به گزارش خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری خبرآنی، اثرگذاری کرونا در اقتصاد ایران چه از جنبه تولید ناخالص داخلی و چه به لحاظ کاهش سطح اشتغال به مهمترین موضوع مورد بحث کارشناسان و تحلیلگران تبدیل شده است. کرونا علاوه بر تبعات مختلف به بخش خصوصی چالشهایی را در بودجه عمومی دولت ایجاد خواهد کرد.
هرچند به دلیل تحریمهای اقتصادی فروش نفت کشور با چالش جدی رو به رو شده بود اما با تدوین برنامه اقتصاد بدون نفت قرار بود دولت روی درآمدهای مالیاتی تاکید بیشتری داشته باشد که بنا بر اظهار نظر رئیس سازمان مالیاتی درآمدهای این بخش نیز با کاهش 40 هزار میلیارد تومانی مواجه خواهد شد.
در این بین یکی از بحث هایی که این روزها در فضای مجازی مطرح است، به دلایل انتخاب شعار "جهش تولید" برای سال 99 بازمیگردد. یا به عبارت دیگر چه ضرورتی داشت که رهبری همانند سال گذشته مساله تولید را مساله اول و اصلی کشور معرفی کند؟ همچنین پرداختن به مساله تولید چقدر می تواند در حل مشکلات دیگر اقتصادی و معیشتی مردم و کشور مشکل گشا باشد؟ چه فرقی بین رونق تولید که شعار سال گذشته بود، و جهش تولید وجود دارد؟ آیا به لحاظ زیرساختی و ظرفیتها، امکان جهش تولید در کشور مهیا است؟
در همین راستا برخی کارشناسان اقتصادی معتقد هستند، امسال با توجه به تداوم تحریمهای اقتصادی و پیش بینی کاهش صادرات غیر نفتی انرژی پایه، ناچار هستیم که جهش تولید را با هدف رفع نیازهای کشور محقق کنیم. بر این اساس باید توجه داشت امروز جهش تولید یک انتخاب نیست بلکه تنها گزینه ممکن برای اقتصاد ایران است.
علی صالح‌آبادی در همین ارتباط در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری خبرآنی، به سوالاتی درباره مبنای انتخاب شعار جهش تولید برای سال 99 و ارتباط بین رونق تولید با رفع مشکلات اقتصادی کشور پاسخ داد.
خبرآنی: مبنای انتخاب شعار "جهش تولید " چیست؟ چه ضرورتی داشت که رهبری همانند سال گذشته مساله تولید را مساله اول و اصلی کشور معرفی کند ؟
جهش تولید از لحاظ علمی و مبتنی بر اقتصاد یک موضوع راهبردی بوده و به معنای گذار از شرایط بحرانی خاص در حوزه‌های تولید ناخالص داخلی و ملی، بهره وری و اشتغال، بیکاری و تورم، نقدینگی، ارزش پول ملی، ریسک های اقتصادی، مالی و پولی و میزان سرمایه گذاری جهت رسیدن به رونق و رشد اقتصادی می باشد.
مبنای انتخاب شعار جهش تولید از سوی مقام معظم رهبری ناشی از تحت تاثیر قرار گرفتن اقتصاد ایران از دو پدیده پیچیده تحریم ها و گسترش شیوع ویروس کرونا بوده که بواسطه آن دو، بسیاری از کسب و کارهای متوسط و کوچک با کاهش تولید مواجه شده و یا به کلی تعطیل شده اند.که به تبع آن با کسادی بازار کسب و کارها، میزان درآمدهای مالیاتی دولت جهت تامین بودجه و مخارج عمومی دولت به شدت کاهش می‌یابد.
