به گزارش خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری خبرآنی، ادغام پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری در مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، از مصوبات شورای عالی اداری است که در هفتۀ اخیر، اعتراض بسیاری از اساتید و کارشناسان را به دنبال داشته است. دربارۀ انگیزه‌ها، علل و عوامل ادغام پژوهشکدۀ آبخیزداری در مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، گفتگویی با محمد حسین غروی کارشناس آبخیزداری و از مدیران وزارت جهادسازندگی در دهۀ هفتاد انجام دادیم. مهندس غروی که از پیشکسوتان و قدیمی‌های آبخیزداری کشور است و مسئولیت‌های متعددی در نهادها و سازمان‌های مرتبط با محیط زیست و منابع طبیعی داشته است، با سیاسی دانستن ادغام پژوهشکده آبخیزداری معتقد است این ادغام اقدامی شتاب‌زده، غیرفنی و ناصحیح و بسیار شبیه به ادغام و انحلال وزارت جهادسازندگی است.
اهم مطالبی که مهندس غروی در این مصاحبه بدان اشاره کرد به ترتیب زیر است:
- ادغام پژوهشکدۀ آبخیزداری تصمیمی غیرفنی، شتاب‌زده و ناگهانی در هفتۀ اول وزارت وزیر جهادکشاورزی است.
- ادغام پژوهشکدۀ آبخیزداری بسیار شبیه انحلال معاونت آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی و ادغام آن در سازمان جنگل‌ها و مراتع در سال 1380 است.
- با توجه به هویت مستقل و ظرفیت گستردۀ فعالیت‌های تحقیقاتی آبخیزداری در کشور، باید پژوهشکدۀ آبخیزداری به پژوهشگاه ارتقا یابد.
- ادغام پژوهشکدۀ آبخیزداری موجب تضعیف جایگاه آبخیزداری در کشور خواهد شد.
- ادغام پژوهشکدۀ آبخیزداری امری سیاسی و حاصل تصمیم‌گیری‌های پشت پرده و بر اساس منافع عده‌ای خاص است.
- وزیر جدید جهادکشاورزی باید لایحۀ مدیریت هماهنگ و یکپارچۀ آبخیزها را تدوین کرده و برای تصویب آن در مجلس تلاش کند.
- تشکیل معاونت حفاظت خاک و مدیریت سیل و خشکسالی در وزارت جهادکشاورزی اقدامی مؤثر در حفظ و احیای منابع طبیعی کشور است.
در ادامه مشروح این گفتگو می‌آید:
خبرآنی: آقای مهندس غروی، ارزیابی جنابعالی دربارۀ ادغام پژوهشکدۀ آبخیزداری در مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور چیست؟
غروی: به نظر بنده ادغام پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری در مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع در هفتۀ اول وزارت وزیر جدید جهادکشاورزی فارغ از انگیزه‌ها و دلایل آن، برحسب ظاهر بسیار شتاب‌زده و ناگهانی است؛ مگر اینکه جناب دکتر خاوازی نظر به سوابق مدیریتی خود در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با ذهنیتی از پیش شکل گرفته چنین تصمیمی را گرفته باشند.
خبرآنی: با باتوجه به مسئولیت جنابعالی در جهادسازندگی بفرمایید آیا این ادغام شبیه به حذف معاونت آبخیزداری در وزارت جهادکشاورزی با آن همه آثار و خدمات مؤثر و انقلابی نیست؟
غروی: بله، کاملاً درست است؛ این ادغام بسیار شبیه انحلال معاونت آبخیزداری وزارت جهادکشاورزی و ادغام آن در سازمان جنگل‌ها و مراتع در سال 1380 به‌عنوان یکی از اولین اقدامات مهندس حجتی وزیر جدید در آن هنگام بود. چه در آن مورد هم سر و ته این ادغام، با افزودن پسوند آبخیزداری به دنبال نام قبلی سازمان جنگل‌ها و مراتع، جمع شد؛ که پیامدهای منفی آن در دلسرد کردن کارشناسان آبخیزداری و کند کردن روند توسعۀ کیفی آبخیزداری هنوز هم مشاهده می‌شود. به خاطر دارم در آن زمان تصمیم مهندس حجتی با سکوت و انفعال مدیران و کارشناسان معاونت آبخیزداری روبه‌رو شد. البته جناب دکتر پرهمت با شجاعت، نامۀ اعتراضیه‌ای خطاب به وزیر محترم ارسال کرده‌اند. استدلال ایشان در دفاع از ماهیت آبخیزداری و آبخوان‌داری کاملاً درست است.
