتگاه‌های روستایی، کنترل مهاجرت از مبدا، مهاجرت معکوس به روستاها و افزایش رضایت مندی جوامع محلی خواهد شد.در این باره مسعود منصور رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری می گوید: «ما با فعالیت‌های آبخیزداری آب را به سفره‌های زیرزمینی نفوذ داده و موجب تقویت چاه‌ها و قنات شده‌ایم، با این اقدامات تاکنون توانسته‌ایم مهاجرت به روستاها را رقم بزنیم درحالی‌که در گذشته مهاجرت به شهرها افزایش یافته و این مهاجرت آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی بسیاری به دنبال داشته است.»
همچنین به گفته کاظم خاوازی وزیر جهاد کشاورزی با اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری، دبی قنات‌ها بین یک و نیم تا پنج برابر افزایش پیدا کرده است و همچنین باعث کاهش فرسایش خاک به میزان 9 تن در هکتار در سال و نفوذ حدود 500 متر مکعب آب در هر هکتار در هر سال میشود.
بیش از 9 هزار قنات تحت پوشش طرح های آبخیزداری و آبخوانداری است
ابوالقاسم حسین پور مدیرکل آبخوانداری و پخش سیلاب سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری نیز درباره تحقق ماده35 برنامه ششم توسعه می گوید: «در سال گذشته حدود 1913 رشته قنات در 408 حوزه آبخیز با اختصاص 510 میلیارد تومان اعتبار در برنامه طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری قرار گرفت. همچنین تاکنون 9815 رشته قنات در کشور تحت پوشش طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری قرار گرفته است که استان‌های خراسان رضوی با 1289 رشته، اصفهان با 1236، کرمان با 1091، یزد با 872 و خراسان جنوبی با 769 رشته قنات به ترتیب بیشترین قنوات تحت پوشش طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری را به خود اختصاص دادند.»
به گفته مدیرکل آبخوانداری و پخش سیلاب سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری، بیش از 40 هزار رشته قنات به طول 270 هزار کیلومتر به ارزش 50 میلیارد دلار در کشور وجود دارد که در حال حاضر از 32 هزار رشته قنات با آبدهی سالانه 2.4 میلیارد مترمکب، بعنوان یکی از منابع آبی مهم در پایداری سکونتگاه های روستایی و تولید کشاورزی در پهنه وسیعی از مناطق خشک و نیمه خشک کشور بهره برداری می شود.
در پایان پیشنهاد می شود، با توجه به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و به منظور تأمین امنیت غذایی و رونق و آبادانی روستاها، به مباحث دانش آبخیزداری (که از آن به عنوان دانش مملکت داری یاد می شود) در سیاستگذاری ها و برنامه های توسعه به خصوص برنامه هفتم توسعه توجه ویژه شود و همچنین برای مقابله با مهاجرت روستاییان به شهرها و جهش تولید در بخش کشاورزی و رونق اقتصاد کشاورزی، احیاء و مرمت 40 هزار قنات و کاریز رها شده و نظام مند کردن حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق و رواج دوباره سازماندهی تولید جمعی (بنه، صحرا و...) با قید فوریت در دستور کار مجلس شورای اسلامی و وزارت جهاد کشاورزی واقع شود و در قانون برنامه توسعه هفتم به صورت ویژه بدان عنایت شود.
از همین پرونده بیشتر بخوانید:
انتهای پیام/