لذا با توجه به شرایط اقتصاد ملی و انعکاس آن در اقتصاد استانها، به منظور ریشه‌یابی و مبارزه با این پدیده اقتصادی نیازمند یک جهش جهادی در تولید برای جبران و ترمیم واحدهای تولیدی بویژه کسب و کارهای متوسط و کوچک می باشد. براین اساس، می بایست با الهام از اسناد بالادستی نظیر چشم انداز بیست ساله کشور، برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و اقتصاد مقاومتی می‌توان با فراهم نمودن بسترهای نرم افزاری و سخت افزاری نظیر ایجاد امنیت، فضای رقابتی و غیر رانتی برای سرمایه گذاران، رفع موانع تولید و فراهم نمودن تامین مالی و غیرمالی برای شرکت های کوچک و متوسط بخصوص شرکت های دانش بنیان، طراحی مدل های کسب و کارها مبتنی بر فناوری دیجیتال، هدایت نقدینگی جامعه به سمت بازار سرمایه، کاهش فرایندهای اداری و بورکراسی در خدمات بانکی، تقویت بخش خصوصی، استارت آپ ها، پارک های علم و فناوری و غیره نسبت به اهرم سازی بسترهای اقتصادی به سمت جهش اقتصادی اقدام نمود.
خبرآنی: پرداختن به مساله تولید چقدر می تواند در حل مشکلات دیگر اقتصادی و معیشتی مردم و کشور مشکل گشا باشد؟
مطالعات اقتصادی نشان می دهند نرخ رشد اقتصادی مناسب، از مهمترین اهداف اقتصاد کلان کشورها است و رشد اقتصادی نیز با سرمایه‌گذاری در تولید بوجود می‌آید. رشد تولید به ویژه در برخی بخشهای اقتصاد مانند بخش صنعت، موجبات بهبود وضعیت اشتغال مردم را فراهم می‌آورد. همچنین ریشه تورم در ایران صرفا پولی نیست بلکه به متغیرهای واقعی (مانند تولید) نیز ارتباط دارد به این معنا که افزایش تولید در بلند مدت موجب کاهش تورم می شود. بنابراین به طور خلاصه رشد تولید موجبات بهبود وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم را فراهم می‌آورد.
خبرآنی: چه فرقی بین رونق تولید که شعار سال گذشته بود، و جهش تولید وجود دارد؟
بر اساس رهنمودهای مقام معظم رهبری، در سال 1398 رونق تولید مبنا قرار گرفت و بخشهای مختلف کشور ملزم شدند این مسأله را پایه و اساس پیشرفت و توسعه اقتصاد کشور در نظر گیرند. به گفته ایشان با توجه به تشدید تحریمهای ظالمانه علیه ایران و هدف قرار دادن اقتصاد کشور و معیشت مردم، توجه به تولید کشور بسیار با اهمیت بوده و شناسایی گره های مشکلات اقتصادی کشور و رفع آنها منوط به حمایت از تولید ملی است.
از سوی دیگر طبق بیانات مقام معظم رهبری سال 1399 سال جهش تولید نامگذاری شده است. ایشان این جهش را به معنای ایجاد تغییرات محسوس در زندگی مردم تفسیر نمودند. که این مسأله نیازمند همکاری قوای سه‌گانه و سازمانهای مختلف و برنامه‌ریزی در این زمینه است. سپس به طور خاص بر مجموعه‌های دانش‌بنیان تأکید نمودند و لزوم توجه به جوانان نخبه و فعال را مورد توجه قرار دادند.
به منظور رونق تولید با استفاده از ظرفیتها و امکانات در کشور جهت افزایش تولید و رقابت‌پذیری کالاهای تولیدی صادراتی در بازارهای بین‌المللی اقدام میشود. به این منظور کاهش هزینه تولید و پرهیز از اتلاف منابع و بهبود کیفیت محصولات تولیدی مدنظر تولیدکنندگان است این در حالی است که در جهش تولید کلیه واحدهای مرتبط و آحاد ملت علاوه بر حفظ توان تولید موجود میبایست از تهدید تحریم ها به عنوان فرصتی برای دستیابی به خودکفایی و رقابت‌پذیری کالاهای صادراتی کشور بهره ببرند.