خبرآنی: به نظر جنابعالی مصوبۀ شورای عالی اداری در ادغام پژوهشکدۀ آبخیزداری چه آثار و پیامدهایی به دنبال خواهد داشت؟
غروی:ادغام پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری قطعاً موجب تضعیف فعالیت‌های تحقیقاتی آبخیزداری و عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری در سراسر کشور خواهد شد و انعکاس منفی و دلسردی بیش از پیش درسطح تشکیلات اجرایی آبخیزداری به‌وجود خواهد آورد. نکته‌ای که اینجا باید گفت آن است که به‌خاطر هویت مستقل و ظرفیت گستردۀ فعالیت‌های تحقیقاتی آبخیزداری، استقلال و رشد و ارتقاء سطح تشکیلاتی پژوهشکده را اقتضا می‌کند نه ادغام آن را. رشد و ارتقای پژوهشکده نیز به این معناست که باید پژوهشگاه آبخیزداری تشکیل شود و به‌صورت مستقل به فعالیت بپردازد.
خبرآنی:آیا می‌توان ادغام یا انحلال پژوهشکدۀ خاک و آبخیزداری را امری سیاسی دانست؟
غروی: سیاست به معنی تصمیم‌گیری‌های پشت پرده و بر اساس منافع خاص گروه‌های فشار بله.
خبرآنی: کدام دسته‌ای پشت صحنه و لابی‌های سیاسی در حذف پژوهشکدۀ خاک و آبخیزداری دخیل بوده است؟
غروی: کم و بیش همان ذهنیتی که در سازمان جنگل‌ها و مراتع (یا بعضی سازمان‌ها) ریشه دارد و یکبار توانست موجب انحلال معاونت آبخیزداری در وزارت جهاد (وزارت جهادکشاورزی بعدی) گردد. این ذهنیت با احساس ضعف در مقابل توان‌مندی‌های مهندسی و فنی آبخیزداری که خود فاقد آن است می‌خواهد تلقین کند که آبخیزداری همان جنگل‌داری یا مرتع‌داری است لذا با مخالفت جدی با احداث سازه‌های آبخیزداری به‌عنوان شاخص و سمبل فعالیت‌های آبخیزداری کوشش در اثبات این نظریه دارد.
خبرآنی: چرا عده‌ای به دنبال حذف آبخیزداری در کشور هستند؟
غروی:اولاً برای پوشاندن ضعف مفرط عملکرد خود مانند مدیران بعضی نهادها و سازمان‌ها که حاصل مدیریت آنها تخریب کمّی و کیفی گسترده و مستمر منابع طبیعی بوده است و می‌باشد و دوم بهانه‌ای که بعضی نقاط ضعف در عملکرد مدیریتی و اجرایی آبخیزداری به‌دست آنها می‌دهد و نیز ضعف فنی کارشناسان ستادی آبخیزداری که نمی‌توانند دفاع مناسبی را ارائه کنند. همچنین بی‌عملی و کندی کار در حفاظت و احیاء جنگل‌ها و مراتع بار اضافی سنگینی بر دوش آبخیزداری گذاشته که چه بسا از بسیاری از کارهای ضروری باز مانده است و اگر این مشکل حل شود عدم ضرورت ادغام کاملاً آشکار خواهد شد.
