"بیش از یک قرن است که دولت‌ها و نیز سایر فعالان عرصه روابط بین‌الملل در جهت همکاری بین‌المللی اقدام به انعقاد توافق‌هایی کرده‌اند که از لحاظ حقوقی الزام آور تلقی نمی‌شود، و قصد دولت‌ها از انعقاد این توافق‌ها ایجاد تعهدات حقوقی نیست و فقط در چارچوب تعهدات سیاسی یا اخلاقی می‌باشد."
به گزارش خبرآنی، جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا در روز اول ریاست جمهوری‌اش، آمریکا را دوباره به پیمان آب و هوایی پاریس بازگرداند و قرار است تا در نشستی دو روزه که از فردا هم‌زمان با "روز زمین" برگزار می‌شود به صورت مجازی میزبان سران و مقامات ۴۰ کشور جهان باشد تا درباره آب و هوا و شرایط اقلیمی کره زمین که نیازی فراموش شده در دوره دونالد ترامپ بود، رسیدگی شود.
به همین مناسبت مهدیه پورعلی، کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشگاه تهران در یادداشتی درباره "توافق پاریس" که مهمترین معاهده زیستی در جهان و اولویت "نشست آب‌وهوایی" (Climate Summit) فردا با میزبانی رییس جمهوری آمریکاست، نوشته است: این توافق‌های نزاکتی چون ماهیت غیر حقوقی دارند، تعهدات به دست آمده در این توافق‌ها، جزو تعهدات اولیه حقوق بین‌الملل محسوب نمی‌شود و لذا نقض آنها به مسئولیت حقوقی بین‌المللی دولت ناقض و ضمانت اجراهای مجاز حقوق بین‌الملل منتهی نخواهد شد. علل گرایش دولت‌ها به شیوه نزاکتی در سطح بین‌المللی به چند عامل بستگی دارد:
اول، توافق‌های نزاکتی آسان‌تر و سریع تر منعقد و بلافاصله به اجرا در می‌آیند، و مذاکره و اصلاح مجدد این توافق‌ها نیز به سهولت انجام می‌پذیرد.
دوم، موافقت‌نامه‌های نزاکتی به دولت‌ها اجازه می‌دهد به راحتی پیرامون مسائل حساس و مهم مذاکره کنند و به توافق برسند. دولت‌ها علاقه به حل مشکلات از طریق همکاری بین‌المللی دارند و تمایلی به امضای یک معاهده محدود ساز آزادی عمل ندارند، مصداق آن مسائل محیط زیستی است که هزینه‌های اقتصادی نامشخص دارند.
سوم، حکومت‌ها را قادر می‌سازد تعهدات‌شان را به شکلی دقیق تنظیم نمایند و در چارچوب یک توافق نزاکتی دست به همکاری عمیق تر بزنند.
توافقنامه پاریس در سال ۲۰۱۵ با شرکت ۱۹۶ کشور جهان و در چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد مصوب شد (امضا شده در سال ۲۰۱۶). هدف بلندمدت توافق پاریس این است که دمای کره زمین تا پایان قرن به جای دو درجه به ۱.۵ درجه سانتی گراد افزایش یابد. دانشمندان محیط زیست پیش‌تر پیش بینی کردند، اگر کشورهای صنعتی تولید گازهای گلخانه‌ای را که مهمترین محصول صنایع و علت اصلی گرم شدن زمین است را کاهش ندهند، دمای کره زمین تا پایان قرن، ۲ درجه گرم‌تر و منجر به نابودی ذخایر یخ در قطبین، ایجاد سیلاب‌ها و تغییرات آب و هوایی شدید، طوفان‌های مرگ بار و حوادث زیست محیطی بسیاری خواهد شد.
کشورهای جهان در نشست پاریس پذیرفتند که برای دستیابی به هدف بلندمدت پیمان پاریس، هر پنج سال هدف‌های مربوط به کاهش حجم آلایندگی صنایع خود را بازنگری و اصلاح کنند. بر مبنای ماده ۴ بند ۲ توافقنامه، هر کشور متعهد به اجرای تعهداتی در زمینه کاهش انتشار دی اکسید کربن می‌شود که از آن با عنوان مشارکت ملی معین (NDC) یاد شده است. لذا برمبنای سند مشارکت منابع مورد نیاز برای اجرای تعهدات بسیار بالا است.
پذیرش توافقنامه پاریس برای بهره برداری از منابع نفت و گاز کشورهایی که اقتصاد وابسته به فروش انرژی دارند، با اجرای تعهدات در قالب کاهش استفاده از نفت و گاز، ساخت نیروگاه‌ها با سوخت فسیلی، پالایشگاه‌ها، مجتمع‌های پتروشیمی و عدم تاثیر در بهبود آلودگی هوا و محیط زیست داخلی کشورها، سبب محدودیت عضویت در این توافق شده است. از طرفی شرایط خروج از این توافقنامه تا سه سال منع شده و فرآیند خروج از آن یک سال طول می‌کشد و امکان تحمیل جرایم نیز وجود دارد. (ماده ۲۸ وبند ۱ و ۲ )
چین و آمریکا با انتشار بیانیه مشترکی متعهد به همکاری با یکدیگر، در مورد تغییر آب و هوایی، در قالب معاهدات چندجانبه از جمله کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل و توافق پاریس شدند. این دو کشور در سال ۲۰۱۴ نیز طی مذاکراتی متعهد به انجام اقدامات موثر برای کاهش میزان تولید گازها شده بودند.
کشور چین که بزرگ‌ترین تولید کننده کربن در جهان محسوب می‌شود، متعهد شد تا سال ۲۰۳۰ و آمریکا تا سال ۲۰۲۵ میزان تولید گازهای گلخانه‌ای خود را تا ۲۶ الی ۲۸ درصد میزان تولید شده در سال ۲۰۰۵ کاهش دهند. هم چنین چین متعهد شد تا سال ۲۰۳۰، سهم انرژی تولید شده از منابع غیر فسیلی (از جمله انرژی هسته ای و منابع تجدیدپذیر انرژی) را به ۲۰ درصد از کل انرژی تولید شده در این کشور برساند.
رئیس جمهور پیشین آمریکا که از طرفداران تداوم استفاده از سوخت‌های فسیلی بود، با زیر سوال بردن موضوع تغییرات آب و هوایی، آمریکا را از توافق پاریس خارج، و جو بایدن مبارزه با تغییرات اقلیمی را از اولویت‌های کاری خود، و رسما با شروع سال ۲۰۲۱ به پیمان پاریس بازگشت.
رئیس جمهور آمریکا این بار وعده داد، محو تولید گازهای گلخانه‌ای را تا سال ۲۰۵۰ اجرایی کند. دانشمندان معتقدند این هدف با تعهدهای بین‌المللی پیمان پاریس هم خوانی دارد، البته راه اجرای تعهدات مندرج در این سند بین‌المللی برای دولت جو بایدن هموار نخواهد بود، زیرا اجرای تعهدات طرح احتیاج به حدود ۲ میلیارد دلار برای انرژی‌های پاک، در ۱۰ سال آینده دارد تا ۷۵ میلیارد تن از انتشار گازهای گلخانه‌ای را در ۳۰ سال آینده را کاهش دهد. توافق اقلیمی پاریس سند مهم بین‌المللی است و چون توافقی غیرالزام آور و داوطلبانه است، از منظر مقررات داخلی آمریکا، توافقی اجرایی محسوب می‌شود، بنابراین خروج و بازگشت به آن نیازمند تأیید و تصویب مجلس سنا نیست.
انتهای پیام
