عباس اسماعیلی دبیر کارگروه محیط زیست ستاد توسعه فناوریهای آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و استاد دانشگاه تربیت مدرس (گروه محیط زیست) در گفتگو با خبرنگار خبرآنی در خصوص پدیده آلودگی های هوا اظهار کرد: مشکل آلودگی هوا یک مشکل چند جانبه است که تحت تاثیر عوامل انسانی، طبیعی، درونی و بیرونی قرار می گیرد.
وی با بیان اینکه این آلودگی هوا یک موضوع پیچیده ای است که با یک نسخه واحد، قابل حل نیست، عنوان کرد: برای کاهش میزان آلودگی هوا دو راهکار اساسی وجود دارد؛ یکی حذف عامل آلاینده ها و منابع انتشار و دیگری به کارگیری فناوریهای کاهش آلودگی های ناشی از مصرف.
اسماعیلی در خصوص روش اول مبنی بر حذف عامل آلاینده ها و منابع انتشار خاطرنشان کرد: هرگونه اقدامی که منجر به کاهش مصرف شود اعم از موقت یا دائم، نظیر محدودیت های ترافیکی، تعطیلی صنایع آلاینده، جلوگیری از ورود خودروهای فرسوده و دودزا به خیابان ها که درحال حاضر کم و بیش اجرا می شود می تواند مسکنی در شرایط بحرانی باشد.
وی با بیان اینکه هوای کلان شهرهایی نظیر تهران در زمان وارونگی هوا به ویژه در فصول سرد سال، ظرفیت بسیار پایینی در پذیرش آلودگی نسبت به شرایط مطلوب بارانی و یا اقلیمی مناسب دارد، گفت: بایستی براساس پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی چندروز قبل از بحرانی شدن محدودیتهای ترافیکی اعمال شود.
وی افزود: اگرچه محدودیت زوج و فرد کردن خودروها کمک مختصری در بهبود شرایط بحرانی دارند ولی فراموش نکنیم تا چندسال آتی، تراکم زوج و فرد هم کارآیی نخواهد داشت چون به عنوان مثال اگر اکنون مجموعا ۲ میلیون زوج و فرد داشته باشیم تا چندسال دیگر تعداد خودروهای زوج و فرد هر کدام به تنهایی برابر مجموع تعداد چند سال قبل خود خواهند بود.
استاد دانشگاه تربیت مدرس (گروه محیط زیست) ادامه داد: افزایشی که سالانه وارد سیستم حمل و نقل شهری شده و به وضوح آن را به صورت گره های ترافیکی احساس می کنیم و آنچه به عنوان معضل آلودگی هوا در شرایط بحرانی از آن یاد می کنیم تنها بخشی از اثرات حاد آن است؛ در حالیکه اثرات مزمن و درازمدت آن که از نظرها پنهان است در سال های آینده می تواند مشکلات جدی و خطرناکی برای ما و به ویژه فرزندانمان در شکل بروز انواع سرطان ها به وجود بیاورد.
وی با بیان اینکه با این مشکلات بار سنگین هزینه ای بر دوش دولت و خانواده‌ها می افتد، عنوان کرد: لذا پیشنهاد می شود در جهت کاهش ظرفیت خودروها و پلاک گذاری در کلان شهرها فکر اساسی شود. مسئله دیگری که از نظرها نباید دور باشد مشکل فرهنگی و آموزشی است که نیاز به حمایت و همکاری شهروندان دارد تا از سفرهای غیرضروری در همه زمان ها به ویژه، زمان های بحرانی بپرهیزند؛ از سوی دیگر هم دولت شتاب بیشتری درجهت کاهش انتشار آلودگی از طریق بهبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی، به روز کردن تولیدات داخلی جایگزینی از طریق انرژی‌های پاک بدهد.
استفاده از فناوری در کاهش و حذف آلاینده ها
دبیر کارگروه محیط زیست ستاد توسعه فناوریهای آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تاکید کرد: راهکار دوم که درجهت کاهش و بهبود نسبی کیفیت هوا می انجامد، بهره‌گیری از تمام ظرفیت های فناورانه شرکتهای دانش‌بنیان و پژوهشگران است.
