به گزارش خبرنگار خبرآنی، رهبر انقلاب حدود ۹ سال پیش و در روز ۱۷ اسفندماه سال ۹۰، در حکمی دستور به تاسیس شورای عالی فضای مجازی دادند و پس از آن نیز بارها بر لزوم ساماندهی این فضا و توجه به مزایا و معایب فضای مجازی خطاب به مسئولان و مردم، تاکید داشتند.
در آن زمان یکی از مهمترین وظایفی که برعهده شورای عالی فضای مجازی گذاشته شد پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات بود تا به عنوان زیرساخت ارتباطی فضای مجازی کشور و شبکه‌ای با مدیریت مستقل کاملاً داخلی، حفاظت شده نسبت به اینترنت و با امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری، کیفیت، امنیت و پایداری را برای آحاد مردم در فضای مجازی تضمین کند.
به همین دلیل ۷ سال پیش سند «ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» در شورای عالی فضای مجازی مصوب شد تا پیاده سازی این پروژه روند مشخصی به خود بگیرد، با این وجود اما طی این سال‌ها به روند اجرای کامل تکالیف مربوط به این سند و تأخیر در پیاده سازی این ابرپروژه ملی، انتقاداتی وارد است.
کوتاهی مسئولان در پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات
اهمیت شبکه ملی اطلاعات در حدی است که مقام معظم رهبری نیز بارها بر لزوم ایجاد این پروژه تاکید داشته‌اند و کوتاهی در این خصوص را در زمان‌های مختلفی خطاب به مسئولان گوشزد کرده‌اند.
ایشان در ۲۲ خرداد ماه ۹۶ خطاب به مسئولان دولتی از عدم راه اندازی شبکه ملی اطلاعات گلایه کرده و بر بیان دلایل اجرای آن تأکید کردند: «یکی دیگر از چیزهایی که در مدیریت کشور - که بتوانید کشور را اداره کنید- تأثیر دارد، مسئله فضای مجازی است؛ فضای مجازی خیلی مهم است. در مسئله فضای مجازی، آنچه از همه مهم‌تر است، مسئله شبکه ملی اطلاعات است. متأسفانه در این زمینه کوتاهی شده، کاری که باید انجام بگیرد، انجام نگرفته؛ این [طور] نمی‌شود. اینکه ما به‌عنوان اینکه نباید جلوی فضای مجازی را گرفت، در این زمینه‌ها کوتاهی کنیم، این مسئله‌ای را حل نمی‌کند و منطق درستی هم نیست.»
انتقاد از کوتاهی‌های انجام شده در شبکه ملی اطلاعات تا جایی پیش رفت که در آذرماه سال ۹۸ نیز رهبر انقلاب در نامه‌ای به حسن روحانی خواستار سرعت بخشیدن به اجرای پروژه شبکه ملی اطلاعات شد.
پس از اعلام این انتقادات از کوتاهی در پیشبرد اهداف شبکه ملی اطلاعات، شورای عالی فضای مجازی در آذرماه سال ۹۸ به وزارت ارتباطات ۳ هفته مهلت داد تا طرح تکمیلی شبکه ملی اطلاعات را بر مبنای آنچه که مدنظر اعضای این شورا است، ارائه کند.
پس از این ضرب‌الاجل، وزارت ارتباطات بالاخره طرح کلان شبکه ملی اطلاعات را دی ماه ۹۸ روی میز شورای عالی فضای مجازی گذاشت که البته این طرح کلان به تایید اعضا نرسید و مقرر شد برای بررسی دقیق‌تر کارگروهی در مرکز ملی فضای مجازی، آن را تکمیل و به شورای عالی، ارائه کند.
در نهایت اینکه اعضای شورای عالی فضای مجازی طی دو جلسه آخر این شورا در سال ۹۸ و قبل از شیوع ویروس کرونا، «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات» و اهداف مربوط به آن را به بررسی گذاشته و مواردی از آن را تصویب کردند.
اما پس از آن نیز بار دیگر برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی کند شد و شواهد نشان می‌دهد که اهتمام لازم برای برگزاری جلسات در ۶ ماه اخیر وجود نداشته است.
گلایه مجدد رهبری از عدم برگزاری جلسات شورا و عدم اجرای شبکه ملی اطلاعات
انتظارات رهبر انقلاب از تقویت فضای مجازی به حدی پررنگ است که ایشان در آغاز سال ۹۹ نیز بار دیگر بر لزوم قوت و برتری فضای مجازی به عنوان یکی از ابزارهای قوی شدن تاکید کردند.
حال پس از گذشت ۸ ماه از نامه‌ای که از سوی مقام معظم رهبری به رئیس جمهور برای تسریع در روند پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات ارسال شده بود، رهبر انقلاب روز گذشته نیز در دیدار با اعضای هیئت دولت در بخشی از سخنانشان موضوع فضای مجازی را بسیار مهم خواندند و گفتند: «ما هم اهمیت فضای مجازی را و اینکه بخشی از زندگی مردم شده است، قبول داریم اما بحث ما در مورد فضای مجازی این است که این عرصه از خارج مدیریت و هدایت می‌شود و ما نمی‌توانیم مردم را بی پناه رها کنیم.»
حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اینکه عوامل مسلط بین المللی در فضای مجازی به شدت فعال هستند، افزودند: «تأکید مکرر بر شبکه ملی اطلاعات و تشکیل شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی و شرکت روسای سه قوه در آن به همین علت است اما متأسفانه اهتمام لازم به این موضوع نمی‌شود.»
ایشان گفتند: «شبکه ملی اطلاعات اجزایی دارد که این اجزا از زمانبندی ها عقب هستند.»