کاهش فاصله علمی، فناوری و صنعتی واحدهای تولیدی در کشور با کشورهای پیشرو، هم افزایی ظرفیتها و امکانات موجود، تلاش در راستای رفع موانع موجود، اندیشه‌ورزی در جهت رفع موانع احتمالی در آینده، تقویت توانمندی‌های علمی و فناورانه کشور و تلاش برای ایجاد فرصتهای جدید در زمینه صادرات کالاها و خدمات غیرنفتی علاوه بر بهره گیری از فرصتهای موجود و پرهیز از خام‌فروشی از عوامل موثر در جهش تولید در کشور می باشد.
خبرآنی: آیا به لحاظ زیرساختی و ظرفیت ها، امکان جهش تولید در کشور مهیا است؟
کشور در زمینه تولید به دستاوردهای خوبی رسیده است که در صورت رفع برخی کاستی‌ها و بهبود شرایط شاهد جهش تولید خواهیم بود. در شرایط کنونی به منظور بهبود وضعیت تولید در کشور نیازمند برخی اصلاحات هستیم که به برخی موارد اشاره میشود.
محیط کسبوکار که متشکل از عوامل بیرونی اثرگذار بر فعالیت‌های اقتصادی افراد است، همواره یکی از چالش های بنگاههای تولیدی کشور بوده است. اصلیترین راهبردها با هدف بسترسازی و تأمین محیط کسبوکار جهت بهبود شرایط تولید، تسهیل در صدور مجوزهای کسبوکار است. به عبارتی نیازمند اصلاح فرآیندها هستیم.
مسئله بعدی بهبود امنیت سرمایه‌گذاری است. امنیت سرمایه‌گذاری در شرایطی بهطور کامل برقرار میشود که متغیرهای اقتصاد کلان (نرخ تورم، نرخ ارز و...) باثبات یا قابل پیش‌بینی باشند، قوانین و مقررات، رویه‌ها و تصمیمات اجرایی باثبات و برای همه شفاف باشند. لذا ثبات قوانین و مقررات و قابل پیش‌بینی بودن آنها برای فعالان اقتصادی از عوامل مهم در امن تر شدن محیط کسب و کار است.همینطور نظام مالیاتی می بایست با تمام امکانات در راستای حمایت از تولیدکنندگان و صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی و کاهش مشکلات پیش روی آنان گام بردارد.
نکته دیگر این است که تا زمانی که فعالیت‌های نامولد (نظیر کسب سود از خریدوفروش مکرر مسکن، خودرو، سکه، طلا، ارز و...) سود بیشتری از سود حاصل از سرمایه‌گذاری تولیدی داشته باشد، نمیتوان انتظار ایجاد سرمایه‌گذاری مولد داشت. بر این اساس، برای رونق تولید، ضروری است قوانین الزام شناسایی و اخذ مالیات بر فعالیت‌های نامولد مورد توجه نهادهای ذیربط قرار گیرد. مالیات بر عایدی سرمایه یکی از روش‌هایی است که با هدف تضعیف فعالیت‌های غیرمولد و کاهش انگیزه‌های سوداگرانه مورد استفاده قرار میگیرد. در این مورد بخشی از سود حاصل از سفته‌بازی یا سرمایه‌گذاری در فعالیت‌هایی که منجر به افزایش تولید نمیشوند به عنوان مالیات اخذ میشود.
همچنین به منظور بهبود شرایط تولید در کشور لازم است تأمین مالی بنگاهها از کانال شبکه بانکی و بازار سرمایه انجام شود.
