محمد جمشیدی عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی پایگاه خبری خبرآنی، درباره فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی آمریکا و مخالفت کشورهای اروپایی با ترامپ در این مقطع، اظهار داشت: به نظر می‌رسد عدم همراهی اروپا با آمریکا ناشی از برآوردهای کلان آنها نسبت به وضعیت فعلی است. اولاً، به لحاظ راهبردی برجام را به نفع خود می‌بینند چون توانسته توانمندی‌های راهبردی ایران را مهار و تضعیف کند. همچنین همانطور که امانوئل مکرون مدتی پیش اشاره کرده بود و مقامات اروپایی مانند بوریس جانسون در مقاطع مختلف اعلام کردند، برجام را سازوکاری می‌دیدند که اگر درست اجرا شود جریان همسو با غرب در ایران تقویت می‌شود و از این طریق می‌توانند سیاست خارجی ایران را کنترل کنند.
وی افزود: در نگاه غربی‌ها و اروپایی‌ها، برجام امر مفیدی است و از این جهت تلاش می‌کنند برجام از بین نرود و حتی پوسته برجام هم حفظ شود. برآورد دوم آنها این است که به هرحال با توجه به شکنندگی وضعیت سیاسی ترامپ احتمال این وجود دارد که بایدن در انتخابات پیروز شود و آنها تا حدی که امکان دارد جلوی از بین رفتن برجام را بگیرند به این امید که دموکرات‌ها پیروز شوند و همه چیز احیا شود. البته بازگشت بایدن به برجام هم برای فشار بر ایران و امتیازگیری خواهد بود.
جمشیدی با بیان اینکه نگاه اروپایی‌ها بیش از آنکه حقوقی باشد، دربرگیرنده منفعت سیاسی است و منافع سیاسی‌شان اقتضا می‌کند که امروز با آمریکا در صحنه برهم زدن برجام همراهی نکنند، اظهار داشت: آنها در صحنه‌های دیگر مکانیزم ماشه را فعال کردند. در ژانویه 2020 مکانیزم ماشه را ذیل ماده 36 فعال کردند و از آن به‌عنوان یک اهرم فشار که گام‌های هسته‌ای را به عقب برگردانَد استفاده می‌کنند.
نگاه اروپایی‌ها بیش از آنکه حقوقی باشد، دربرگیرنده منفعت سیاسی است و منافع سیاسی‌شان اقتضا می‌کند که امروز با آمریکا در صحنه برهم زدن برجام همراهی نکنند
این تحلیلگر مسائل آمریکا با اشاره به اینکه اروپایی‌ها لطف چندانی به ایران نکردند، خاطرنشان کرد: مقامات اروپایی همچون بوریس جانسون مدتی پیش اعلام کردند که ما با توافق ترامپ که قرار بود جایگزین برجام شود، همراهی می‌کنیم اما بعد از مدتی به‌دلیل تحولات سیاسی در داخل آمریکا حرفی از آن نزدند لذا ما شواهدی داریم که اروپایی‌ها مانند انگلستان تمایل به جایگزینی برجام داشتند اما حالا مصلحت و منفعت خود را در این نمی‌بینند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه حساب چندانی نمی‌توان روی اروپایی‌ها باز کرد، گفت: اروپایی‌ها با تغییر و تحولات سیاسی در داخل آمریکا، رویکردشان تغییر می‌کند و در صورت رای آوردن ترامپ، در عمل با آمریکا ضدّ ایران همراه می‌شوند و باید دقت کنیم که اروپا در مکانیزم‌ها یا سازوکارهایی که آمریکا احتمالاً برای اعمال تحریم‌ها علیه ایران به‌دنبال فعال کردن آن هست، همراهی می‌کند یا خیر.
وی افزود: از سوی دیگر امکان مطالبه‌گری سیاسی از سوی اروپا وجود دارد و به اسم اینکه با شما در برابر آمریکا همراهی کردیم، از ایران امتیازاتی بگیرند که آمریکا دنبال آن است. آمریکا به دنبال توافقات جایگزین و محدودیت و مذاکرات جدید در حوزه موشکی و منطقه‌ای است. الان هم اروپایی‌ها مواضعی می‌گیرند یا بیانیه‌هایی می‌دهند که دلالت بر ورود به این حوزه‌ها دارد و باید مراقب باشیم به اسم اینکه ما با آمریکا همراهی کردیم موجب نشود در این زمینه‌ها امتیازی از ما بگیرند و نباید عدم همراهی آنها طوری تفسیر شود که بتوانند امتیازگیری جدیدی شروع کنند.