بهانه کمبود وقت برای عدم برگزاری جلسات پذیرفتنی نیست
در این زمینه رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در گفتگو با خبرنگار خبرآنی با بیان اینکه شبکه ملی اطلاعات در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به آن اندازه‌ای که نیاز بوده توسعه نیافته است، گفت: نبود وقت و زمان برای برگزاری جلسه شورای عالی فضای مجازی طی ۶ ماه اخیر از سوی مسئولان پذیرفتنی نیست.
وی با بیان اینکه شورای عالی فضای مجازی از اول اسفندماه سال ۹۸ تا کنون که حدود ۶ ماه می‌شود و تقریباً نیمی از سال گذشته است، تنها یک بار تشکیل جلسه داده است، گفت: سوال این است که آیا شرایط کشور به نحوی نبوده که بتوان این جلسات را تشکیل داد؟
جلیلی افزود: این طور نبوده و در صورت اهتمام لازم، حتی این امکان وجود دارد که جلسات شورای عالی فضای مجازی به صورت مجازی و یا با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی در زمان کرونا، انجام شود و وقت بیشتری به این موضوع اختصاص یابد.
وی تاکید کرد: به همین دلیل عذر اینکه امکان و وقت مناسب برای برگزاری این شورا وجود نداشته، پذیرفتنی نیست.
جلیلی گفت: این طور به نظر می‌رسد که مسئولان برگزاری جلسه، نمی‌خواستند که جلسه تشکیل شود. به رغم اینکه سند معماری شبکه ملی اطلاعات در دستور کار شورای عالی فضای مجازی قرار دارد و یک جلسه لازم دارد تا برای اجرا به مجریان ابلاغ شود اما این سند، معطل برگزاری شورا مانده است.
عضو شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه این گلایه به رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی وارد است که برگزاری جلسات را در دستور کار بگذارد، خاطرنشان کرد: به جهت لزوم استفاده کشور از فضای مجازی، حتی اگر جلسات شورا هفته‌ای یک بار هم تشکیل شود باز هم جای کار دارد.
شبکه ملی اطلاعات در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به اندازه نیاز توسعه نیافت
وی با اشاره به انتقادات رهبر انقلاب به عقب ماندگی زمانی شبکه ملی اطلاعات نیز گفت: شبکه ملی اطلاعات در ۱۰ سال گذشته در دستور کار دولت‌ها بوده است اما توسعه آن در دولت قبلی و دولت جاری به اندازه‌ای که نیاز بوده اتفاق نیافتاده است.
جلیلی با تاکید بر اینکه این عدم توسعه بارها در شورای عالی فضای مجازی از سوی اعضای حقیقی و نیز از سوی جامعه نخبگانی کشور مطرح شده است افزود: این موضوع به گوش رهبری نیز رسیده است و ایشان در آذرماه سال ۹۸ در نامه‌ای رسمی به رئیس جمهور پیگیر این موضوع و تسریع در روند اجرای شبکه ملی اطلاعات بودند.
سکوهای خدمات فضای مجازی تحت حاکمیت ایران نیستند
وی گفت: روز گذشته نیز در فرمایشاتی که رهبری خطاب به هیئت دولت داشتند، بر ضرورت توجه به فضای مجازی تاکید کردند. شکی نیست که شبکه ملی اطلاعات اصلی ترین زیرساخت فضای مجازی کشور محسوب می‌شود و در صورتی که محقق نشود استقلال کشور در فضای مجازی تضمین نشده و حاکمیت دیگران را بر امور فضای مجازی کشور شاهد هستیم.
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با بیان مثال‌هایی از تاثیرگذاری محتوای فضای مجازی بر سواد اطلاعاتی و بهداشتی عموم جامعه در دوران کرونا گفت: حاکمیت کشور بر فضای مجازی از ضروریات اصلی نظام جمهوری اسلامی است و به همین جهت رهبری تاکید دارند که پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات باید مطابق برنامه پیش رود.
جلیلی با بیان اینکه متاسفانه سکوهای ارائه خدمات در فضای مجازی (پلتفرم‌ها)، تحت مجوزها و حاکمیت جمهوری اسلامی نیستند، افزود: صاحبان این سکوها تصمیم می‌گیرند که چه محتوایی در اختیار مخاطبان ایرانی قرار گیرد. موضوع این است که این صاحبان پلتفرم عمدتاً امریکایی هستند و دسترس بودن یا نبودن خدمات، نوع و محتوا و سبک زندگی کاربران را تعیین می‌کنند و ما نمی‌توانیم کاری انجام دهیم.
مجلس بر پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات نظارت کند
وی با بیان اینکه کشور در پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات عقب است و گزارش فعلی از پیشرفت این شبکه به شکل واقعی و مقبول نیست گفت: برای برگزاری مستمر جلسات شورای عالی فضای مجازی، آیین نامه وجود دارد و در آن بر تشکیل جلسات تاکید شده است به همین دلیل دفتر رئیس جمهور باید زمان معینی را برای برگزاری جلسات اختصاص دهد.
جلیلی در مورد شبکه ملی اطلاعات نیز گفت: برای پیاده سازی این پروژه، قانون، معماری و زمان بندی مدون وجود دارد و وزارت ارتباطات به عنوان مجری این شبکه باید کار خود را با شتاب بیشتری انجام دهد. هرچند که این وزارتخانه در سال ۹۹ عزم جدی روی این موضوع گذاشته است.
وی تاکید کرد: اجرای شبکه ملی اطلاعات نیازمند قانون جدید نیست و مجلس به عنوان ناظر قانونی باید روی پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات نظارت بیشتری داشته باشد.