استاد دانشگاه تربیت مدرس (گروه محیط زیست) در ادامه به نقش ستاد در توسعه فناوریهای حوزه محیط زیست برای کاهش آلودگی ها گفت: این ستاد فراخوانی را به تازگی آماده کرده تا پژوهشگران و محققان، شرکتهای دانش بنیان که ایده های فناورانه برای کمک به کاهش آلاینده ها در کلان شهرها دارند طرح های خود را به ستاد ارسال کنند، تا پس از داوری و ارزیابی اولیه در صورت تایید برای مرحله اجرای پایلوت مورد حمایت ستاد قرار گیرند.
دبیر کارگروه محیط زیست ستاد توسعه فناوریهای آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست اضافه کرد: نظر به پیچیدگی خاص بحران آلودگی ناشی از مسایل صنعت، اقتصادی، اجتماعی و اقلیمی درمان ریشه ای آن نیاز به یک برنامه مدون و همکاری همه جانبه سازمان ها و جامعه در یک دوره زمانی چند ساله دارد.
اسماعیلی با اشاره به طرح هایی که مد نظر ستاد برای حمایت در راستای کاهش آلودگی هاست خاطر نشان کرد: هر طرح فناورانه که منجر به کاهش آلاینده ها، کاهش منابع مصرفی سوخت های فسیلی اعم از سیستمهای ثابت و متحرک شود می تواند مورد حمایت ستاد قرار گیرد.
طرحی که تا پایلوت اجرایی شد
اسماعیلی در ادامه به عنوان نمونه به طرح تولید کاتالیست قابل نصب در اگزوز وسایل نقلیه موتوری که از سوی ستاد در راستای کمک به کاهش آلودگی هوا در مرحله پایلوت مورد حمایت قرار گرفت اشاره کرد و گفت: از این کاتالیست می توان در بهبود کیفیت گازهای خروجی خودروها استفاده کرد تا آلایندگی حاصل از سوخت خودرو را به حداقل کاهش دهد.
به گفته وی، ضمانت اجرایی این طرح های فناورانه در حوزه آلودگی هوا به سیستم های دولتی بر می گردد. طرحهای فناورانه ای که از سوی سازمان‌های بهره‌بردار پیشنهاد و حمایت شوند در اولویت حمایت ستاد نیز قرار خواهند گرفت.
استاد دانشگاه تربیت مدرس (گروه محیط زیست) خاطر نشان کرد: تفاهم نامه ای با سازمان محیط زیست داریم که امیدواریم منجر به همکاری های خوبی در حوزه کاهشی آلودگی هوا و آب در محیط زیست شود. اما آنچه که در حوزه ماست کمک به فناوریهایی است که نوع آلودگی را به هر طریق در یک صنعت و سیستم حمل و نقل کاهش دهد ولی مابقی بر عهده سازمان های اجرایی است.
طرح هایی که از تایید ستاد رد شده اند
به گفته اسماعیلی تاکنون پروژه های متعددی در خصوص رفع آلودگی هوا، آب و تثبیت ریزگرد به ستاد آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست رسیده که تعدادی اتمام و برخی درحال انجام هستند.
نقش ستاد در اجرای طرح های فناورانه
دبیر کارگروه محیط زیست ستاد توسعه فناوریهای آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری افزود: مهمترین برنامه ستاد حمایت و پشتیبانی از پروژه های فناورانه در چارچوب اهداف سند ستاد است که بخش زیادی از آن در حوزه محیط‌زیست به‌ویژه آلودگی های آب، خاک و هوا را شامل می شود.
وی تاکید کرد: برای کاهش انتشار آلایندگی الزاما تمامی راهکارها نباید فناورانه باشد ابعاد مدیریتی ساده در برخی موارد نتیجه بهتری از راه حل های فناورانه دارد؛ به عنوان مثال در یک اکوسیستم مرتعی و چراگاه برای تعلیف انواع دام ها تعیین ظرفیت می شود تا بر اثر چرای بی رویه تخریب نشود. چگونه اجازه داده می شود اینگونه بی حد و حساب به تراکم خودرو در اغلب کلانشهر ها به ویژه تهران که از نظر اقلیمی در فصول سرد سال به شدت آسیب پذیراست همه ساله اضافه شود. آیا هرگز خسارات پیدا و پنهان آن را ارزیابی کرده ایم آنهم در مقابل کدام مزیت‌ها؛ اقدامی که کاهش آن نیاز به فناوری نداشته و صرفا یک برنامه ریزی مدیریتی است.
