به گزارش گروه اجتماعی پایگاه خبری خبرآنی؛ مجمع عمومی سازمان ملل امروز را «روز جهانی خانواده» نامگذاری کرده است و یکی از موضوعاتی که خانواده را تحت تأثیر قرار میدهد؛ استفاده از فناوریهای نوین است اما سازمان ملل نقش فناوریهای نوین را تنها بر رفاه و آسایش مادی خانواده و اعضای آن بهویژه کودکان ارزیابی میکند و تمایلی به بررسی تأثیر مستقیم آن بر هنجارها و ارزشهای بومی، فرهنگی و ملی نهاد خانواده نشان نمیدهد.
"نیلوفر مقدمی خمامی" معاون زنان و خانواده اندیشکده حقوق بشر شهروندی دانشگاه امام صادق علیه السّلام در یادداشتی با موضوع روز جهانی خانواده نوشت:
"اهمیت و ضرورت خانواده در حیات فردی و جمعی انسانها بر هیچکس پوشیده نیست. خانواده بهعنوان اولین سلول اجتماع منبع تأمین بسیاری از نیازهای اولیه انسانی است؛ بدین جهت در منشور بینالمللی حقوق بشر (اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاقین) بهصورت مؤکّد حفاظت و تکریم آن مدّنظر قرار گرفته و حتی در تقویم بینالمللی حقوق بشر نیز جایگاهی برای خود یافته است. قطعنامه 47/237 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1993 پایهگذار روز بینالمللی خانواده در جهان است؛ روزی که بهتعبیر سازمان ملل هدف از برگزاری آن بزرگداشت نهاد خانواده و توجه به اهمیت آن در حیات انسانهاست. از سال 1994 روز بینالمللی خانواده بهصورت مستمر در حال برگزاری است و هر سال شعار مختص خود را دارد. تعیین شعار سال از سوی دبیرکل سازمان ملل بهمنظور جهتدهی سیاستها و قوانین ملی در چارچوب دغدغههای بینالمللی صورت میپذیرد.
سازمان ملل روز بینالمللی خانواده در سال 2021 را با عنوان «تأثیر فناوریهای نوین بر رفاه خانوادهها» نامگذاری کرده و در بیانیه اهداف آن چنین مقرر داشته است:
تحولات عظیم از جمله فناوریهای نوین، تغییرات جمعیتی، روند فزاینده شهرنشینی و مهاجرت و همچنین تغییرات اقلیمی بهشکل چشمگیری جهان پیرامون ما را متأثر ساخته و بر حیات فردی و خانوادگی اثر گذارده است، به همین منظور از سال 2021 تا 2024 مصادف با سیزدهمین سال بینالمللی خانواده بهمدت 4 سال این موضوع مدنظر قرار خواهد گرفت و سال 2021 به تأثیر فناوریهای نوین بر رفاه خانوادهها اختصاص خواهد یافت.
پاندمی طولانیمدت کوویدـ19 ضرورت بهکارگیری فناوریهای دیجیتال را در عرصه شغلی، تحصیلی و ارتباطی به اثبات رسانده است، این موضوع در کنار همه نقاط مثبت خود آسیبهایی نیز بههمراه داشته است از جمله ضعف بینایی در نتیجه نگاه طولانیمدت به صفحه نمایش، اذیت و آزار سایبری و خستگی و فرسودگی والدین، بنابراین بایستی بحث آموزش والدین را بهعنوان راهبردی در جهت تأمین حقوق و تضمین آسایش کودکان مد نظر قرار داد.
در این بیانیه توجه سازمان ملل به آسیبها و چالشهای فناوریهای دیجیتال بیشتر ناظر بر ابزار است تا محتوای آن. اگرچه در بیان مصادیق این آسیبها به آزار و اذیت سایبری نیز اشاره شده اما باید اذعان کرد که قلدری سایبری تنها یکی از اشکال آسیب معنوی در بستر دیجیتال است. یکی از عمدهترین مصائب در این حوزه نقشی است که محتوای رسانهای در تغییر ارزشها و هنجارهای خانوادگی و اجتماعی ایفا میکند.
فناوریهای دیجیتال بیش و پیش از ابعاد جسمی زندگی انسان (مثل پیرچشمی و ضعف بینایی) بعد ذهنی و معنوی حیات او را در معرض آسیب قرار میدهد؛ چرا که تنها یک ابزار نبوده و خود دارای معنا و پیام است. امروزه نمیتوان فناوری را از فرهنگ آن متمایز کرد، در واقع فناوری و بهویژه فناوریهای دیجیتال بهعنوان عرصه مجازی حیات اجتماعی انسانها، بستر تعاملات ارزشی ـ هنجاری نوینی هستند که بهتعبیر بسیاری از اندیشمندان معاصر متأثر از جامعه سرمایهدار غربی است.
اساساً فناوریهای ارتباطی و رسانههای جمعی بهعنوان چهارمین ستون دموکراسی قلمداد میشوند، به همین خاطر تحولات ارزشی آن را از طریق همین بسترهای دیجیتالی به جهان مخابره میکنند.
ایرادی که متوجه سازمان ملل میشود آن است که نقش این فناوریها را تنها بر رفاه و آسایش مادی خانواده و اعضای آن بهویژه کودکان ارزیابی میکند و تمایلی به بررسی تأثیر مستقیم آن بر هنجارها و ارزشهای بومی، فرهنگی و ملی نهاد خانواده نشان نمیدهد.
القای یکجانبه ارزشی ـ هنجاری در فناوریهای دیجیتال، با اصل مصلحت عالیه کودک در تضاد و تعارض است. اصل مصلحت عالیه کودک اقتضا دارد او از هرگونه آسیب، سوءاستفاده، سهلانگاری و خشونت جسمی و روانی در خانواده و جامعه در امان باشد، بنابراین چه در عرصه حیات حقیقی و چه حیات مجازی، بهویژه استفاده روزافزون کودکان از اینترنت و رسانههای برخط در زمان شیوع ویروس کرونا، حفاظت از تمامیت جسمی، اخلاقی و معنوی ایشان امری ضروری است.
حلقه مفقوده سیاستهای توصیهای سازمان ملل دقیقاً در همین نقطه خود را نشان میدهد. بیانیه سازمان ملل دولتهای عضو را به تدوین و تنظیم سیاستهای آموزشی والدینمحور تشویق میکند و از اصلاح زیرساختها غافل میشود. اگرچه آموزش والدین برای بقای خانواده، بهبود وضعیت آن و همچنین رفاه و آسایش اعضای آن امری ضروری است؛ اما پیش از آن باید مسئله امنیت در فناوریهای نوین در دستور کار دولتها قرار گیرد.
امنیت رسانهای بهویژه امنیت اخلاقی، ذهنی و معنوی نخستین گام در حفاظت از نهاد خانواده در دنیای متحول فناورانه است؛ این مهم با تهیه و تنظیم سیاستها و برنامههایی در چارچوب فناوریهای دیجیتالی امن و بهویژه ایجاد اینترنت پاک برای خانواده و کودک قابل حصول است."
انتهای پیام/