حساب چندانی نمی‌توان روی اروپایی‌ها انجام داد، گفت: اروپایی‌ها با تغییر و تحولات سیاسی در داخل آمریکا، رویکردشان تغییر می‌کند و در صورت رای آوردن ترامپ، در عمل با آمریکا ضدّ ایران همراه می‌شوند
جمشیدی درباره اینکه ایران باید چه تصمیمات و اقداماتی اتخاذ کند که مانع از زیاده خواهی آنها شد و منافع ملی را تامین کند، گفت: ایران نباید صرفاً اعلام کند چون این اقدام آمریکا وجاهت قانونی ندارد، ما پاسخی نمی‌دهیم. وجاهت قانونی یک بحث است اما اقدام عملی بحث دیگری است. آمریکا اعلام کرد که من با توانمندی ها و ظرفیت‌های داخلی کشورها را تحریم می‌کنم و در عمل به‌دنبال این است که این کار را انجام دهد و حالا که در آستانه انتخابات قرار دارند، می‌خواهد اراده و قاطعیت خود را نشان دهد اما اینکه ما صرفاً یک موضع‌گیری کنیم و بگوییم آمریکا اقدامش قانونی نیست کفایت نمی‌کند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اظهار داشت: اصل اول این است که حتما باید پاسخ بدهیم و ثانیاً پاسخ مناسب را طراحی کنیم لذا موضع آقای روحانی که گفت، صرفاً زمانی که اقدامی علیه ما کردند واکنش نشان می‌دهیم ناکافی است. این حرف ایشان زمانی معنادار می‌شود که تنش نظامی ایجاد شود درحالی که ممکن است آمریکا کارهایی انجام دهد که پایینتر از اقدام نظامی اما در راستای اسنپ بک باشد. بنظرم باید به خود برجام عمل کنیم به این معنی که طبق برجام اگر طرفین به تعهداتش عمل نکرد، طرف مقابل هم طی فرآیندی می‌تواند تعهدات خودش را جزیی یا کلی کاهش دهد. ما هم در راستای عمل به برجام، تعهدات خود را کاهش بدهیم اما بصورت واقعی!
وی افزود: آن 5 گام هسته ای که دولت مطرح کرده بود از نظر من بیشتر اعلامی بودند و در عمل اقدام خاصی انجام نشد بطوریکه بعد از دو سال از خروج آمریکا از برجام، آخرین گزارشی که آژانس از فعالیت هسته‌ای ایران منتشر کرد، می‌گوید سقف آب سنگینی که ایران می‌تواند نگه دارد 130 تن است. افزایش میزان آب سنگین یکی از گام‌های ما در راستای کاهش تعهدات بود که برداشتیم اما میزان آب سنگین ما به 128 تن رسیده است یعنی 2 تن کمتر از سقف مجاز! این نوع حرکت‌ها معنادار نیست و موجب نمی‌شود محاسبات راهبردی طرف مقابل تغییر کند.
باید به خود برجام عمل کنیم به این معنی که طبق برجام اگر طرفین به تعهداتش عمل نکرد، طرف مقابل هم طی فرآیندی می‌تواند تعهدات خودش را جزیی یا کلی کاهش دهد. ما هم در راستای عمل به برجام، تعهدات خود را کاهش بدهیم اما بصورت واقعی!
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در خصوص این پیشنهاد که ایران در واکنش به آمریکا و تعلل‌های اروپا نظارتهای برجامی را ملغی کند و به نظارتهای پادمانی برگردد و نیز اینکه برخی دیگر می‌گویند می‌توان از ان پی تی خارج شود ولی داوطلبانه الزامات آن را به جای آورد، گفت: توصیه من این است که اجرای پروتکل الحاقی را فعلاً متوقف کنیم تا طرف مقابل به تعهدات خودش برگردد. این اقدام کاری مفید و اثرگذار خواهد بود. ما باید آن 5 گام هسته‌ای را از حالت اعلامی به حالت اعمالی تبدیل و بصورت واقعی اجرا کنیم. در بحث نظارت بنظرم باید پروتکل الحاقی را متوقف کنیم. این کار زمینه چانه‌زنی برای آینده را هم ایجاد می‌کند و اگر طرف مقابل به تعهداتش بازگشت ما هم به تعهداتمان برمی‌گردیم.
انتهای پیام/