خبرآنی: به نظر جنابعالی علاوه بر انگیزه‌های سیاسی، انحلال پژوهشکدۀ خاک و آبخیزداری اقدامی فنی و مدیریتی صحیح و قابل دفاع است؟
غروی: خیر؛ این اقدام را هم باید در کنار بسیاری از تصمیمات و اقدامات غیرعلمی و غیرفنی دیگر قرار داد و نباید به بهانۀ کمبود اعتبار و بودجه یا کوچک‌سازی این پژوهشکده ادغام یا منحل شود. مشکلاتی مثل اعتبار و بودجه کمابیش در بسیاری از دستگاه‌های دیگر نیز وجود دارد و ادغام پژوهشکدۀ آبخیزداری به دلیل کمبود بودجه یا دلایل دیگر صرفاً بهانه‌ای بیش نیست.
خبرآنی: به نظر جنابعالی چرا انحلال یا ادغام باید از پژوهشکده‌ای شروع شود که منشأ خدمات فراوان بوده است؟
غروی: اینکه چرا از پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری شروع شده و به احتمال بسیار در همین مورد هم متوقف می‌شود، احساس ضعف و بی‌دفاع بودن آن است. از طرفی بعضی سازمان‌های مردم‌نهاد زیست‌محیطی که صداهای قوی در رسانه‌ها دارند، به علت عدم درک درست از ماهیت فعالیت‌های سازه‌ای آبخیزداری به همراه بعضی ضعف‌ها در اجرای این سازه‌ها و عدم دفاع منسجم و یکپارچۀ کارشناسان آبخیزداری به این فرایند کمک می‌کنند.
از همین پرونده بیشتر بخوانید
خبرآنی: به اذعان بسیاری از محققان و کارشناسان، یکی از اقدامات مؤثر جهت کنترل و مهار سیل، آبخیزداری است. ادغام پژوهشکدۀ آبخیزداری را در این موقعیت که کشور درگیر سیل‌های مخرب و سهمگین است، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
غروی: روش‌های علمی مقابله با سیل کم و بیش در دنیا شناخته شده است. یکی از مهمترین اقدامات که در سرتاسر دنیا انجام شده و آثار و دستاوردهای بسیار خوبی در مهار سیل داشته است، آبخیزداری است. یقیناً این ادغام می‌تواند تأثیر منفی زیادی روی تحقیقات سازه‌های مناسب مقابله با سیل در مناطق مختلف ایران بر جای بگذارد و خسارات جانی و مالی از وقوع سیل افزایش یابد.
خبرآنی: تحلیل شما از وضعیت موجود تحقیقات آبخیزداری در دنیا و ایران چگونه است؟
غروی: تحقیقات آبخیزداری در دنیا کاملاً هماهنگ با دستگاه اجرایی و در راه حل مشکلات آنهاست. در ایران این فاصله بسیار زیاد است. هم از جانب بخش تحقیقات که نمی‌تواند بر اساس مشکلات اجرایی تحقیقات خود را برنامه‌ریزی کند و بخش مهمی از این فاصله هم مربوط به بی‌اعتنایی و بی‌توجهی دستگاه اجرایی به حاصل تحقیقات محققان آبخیزداری است.
خبرآنی: توصیۀ شما به وزیر جدید جهادکشاورزی جهت تقویت آبخیزداری در ایران چیست؟
غروی: اول اینکه لایحۀ مدیریت هماهنگ ویکپارچۀ آبخیزها را تدوین کند و برای تصویب در هیئت دولت و مجلس تلاش کندالبته توجه کنید که مدیریت جامع به معنی عرفی آن نادرست و شبهه‌برانگیز است و کار مؤثر بعدی که باید انجام دهد، تشکیل معاونت حفاظت خاک و مدیریت سیل و خشکسالی در وزارت جهادکشاورزی به جای معاونت آبخیزداری فعلی در سازمان جنگل‌ها است.
کل مطالب پروندۀ «معجزۀ آبخیزداری» اینجا در دسترس شماست
انتهای پیام/