از چالش‌های تأمین مالی بنگاههای کوچک و متوسط که دسترسی به اعتبار را برای آنها دشوار میکند مسئله تضامین و وثائق مورد نیاز آنهاست که لازم است رتبه بندی اعتباری بیشتر از ارائه صرف وثایق، مورد توجه قرار گیرد همچنین توسعه نهادهای ضمانت اعتبار نیز در کنار بانکها، دسترسی بنگاههای کوچک و متوسط به تسهیلات را زمینهسازی میکند، زیرا در این صورت نهادهای متخصص در حیطه ضمانت بنگاههای کوچک و متوسط یا متخصص در بخشهای اقتصاد، با هزینه کمتری این بنگاهها را بررسی میکنند و با ضمانت آنها بخشی از ریسک اعتباری اعطای تسهیلات به این بنگاهها را برعهده میگیرند و ریسک بالای تسهیلاتدهی به این بنگاهها، میان بانک و این نهاد ضمانت تسهیم میشود.
تسهیل در رویه های گمرکی در شرایطی که هزینه های واردات کالاهای واسطه‌ای بخش تولید، افزایش چشم‌گیری داشته است، یکی از راهبردهای اصلی کمک به تولیدکنندگان است.
یکی از نقاط آسیب‌پذیر تولید، ورود کالای قاچاق به کشور است که عدم رفع این معضل، مشکلات زیادی را برای واحدهای تولیدی ایجاد میکند.
نوسانات نرخ ارز باعث بیثباتی در قیمت مواد اولیه، بالا رفتن هزینه‌های تولید، افزایش قیمت تمام شده محصولات و همچنین کاهش رقابت‌پذیری تولیدکنندگان داخلی در برابر رقبای منطقه‌ای و خارجی شده است. بنابراین یکی از ابزارهای قدرتمند برای حمایت از تولید باثبات‌سازی بازار ارز و جلوگیری از انحرافات در این بازار است.
همچنین در صورت تطبیق قوانین واحدهای ناظر بر بانکها، در شرایط فعلی مانند وجود تحریم ها، امکان سهل شدن شرایط اعطای تسهیلات به تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی فراهم می شود.
با وجود توضیحات فوق، جهش تولید مستلزم به کارگیری کلیه امکانات و تجهیزات موجود و همدلی و تلاش مجدانه عوامل ذیربط به منظور رفع کاستی‌ها میباشد.
خبرآنی: آیا تا وقتی که تحریم هستیم، تولید در کشور رونق می گیرد یا اینکه تحریم خودش انگیزه برای رونق تولید است؟
براثر تحریم ها کشور با محدودیت های ارزی در ارتباط با واردات مواد اولیه و ماشین آلات صنعتی روبرو گردیده و لذا تولیدکنندگان کالا و خدمات بویژه صادرکنندگان با مسائل و مشکلات عدیده ای نظیر منابع ریالی و ارزی کمی به منظور تامین سرمایه درگردش کالا و خدمات، کاهش بازده ماشین آلات تولیدی بخاطر عدم بروزرسانی تکنولوژی آنها، صدور کالاها به کشورهای هدف و غیره دست و پنجه نرم می کنند. تحریم ها را می توان از زاویه فرصت یا تهدید مورد توجه قرار داد.
بدین معنا اگر به تحریم ها به چشم یک فرصت نگاه شود می توان از ظرفیت ها و پتانسیل های بالقوه و بالفعل داخلی و با حمایت مالی و غیرمالی از شرکت های دانش بنیان با فناوری های دیجیتال در جهت افزایش تولید کالاهای مبتنی بر دانش با ارزش افزوده بالا استفاده نمود، که در نتیجه شاخص های اقتصاد کلان نظیر تولید ناخالص ملی، اشتغال، بیکاری و غیره را تحت تاثیر فراوان قرار داده که پیامد آنها رشد اقتصادی را در پی خواهد داشت.
در این میان بانک ها بخصوص بانک توسعه صادرات ایران بعنوان اگزیم بانک ایران با بازنگری مدل کسب و کار خود مبتنی بر فناوری دیجیتال از طریق فراهم آوردن مشاوره های مالی و غیرمالی در فرایند زنجیره ارزش صادرات یعنی تمامی فعالیت‌های مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد، از مرحله تهیه ماده اولیه تا مرحله صادرات کالا می تواند نقش موثری را در جهش تولید در شرایط تحریم ایفاء نماید.
انتهای پیام/
