به گزارش خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری خبرآنی، مدیریتجامع حوزۀآبخیزبهعنوانمفهومینوو رویکردیجدیددرراستایبرنامهریزی،توسعه و مدیریت منابع زیستی مثلآب،خاک وپوششگیاهیباتأکیدویژهبرمسائل اقتصادیواجتماعیومحیطزیستیمطرحمیباشد کهبهدنبالایجادراهکارهایمشارکتیدراین عرصههاست. مقصودوهدفاینرویکردایجادیکپارچگیوهماهنگیدرمدیریت منابعطبیعیواجتماعیحوزههابه منظور تأمین معیشت پایدار و مقابله با حوادث طبیعی بهخصوص سیلاب درقالب برنامههایمردممحوراست.
محسنی ساروی، استاد بازنشسته و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در تعریف مدیریت جامع حوزۀ آبخیز و ضرورت آن این چنین اظهار میدارد: «مدیریت جامع حوزۀ آبخیز به این معنی است که کل منابع طبیعی از جمله آب، جنگل، مرتع، پوشش گیاهی و غیره که در حوزۀ آبخیز قرار دارد باید به نحوی مدیریت شده و مورد بهرهبرداری قرار گرفته تا منجر به حفظ آب و خاک و مقابله با سیل شود. مهمترین هدف و ارزش در آبخیزداری حفظ آب و خاک است. اگر خاک از بین رود، دیگر نمیتوان انتظار کشاورزی مطلوب و امنیت غذایی داشته باشیم».
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با انتقاد از عدم اجرای مدیریت جامع حوزۀ آبخیز در کشور، به نتایج و دستاوردهای اجرای این رویکرد مدیریتی اشاره میکند و میگوید: «اگر مدیریت جامع حوزۀ آبخیز داشته باشیم میتوان آب با کیفیت و کیفیت مناسب و در زمان مناسب در اختیار مصرفکننده قرار گیرد و همچنین از خطرات وقوع سیل نیز در امان باشیم. ما متأسفانه در حال حاضر در کشور مدیریت جامع حوزۀ آبخیز نداریم و این باعث شده در اقدامات توسعهای مثل راهسازی به خاطر عدم رعایت اصول آبخیزداری، فرسایش خاک زیادی داشته باشیم و طرحهای توسعه در بعضی جاها خسارت زیادی به منابع طبیعی وارد سازد. مثلاً اگر نگاه جامعی به آبخیزداری حاکم بود در اطراف سدها شاهد رشد و گسترش بیرویه اماکن تفریحی مثل رستوران و قهوهخانه و غیره نبودیم که فاضلاب آن وارد آب شود و آن را آلوده سازد یا اینکه مواقع سیل به شهرها و روستاها خسارات شدید مالی و جانی وارد شود».
پرویز گرشاسبی، عضو هیئت علمی پژوهشکدۀ خاک و آبخیزداری و معاون سابق آبخیزداری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، با ضروری دانستن مدیریت جامع حوزۀ آبخیز، تحقق آن را منوط به همبستگی و اهتمام وزارتخانهها و سازمانهای مرتبط دانسته و میگوید: «ضرورت مدیریت جامع حوزۀ آبخیزداری کشور ایجاب میکند که همۀ مسئولان دست به دست هم داده و برنامهریزی بخشی را به سمت برنامهریزی فرابخشی سوق دهند. این مقوله در صورت اهتمام و همبستگی وزارت نیرو و سازمان محیط زیست با سازمان منابعطبیعی امکانپذیر خواهد بود».
عضو هیئت علمی پژوهشکده خاک و آبخیزداری با تأکید بر اینکه کشور ناگزیر به اجرای طرح مدیریت جامع حوزۀ آبخیز است گفت: مدیریت جامع حوزۀ آبخیز در ایران و دنیا تجارب موفق و دستاوردهای بسیار خوبی به دنبال داشته است که باید این مدل مدیریتی گسترش یابد.
وی دربارۀ تجربۀ موفق کشور چین میگوید: «ما ناگزیریم به اجزاء به هم پیوسته حوزۀ آبخیز با مدیریت جامع حوزه توجه کنیم و ارتباط سرحوزه، میان حوزه و پایین حوزه را برقرار کنیم. این الگو یک الگوی موفق است که باید اجرایی شود. به عنوان مثال در چین با مدیریت حوزهای در رودخانه میهیئه توانستند 42 درصد آب از دست رفته را به چرخه بازگردانند. این کار با مشارکت مردم طی 5 سال انجام شد».
گرشاسبی دربارۀ تجربه موفق ایران در انجام طرحهای مدیریت جامع حوزۀ آبخیز در ایران نیز میگوید: «ما در شکنندهترین اکوسیستمها یعنی اکوسیستم بیابانی با مدل مدیریت جامع حوزههای آبخیز با مشارکت مردم و ایجاد صندوقهای خرد روستایی موفق شدهایم عرصههای منابع طبیعی را مدیریت کنیم و در این زمینه 15 سال تجربه موفق داریم و یک مدل بومی برای ایران آماده کردهایم که به مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز ارائه شده است».
معاون اسبق آبخیزداری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری با تأکید بر ضروت تصویب مدیریت جامع حوزۀ آبخیز در مجلس شورای اسلامی، معتقد است: «در زمینۀ مدیریت آب باید توسعۀ عملیات آبخیزداری و آبخوانداری بهجای پروژههای پرهزینه و مرسوم آبی با توجه به قوانین بالادستی بهطور ویژه مدنظر باشد، قوانین انعطافپذیر متناسب با ترسالی و خشکسالی داشته باشیم و مدل بومی مدیریت جامع حوزۀ آبخیز باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و این مدل تمرین شده موفق در کشور، به قانون تکلیفی برای اجرا تبدیل شود».
مسلماً با توجه به آثار و نتایج فراوان مدیریت جامع حوزۀ آبخیز و اثرات آن در پیشگیری از بلایای طبیعی بهخصوص سیل که حدود 50 میلیون نفر از جمعیت کشور را در سالهای اخیر تحت تأثیر خود قرار داده و سالانه شاهد وقوع حداقل یک سیل مخرب و سهمگین هستیم، قانونی شدن طرح مدیریت جامع حوزۀ آبخیز و تصویب آن در مجلس شورای اسلامی، پشتوانۀ خوبی برای اجرای طرح جامع حوزۀ آبخیز در کشور بوده و الزام دستگاهها، سازمانها و نهادهای مختلف برای اجرا را به دنبال خواهد داشت.
انتهای پیام/